Psychologia ogólna: różnice indywidualne 2 WF-PS-N-PRI2
Zakres tematów wykładów:
1. Teorie zdolności ogólnych i zdolności kierunkowych. Osiągnięcia akademicki oraz ich brak - znaczenie poszczególnych trudności w edukacji.
2. Inteligencja interpersonalna i intapersonalna. Inteligencja społeczna a kompetencje społeczne i interpersonalne.
3. Inteligencja emocjonalna i jej znaczeniu w rozwoju indywidualnym. Wpływ środowiska na jej rozwój. Model zdolnościowy Johna Mayera i Petera Saloveya oraz modele mieszane Daniela Golemana, Reuvena Bar-Ona.
4. Pojęcie stylu poznawczego oraz ich znaczenie dla czynności poznawczych i intelektualnych. Charakterystyka wybranych stylów poznawczych (zależność-niezależność od pola, refleksyjność – impulsywność, abstrakcyjność-konkretność). Sposoby kształtowania stylów poznawczych.
5. Koncepcja stylów myślenia Roberta Sternberg i Eleny Grigorenko. Geneza stylów myślenia – rola środowiska i procesu socjalizacji w ich kształtowaniu. Metapoznawcze procesy kontrolne i decyzyjne dla procesów poznawczych. Style myślenia a efektywność wykonywania różnego typu zadań poznawczych. Inteligencja a różne aspekty poznawczego samokierowania.
6. Podstawowymi zagadnienia psychologii temperamentu, zróżnicowanie koncepcji temperamentu. Uwarunkowania biologiczne i środowiskowe. Klasyczne koncepcje temperamentu: koncepcje konstytucjonalne (Kretschmer, Sheldon), Pawłow i neopawłowiści, koncepcje czynnikowe (Guilford).
7. Współczesne koncepcje temperamentu: interakcyjna teoria Thomasa i Chess, koncepcje Rothbart i Kagana, genetyczna teoria Bussa i Plomina.
8. Różnice temperamentalne w świetle teorii aktywacji: podstawowe tezy teorii aktywacji, ekstrawersja-introwersja w koncepcji Eysencka, lęk i impulsywność w koncepcji Graya, pojęcie zapotrzebowania na stymulację; model Cloningera.
9. Struktura temperamentu w Regulacyjnej Teorii Temperamentu Strelaua: temperament jako zespół formalnych cech zachowania, energetyczna charakterystyka zachowania, czasowa charakterystyka zachowania.
10. Rola temperamentu w regulacji stymulacji: temperament a możliwości przetwarzania stymulacji, temperament a zapotrzebowanie na stymulację. Temperament a działanie: temperament a efektywność działania, temperament a funkcjonowanie w sytuacjach trudnych, temperamentalne uwarunkowania stylu działania.
11. Temperament a osobowość: mechanizmy wpływu cech formalnych zachowania na cechy treściowe, temperament a zainteresowania, potrzeba osiągnięć i właściwości funkcjonowania społecznego.
12. Temperament a przystosowanie: pojęcie kosztów psychofizjologicznych, temperamentalny czynnik ryzyka. Zagadnienie odziedziczalności cech temperamentu.
13. Rola temperamentu w rozwoju psychicznym: temperament a motywacja do rozwoju, temperament a indywidualne drogi i kierunki rozwoju, temperament a podatność jednostki na wpływy środowiskowo-wychowawcze. Temperament a inteligencja.
14. Rola czynników środowiskowych w modyfikowaniu cech temperamentu: problem stałości - zmienności cech temperamentu.
15. Kwestionariuszowe i obserwacyjne metody pomiaru temperamentu: przejawy temperamentu w sytuacjach życia codziennego, kwestionariusze FCZ-KT i PTS, pomiar temperamentu według koncepcji EAS, skale obserwacyjne do diagnozy temperamentu. Różnice intraindywidualne - wybrane zmiennych służących do ich opisu.
Zakres tematów ćwiczeń
1. Analiza interindywidualna APIS-Z - interpretacja wyników, integracja wyników.
2. Analiza intraindywidualna APIS-Z - interpretacja wyników, integracja wyników.
3. Skala Wechslera (WAIS-R) – prezentacja.
4. „Nowe inteligencje” – na przykładzie inteligencji emocjonalnej - 1.
5. „Nowe inteligencje” – na przykładzie inteligencji emocjonalnej - 2.
6. Inteligencja a kompetencje – na przykładzie kompetencji społecznych.
7. Pomiar cech temperamentu – kwestionariusz PTS.
8. Pomiar cech temperamentu – kwestionariusz FCZ-KT.
9. Diagnoza struktury temperamentu.
10. Kwestionariusze a skale ocen na przykładzie EAS.
11. Temperament a funkcjonowanie intelektualne.
12. Różnice indywidualne w zakresie preferencji – Wielowymiarowy Kwestionariusz Preferencji.
13. Znaczenie preferencji w karierze zawodowej.
14. Test sprawdzający wiedzę, umiejętności i kompetencje.
15. Omówienie wyników testu końcowego i zaliczenia.
E-Learning
Obowiązkowy poprzednik
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
1) Charakteryzuje podstawowe koncepcje temperamentu (PS_W02).
2) Wyjaśnia funkcje regulacyjne temperamentu (PS_W03).
3) Omawia badania nad genezą różnic indywidualnych (PS_W02).
4) Wymienia podstawowe metody pomiaru temperamentu (PS_W08).
5) Rozumie etyczne i prawne aspekty stosowania kwestionariuszy (PS_W10).
6) Wymienia i charakteryzuje główne wymiary stosowane przy opisie stylów poznawczych (PS_W04).
7) Zna podstawowe koncepcje stylów myślenia, inteligencji społecznej i emocjonalnej (PS_W09).
Umiejętności:
1) Umie przeprowadzić badanie wybranymi kwestionariuszami (PS_U05).
2) Potrafi zinterpretować wyniki (PS_U03).
3) Potrafi integrować wyniki i dokonywać diagnozy temperamentu (PS_U06).
4) Potrafi przekazywać informacje zwrotne o wynikach badania
kwestionariuszowego (PS_U05).
5) Umie wykorzystać wiedzę o regulacyjnych funkcjach temperamentu przy diagnozie i prognozie ludzkich zachowań (PS_U09).
Kompetencje:
1) Wykazuję zrozumienie i tolerancję wobec różnorodności (PS_K01).
2) Ma świadomość odpowiedzialności za stawiane diagnozy i przekazywane informacje zwrotne (PS_K02).
3) Respektuje i szanuje prawa osób badanych oraz autorów i wydawców testów (PS_K05).
ECTS: 5 punktów (udział w wykładzie: 30; udział w ćwiczeniach: 30; przygotowanie do egzaminu: 20; przygotowanie do kolokwium (ćwiczenia): 20; lektury: 50; [150:30=5]).
Kryteria oceniania
Wykłady
Wiedza:
- na ocenę 5 (bdb.): bardzo dobrze zna podstawowe koncepcje temperamentu klasyczne i współczesne, bardzo dobrze rozumie funkcje regulacyjne temperamentu, zna argumenty przemawiające za rolą czynników genetycznych i środowiskowych w wyjaśnianiu różnic indywidualnych, zna podstawowe metody badań nad genezą różnic indywidualnych, potrafi wymienić główne metody eksperymentalnej i kwestionariuszowej diagnozy cech temperamentu, zna bardzo dobrze podstawowe wymiary stylów poznawczych i ich uwarunkowania.
- na ocenę 4 (db.): dobrze zna podstawowe koncepcje temperamentu klasyczne i współczesne, dobrze rozumie funkcje regulacyjne temperamentu, zna podstawowe metody badań nad genezą różnic indywidualnych, potrafi wymienić główne metody eksperymentalnej i kwestionariuszowej diagnozy cech temperamentu, zna dobrze podstawowe wymiary stylów poznawczych.
- na ocenę 3 (dst.): słabo zna podstawowe koncepcje temperamentu klasyczne i współczesne, słabo rozumie funkcje regulacyjne temperamentu, zna podstawowe metody badań nad genezą różnic indywidualnych, potrafi wymienić główne metody eksperymentalnej i kwestionariuszowej diagnozy cech temperamentu, zna podstawowe wymiary stylów poznawczych.
- na ocenę 2 (ndst.): nie ma podstawowej wiedzy dotyczącej koncepcji temperamentu, nie rozumie funkcji regulacyjnych temperamentu, nie potrafi wymienić głównych metod eksperymentalnej i kwestionariuszowej diagnozy cech temperamentu, nie zna podstawowych wymiarów stylów poznawczych.
Umiejętności:
- na ocenę 5 (bdb.): bardzo dobrze wykorzystuje wiedzę o regulacyjnych funkcjach temperamentu przy diagnozie i prognozie ludzkich zachowań.
- na ocenę 4 (db.): potrafi wykorzystać wiedzę o regulacyjnych funkcjach temperamentu przy diagnozie i prognozie ludzkich zachowań.
- na ocenę 3 (dst.): słabo wykorzystuje wiedzę o regulacyjnych funkcjach temperamentu przy diagnozie i prognozie ludzkich zachowań.
- na ocenę 2 (ndst.): nie wykorzystuje wiedzy o regulacyjnych funkcjach temperamentu przy diagnozie i prognozie ludzkich zachowań.
Kompetencje:
Oceniana jest tolerancja i zrozumienie odmienności między ludźmi w zakresie temperamentu oraz postawa etyczna i stosunek do przepisów prawnych związanych z diagnozą temperamentu.
Forma zaliczenia wykładu: egzamin pisemny (test)
Warunki zaliczenia wykładu: pomyślne zdanie egzaminu (udzielenie poprawnej odpowiedzi na ponad 50% pytań).
Ćwiczenia
Warunki konieczne do zaliczenia ćwiczeń: 1) zaliczenie ćwiczeń Psychologia Różnic Indywidualnych I; 2) liczba nieobecności nieprzekraczająca trzech (niezależnie od tego, czy są usprawiedliwione czy nie); 3) aktywny udział w zajęciach (nieprzygotowanie do ćwiczeń skutkuje obniżeniem oceny o 0,5); 4) zaliczenie testu.
Kryteria ocen:
Wiedza:
- na ocenę 5 (bdb.): bardzo dobrze zna podstawowe typologie temperamentu, koncepcje inteligencji, inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych, zna podstawowe narzędzia do ich pomiaru oraz rozumie etyczne i prawne aspekty stosowania narzędzi psychologicznych.
- na ocenę 4 (db.): dobrze zna podstawowe typologie temperamentu, koncepcje inteligencji, inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych, zna podstawowe narzędzia do ich pomiaru oraz rozumie etyczne i prawne aspekty stosowania narzędzi psychologicznych.
- na ocenę 3 (dst.): słabo zna podstawowe typologie temperamentu, koncepcje inteligencji, inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych, zna podstawowe narzędzia do ich pomiaru oraz rozumie etyczne i prawne aspekty stosowania narzędzi psychologicznych.
- na ocenę 2 (ndst.): nie zna typologii, metod pomiaru i nie ma wystarczającej wiedzy o prawno-etycznych aspektach ich stosowania.
Umiejętności:
- na ocenę 5 (bdb.): bardzo dobrze interpretuje wyniki, potrafi bardzo dobrze integrować je i dokonywać diagnozy oraz przekazywać informacje zwrotne.
- na ocenę 4 (db.): dobrze interpretuje wyniki, potrafi bardzo dobrze integrować je i dokonywać diagnozy oraz przekazywać informacje zwrotne.
- na ocenę 3 (dst.): nie potrafi dobrze zintegrować danych i dokonać na ich podstawie diagnozy, słabo radzi sobie z przekazywaniem informacji zwrotnych.
- na ocenę 2 (ndst.): robi podstawowe błędy przy interpretacji wyników.
Kompetencje:
Oceniana jest tolerancja i zrozumienie odmienności między ludźmi oraz postawa etyczna i stosunek do przepisów prawnych związanych z diagnozą.
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
Literatura obowiązkowa:
Strelau, J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Scholar.
Strelau, J. (2000 lub późniejsze wznowienia). Psychologia. Podręcznik akademicki (T. 1 rozdz. 6, 12.2, 12.3; T. 2 rozdz. 37-40). Gdańsk: GWP
Literatura uzupełniająca:
Gardner, H. (2001). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina.
Hampson, S. E., Colmana A. M. (2000). Psychologia różnic indywidualnych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Iskra, J. (2014). Sposoby radzenia sobie z trudnościami przez studentów. Warszawa: Difin.
Matczak, A. (1982). Style poznawcze. Warszawa 1982, 9-36.
Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii.
Matczak, A. (2000). Style poznawcze. W: J. Strelau (red.). Psychologia: Podręcznik akademicki. T. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 761-782.
Matczak, A. O potrzebie modyfikacji procedury testowego badania zdolności. Przegląd Psychologiczny, 1998, T. 41, Z. 1/2, 89-102.
Marszał-Wiśniewska, M., Fajkowska-Stanik, M. (red.). (2003) Psychologia różnic indywidualnych. Gdańsk: GWP.
Nęcka, E. (1994). Inteligencja i procesy poznawcze. Kraków: Oficyna wydawnicza „Impuls”.
Nęcka, E. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.). Psychologia: Podręcznik akademicki. T. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza – Struktura - Funkcje. Gdańsk: GWP.
Nosal, Cz. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: PWN.
Nosal, Cz. (1992). Diagnoza typów umysłu. Rozwinięcie i zastosowanie teorii Junga. Warszawa: PWN.
Popek, S. (red.) (1996). Zdolności i uzdolnienia jako osobowościowe właściwości człowieka. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Sternberg, R. J. (1999). Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: WSiP.
Seligman, D. (1995). O inteligencji prawie wszystko. Kontrowersje wokół ilorazu inteligencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strelau, J. (1985). Temperament, osobowość, działanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strelau, J. (1992). Badania nad temperamentem. Teoria, diagnoza, zastosowania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strelau, J. (1995). Temperament i inteligencja. W: T. Tomaszewski (red.). Psychologia ogólna. Warszawa: PWN.
Strelau, J. (1997). Inteligencja człowieka. Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
Strelau, J. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.). Psychologia: Podręcznik akademicki. T. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Strelau, J. (2000). Pojęcie i determinanty różnic indywidualnych. W: J. Strelau (red.). Psychologia: Podręcznik akademicki. T. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Strelau, J. (2000). Temperament. W: J. Strelau (red.). Psychologia: Podręcznik akademicki. T. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Ćwiczenia:
1. Brzeziński, J. i in. (2004). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. WAIS-R (PL) Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
2. Jaworowska, A., Matczak, A. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
3. Matczak, A. (2007). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS. Podręcznik. Wyd. 2 uzup. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
4. Matczak, A., Martowska, K. (2013). Profil Kompetencji Społecznych PROKOS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
5. Matczak, A., Piekarska, J. (2011). Test Rozumienia Emocji. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
6. Matczak, A., Piekarska, J., Studniarek, E. (2005). Skala Inteligencji Emocjonalnej - Twarze SIE-T. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
7. Matczak, A. i in. (2006). Wielowymiarowy Kwestionariusz Preferencji WKP. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
8. Oniszczenko, W. (1997). Kwestionariusz Temperamentu EAS Arnolda H. Bussa i Roberta Plomina. Wersje dla dorosłych i dla dzieci. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
9. Strelau, J., Zawadzki, B. (1998). Kwestionariusz Temperamentu PTS. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
10. Zawadzki, B. , Strelau, J. (1997). Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu FCZ-KT. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: