Psychometria i diagnoza psychologiczna 2 WF-PS-N-PSM2
Szczegółowe cele zajęć w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji
WIEDZA
W ostatnich latach zasadniczo zmienił się zakres wiedzy psychometrycznej. Zaistniałe zmiany nie dotyczyły tylko drobnych regulacji aparatury pojęciowej, ale były na tyle poważne, że podważyły klasyczne rozumienie dobroci takich podstawowych narzędzi psychologicznych jakimi są testy psychologiczne. Podstawowym celem nauczania tego przedmiotu jest zapoznanie studentów ze sposobami konstruowania narzędzi psychologicznych oraz z charakterystyką ich własności psychometrycznych nie tylko w klasycznym, ale głównie w nowoczesnym (nieklasycznym) ujęciu. Poza gruntowną znajomością teoretycznych podstaw i interpretacji wyniku pomiaru (kilkunastu) najważniejszych testów najczęściej używanych do diagnozy psychologicznej, selekcji, czy terapii psycholog powinien umieć wykorzystywać wszystkie informacje o tych oraz pozostałych narzędziach w badaniach empirycznych, powinien nabyć umiejętności pozwalających na skonstruowanie narzędzia własnego oraz dodatkowo na scharakteryzowanie jego własności psychometrycznych. Absolwent psychologii powinien równocześnie poradzić sobie z przeprowadzeniem adaptacji kulturowej testów importowanych z obszaru innej kultury i innego języka, niż język polski.
Zakłada się też, że psycholog jest merytorycznie przygotowany do posługiwania się testami psychologicznymi w praktyce diagnostycznej, eksperckiej i terapeutycznej.
UMIEJĘTNOŚCI
Psycholog umie rozpoznać narzędzia spełniające kryteria psychometryczne o których mowa w podstawowym opracowaniu: Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice (2007). Absolwent psychologii umie kompetentnie nie tylko posługiwać się testami psychologicznymi w praktyce diagnostycznej i eksperckiej, ale też również w praktyce badawczej. Tak więc psycholog potrafi ocenić nie tylko poprawność użytych w dowolnym badaniu psychologicznym narzędzi psychologicznych (takich jak testy psychologiczne), ale także umie ocenić poprawność metodologiczną wywiadu (w szczególności diagnostycznego) czy obserwacji swobodnej oraz dokonać krytycznej oceny metodologicznej jakości badań publikowanych w literaturze psychologicznej z perspektywy doboru klasycznych i nieklasycznych własności psychometrycznych narzędzi.
Absolwent psychologii potrafi skonstruować test psychologiczny według własnego projektu lub przeprowadzić adaptację kulturową testu (inna kultura, inny język). Wreszcie psycholog potrafi poprawnie opracować – z odwołaniem się do narzędzi statystyki – wyniki badania testowego, a na podstawie opracowania przygotuje ewentualną prezentację multimedialną czy referat.
KOMPETENCJE
Psycholog chroni testy przed osobami i instytucjami, które – poprzez swobodny dostęp do wyników testowych określonych osób – mogłyby naruszać zasady poufności, prywatności i ochrony godności osoby. Absolwent psychologii w sposób odpowiedzialny (zgodny z etyką zawodową psychologa) informuje inne upoważnione osoby i instytucje o wynikach przeprowadzonych przez niego badań testowych.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Obowiązkowy poprzednik
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Zajęcia mają na celu poszerzenie wiedzy, umiejętności i kompetencji studenta, które służą następującym, ogólnym efektom kształcenia, określonych w efektach kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Psychologia dla jednolitych studiów magisterskich. Zgodnie z nimi absolwent:
- posiada wiedzę na temat nowoczesnej metodologii badań bazującej na zaawansowanej statystyce i aktualnej psychometrii (K_W06)
- zna w sposób pogłębiony wybrane metody i narzędzia diagnozy oraz interwencji
Psychologicznej (K_W16)
- potrafi posługiwać się i dobierać różne metody i testy psychologiczne pozwalają
ce na diagnozę zachowań człowieka, różnic indywidualnych i osobowości oraz posiada umiejętność praktycznej analizy pakietu statystycznego SPSS (K_U03)
- umie dobrać techniki i sposoby pomocy psychologicznej odpowiednie dla danych form dysfunkcjonalnych (K_U07)
- potrafi samodzielnie konstruować i oceniać psychometrycznie psychologiczne narzędzia badawcze (K_U08)
W ramach przedmiotu „Psychometria i diagnoza psychologiczna 2” oznacza to realizację następujących, szczegółowych efektów kształcenia:
WIEDZA (po 2. semestrze)
1. Student zna podstawy analizy głównych składowych i analizy czynnikowej i potrafi wyjaśnić znaczenie tych metod w psychometrii.
2. Student zna zaawansowane metody szacowania trafności pomiaru, w szczególności potrafi scharakteryzować metodę analizy macierzy korelacji dla tzw. macierzy Wielu Cech i Wielu Metod.
3. Student zna podstawy metod analizy równań strukturalnych.
4. Student zna różnicę w rozumieniu pojęć: trafność oceny wyniku mierzenia (nowe ujęcie trafności) i trafności testu (w klasycznym sensie).
5. Student potrafi wymienić i scharakteryzować strategie konstruowania testów standardowych i zna działania prowadzone zgodnie z tymi strategiami.
6. Student potrafi wymienić i scharakteryzować podstawowe etapy adaptacji kulturowej testów. Potrafi określić techniki psychometryczne wykorzystywane na każdym z tych etapów.
7. Student potrafi wymienić i scharakteryzować nowoczesne (nieklasyczne) metody szacowania rzetelności testów: Metoda Hoyta, Wienera. Zna ich ograniczenia.
8. Student potrafi wskazać różnice pomiędzy standardowymi i swobodnymi technikami pomiaru.
UMIEJĘTNOŚCI (po 2. semestrze)
1. Student potrafi zinterpretować wyniki analizy głównych składowych i analizy czynnikowej.
2. Student potrafi zinterpretować zaprezentowane wyniki analiz trafności pomiaru, w tym wyniki analizy tzw. macierzy Wielu Cech Wielu Metod.
3. Student potrafi odnieść się do wyników oceny trafności wykorzystującej metody analizy równań strukturalnych.
4. Student potrafi dobrać odpowiednią metodę konstrukcji lub adaptacji testu i uzasadnić swój wybór.
5. Student potrafi zaplanować proces konstrukcji lub adaptacji testu.
6. Student potrafi ocenić własności psychometryczne testu, określone przy pomocy nowoczesnych (nieklasycznych) metod.
KOMPETENCJE (po 2. semestrze)
1. Student potrafi wykryć różnice między normami dla różnych populacji i potrafi poprawnie je wykorzystywać.
2. Student ma świadomość znaczenia standaryzacji testu.
3. Student potrafi kreatywnie wykorzystać wiedzę na temat technik konstrukcji i adaptacji testów.
4. Student postrzega relacje i różnice pomiędzy standardowymi i swobodnymi technikami diagnostycznymi.
5. Student jest wrażliwy na czynniki mogące zakłócić proces diagnozy przy pomocy technik diagnostycznych.
Udział w wykładzie – 30 godzin
Udział w ćwiczeniach – 30 godzin
Przygotowanie do wykładu / lektura tekstów – 15 godzin
Przygotowanie do ćwiczeń / lektura tekstów / prace domowe – 15 godzin
Przygotowanie do zaliczenia przedmiotu – 30 godzin.
(120 godzin / 30 = 4 ECTS)
Kryteria oceniania
Zaliczenie ćwiczeń w semestrze 1 odbywa się na podstawie pisemnego kolokwium przeprowadzanego na koniec semestrów. Szczegółowy zakres kolokwiów i kryteria oceny określone są w sylabusie ćwiczeń.
Zaliczenie ćwiczeń w semestrze 2 odbywa się na podstawie pracy semestralnej, oceny aktywności podczas zajęć oraz prezentacji studentów.
Zaliczenie wykładu w semestrze 1 odbywa się na podstawie kolokwium przeprowadzanego w ramach ćwiczeń. Studenci mogą jednak uzyskać po pierwszym semestrze ocenę z wykładu lepszą niż ta, uzyskana z kolokwium na podstawie regularnego i aktywnego uczestniczenia w wykładzie.
Egzamin końcowy – pisemny – przeprowadzany jest na koniec semestru 2. Egzamin obejmuje treści wykładu, ćwiczeń oraz treści zawarte w zalecanej literaturze. Egzamin weryfikuje wiedzę oraz umiejętności szczegółowo zdefiniowane w efektach kształcenia przedmiotu „Psychometria i diagnoza psychologiczna 1 i 2”. Kompetencje studentów podlegają weryfikacji oraz ocenie w ramach ćwiczeń.
Studenci w trakcie roku akademickiego są zapoznawani z przykładowymi pytaniami egzaminacyjnymi.
Do egzaminu końcowego - pisemnego - student może przystąpić po zaliczeniu wykładu z przedmiotu w semestrze pierwszym i odbyciu wykładu w semestrze drugim oraz pozytywnym zaliczeniu ćwiczeń z przedmiotu zarówno w pierwszym, jak i drugim semestrze. Zaliczenie obu semestrów ćwiczeń z psychometrii jest warunkiem koniecznym przystąpienia do egzaminu.
Kryteria oceniania egzaminu:
Na ocenę niedostateczną (2):
Student opanował mniej niż 60% wiedzy i umiejętności, objętych programem nauczania w semestrze 1 i 2. Podawane przez niego definicje są błędne lub niekompletne, nie potrafi wykorzystać wiedzy w pytaniach sprawdzających umiejętności.
Na ocenę dostateczną (3):
Student opanował minimum 60% wiedzy i umiejętności, objętych programem nauczania w semestrze 1 i 2. Operuje wiedzą ze zrozumieniem i potrafi ją wykorzystać w pytaniach sprawdzających umiejętności.
Na ocenę dobrą (4):
Student operuje ze zrozumieniem minimum 80% wiedzy, objętej tokiem nauczania w semestrze 1 i 2. Potrafi wykorzystać tę wiedzę w pytaniach sprawdzających umiejętności.
Na ocenę bardzo dobrą (5):
Student dysponuje w zasadzie pełnym zakresem wiedzy i umiejętności, objętych tokiem nauczania w semestrze 1 i 2. Potrafi w sposób wyczerpujący i kompetentny zaprezentować wiedzę psychometryczną, wykorzystuje ją poprawnie w pytaniach sprawdzających umiejętności i wykazuje się krytycznym podejściem do problemów psychometrycznych.
Literatura
Podstawową literaturę stanowią następujące pozycje:
Anastasi, A, Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Aranowska, E. (2005). Pomiar ilościowy w psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Aranowska, E. (1996). Metodologiczne problemy zastosowań modeli statystycznych w psychologii. Teoria i praktyka. Warszawa: Studio 1.
Aranowska,E., Rytel, J. (2013). Kontrowersje wokół rzetelności jako pojęcia psychometrycznego. "Przegląd Psychologiczny", 56 (1), 29-43.
Brzeziński, J. (1997). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.
Gerstmann, S. (1974). Rozmowa i wywiad w psychologii. Warszawa: PWN.
Konarski, R. (2009). Modele równań strukturalnych. Teoria i praktyka. Warszawa: PWN
Rosenhan, D.L, Seligman, M.E.P. (1994). Psychopatologia. Tom I. część 3. Warszawa: PTP.
Rytel, J. (w recenzji). Kontrowersje wokół trafności jako pojęcia psychometrycznego. "Przegląd Psychologiczny".
Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice (2007), Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Strelau, J.(red.) (2000). Psychologia. Podręcznik Akademicki. (rozdział 12). Gdańsk: GWP.
Sułek, A. (1979). Eksperyment w badaniach społecznych. Warszawa: PWN.
Szuster, T. (red.) (1991). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dodatkowa lektura będzie podawana na bieżąco w toku zajęć.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: