Historia filozofii WH-FP-W-HF
Treści merytoryczne:
Tematem wykładów jest średniowieczna filozofia chrześcijańska, jej formowanie się i funkcjonowanie w ramach chrześcijańskiej kultury średniowiecznej. Drrugą część wykładów zajmuje filozofia arabska i żydowska. Ostatnią część wykładów zajmuje filozofia włoskiego renesansu.
Tematyka zajęć: Filozofia żydowska i wczesnochrześcijańska: Filon z Aleksandrii; Klemens Aleksandryjski i dyskusja wokół greckiej tradycji filozoficznej; idea Logosu w filozofii wczesnochrześcijańskiej; filozofia patrystyczna. Św. Augustyn: Augustyńska koncepcja filozofii; człowiek i poznanie; Bóg, natura i istnienie Boga; państwo Boże i państwo ziemskie; idealizm Augustyński. Filozofia średniowieczna: zmiana charakteru filozofii; mentalność średniowieczna; klasyczne źródła filozofii średniowiecznej; uniwersytety i scholastyka; recepcja nauki grecko-arabskiej; recepcja myśli Arystotelesa; wpływ filozofów arabskich i żydowskich. Główne problemy filozofii średniowiecznej: nowa koncepcja filozofii (filozofia i sztuki wyzwolone, filozofia i teologia); spór o uniwersalia. Problem istnienia i natury Boga w filozofii średniowiecznej. Kwestia natury w filozofii średniowiecznej: figuratywne i symboliczne znaczenie kosmosu, idea podwójnego objawienia; szkoła w Chartres i nobilitacja natury; odkrycie dzieł przyrodniczych Arystotelesa. Antropologia i filozofia moralna w średniowieczu: Jan Szkot Eriugena, kwestia grzechu pierworodnego i upadku człowieka, kwestia duszy i ciała; kwestia wolności człowieka; antropologia św. Tomasza z Akwinu. Państwo i społeczeństwo w filozofii średniowiecznej: średniowieczne koncepcje państwa teokratycznego i świeckiego. Filozofia okresu renesansu: duch renesansu; humanizm renesansowy; renesans filozofii antycznej.
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Efekty kształcenia
Podstawowym celem studium historii filozofii w drugim semestrze jest nabycie przez studentów możliwie gruntownej wiedzy z kultury filozoficznej chrześcijańskiego średniowiecza i renesansu, a także umiejętności rozpoznawania najważniejszych problemów i motywów filozoficznych, żywych w filozofii omawianego okresu. Podobnie jak w pierwszym semestrze, bardzo ważne jest, by student, poprzez studium historii filozofii, zrozumiał ludzki i zarazem egzystencjalny wymiar filozofii antycznej, a przede wszystkim ujrzał ją nie jako zespół gotowych rozwiązań wszystkich problemów, jakie stawia człowiek, czy jako ostateczny zbiór dogmatów do przyjęcia i opanowania na tzw. wiarę, lecz – jako drogę do prawdy we wszystkich jej wymiarach (także duchowych i moralnych), którą każdy musi odnajdować i przeżywać indywidualnie. Filozofię powinien potraktować jako źródło inspiracji dla własnego rozwoju egzystencjalnego. Wtedy studium filozofii da szansę rozpoznać i rozwinąć wrażliwość filozoficzną studenta (poznawczą, etyczną i duchową), dzięki której będzie mógł, inspirując się taką bądź inną filozofią (bądź nie), rozwijać własny światopogląd, niezależny od takich czy innych autorytetów. Wykorzysta ją do rozwiązywania autentycznych życiowych problemów, zwłaszcza moralnych, w późniejszym życiu. Z całą pewnością, jeśli tylko szczerze poświęcił się studium filozofii starożytnej, będzie z większą wrażliwością podchodził do różnych kwestii, które pojawią się w jego życiu, bez oglądania się na tzw. autorytety. W stopniu szczególnym będzie rozumiał kulturę wraz z całą tradycją moralną, religijną, społeczną, polityczną i wszelką inną, jako twór człowieka, wprawdzie zdolny w sprzężeniu zwrotnym go kształtować, ale z całą pewnością nie względem niego nadrzędny, a wprost przeciwnie – jako całkowicie odeń zależny, a przeto zmienny. Z tego też tytułu, nie będzie absolutyzował i gloryfikował zmiennych tradycji kulturowych, pozostając wrażliwym na wartości ponad-kulturowe, takie jak Prawda, Piękno i Dobro. Wyposażony w szczególną wrażliwość filozoficzną, i stale ją rozwijający, i wiedząc, że godności i sensu ludzkiej egzystencji należy szukać w sferze wartości duchowych i moralnych, nie będzie ulegał społecznym, i w ogóle żadnym innym kulturowym zabobonom i przesądom (takim jak wszelkiego rodzaju społeczne uprzedzenia i dyskryminacje, rasowe, płciowe i wszelkie inne), nawet tym mocno zakorzenionym w takiej czy innej tradycji. Będzie też zdolny im się przeciwstawić, nawet za cenę takiego czy innego, kulturowego, społecznego czy jeszcze innego potępienia. A wiedząc, że sensu życia doświadcza się w przeżywaniu tajemnicy i tajemniczości ludzkiej egzystencji w ogóle, a nie w hołdowaniu takim czy innym tradycjom kulturowym, religijnym czy jeszcze innym, nie będzie ich ani gloryfikował, ani absolutyzował, a już na pewno nie będzie domagał się wmontowania ich w, obowiązujące wszystkich, prawo państwowe.
Kryteria oceniania
Zajęcia w semestrze pierwszym (zimowym) w zasadzie kończą się zaliczeniem (bez oceny) na podstawie obecności. Egzamin przewidziany jest po drugim semestrze (letnim). Egzamin obejmuje materiał wykładany w trakcie obu semestrów. Egzamin składa się z dwóch części: część pierwsza jest to pisemny test obejmujący całość wykładanego materiału. Zaliczenie testu uprawnia do otrzymania oceny do dobrej (włącznie). Chcąc otrzymać ocenę wyższą niż „dobry”, student zobowiązany jest zdać egzamin ustny. Egzamin ustny polega na zreferowaniu przeczytanych lektur – po trzy lektury z każdego semestru. Lektury zostaną podane na wykładach.
Literatura
LITERATURA PODSTAWOWA:
Podręczniki (zalecane):
E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, 1987.
R. Heinzmann, Filozofia średniowieczna, Kęty 1999.
Literatura dodatkowa (wyłącznie dla zainteresowanych):
W. Beierwaltes, Platonizm w chrześcijaństwie, Kęty 2003.
H. Chadwick, Myśl wczesnochrześcijańska a tradycja klasyczna, Poznań 2000.
G.R. Ewans, Filozofia i teologia w średniowieczu, Kraków 1996.
E. Garin, Powrót filozofów starożytnych, Warszawa 1987.
J. Le Goff, Inteligencja w wiekach średnich, Warszawa 1966.
W. Jaeger, Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, Bydgoszcz 2002.
C.S. Lewis, Odrzucony obraz, Warszawa 1986.
J. Pieper, Scholastyka, Warszawa 2000.
Wł. Seńko, Jak rozumieć filozofię średniowieczną, Warszawa 1993.
S. Šwieżawski, Aktualność św. Tomasza, Poznań 1995.
T, Špidlik, I. Gargano, Duchowość ojców greckich i wschodnich, Kraków 1992.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: