Metodologia ogólna z elementami metodologii badań psychologicznych 2 WF-PS-MET2
Metody oceny: egzamin ustny lub pisemny. Zakres wiedzy kontrolowanej na egzaminie obejmuje treści wykładu oraz ćwiczeń, nadto treści zawarte w zalecanej literaturze. Sprawdzeniu podlega wiedza teoretyczna oraz umiejętność stosowania jej w konkretnych sytuacjach badawczych.
Treści programowe:
Metodologia badań
1. Badania naukowe: obserwacyjne i eksperymentalne.
2-3. Trafność wewnętrzna i zewnętrzna eksperymentu. Czynniki zakłócające trafność.
4-6. Pojęcie przyczynowości w badaniach naukowych. Kanony Milla i wynikające z nich podstawowe schematy eksperymentalne.
7-8. Pozostałe plany eksperymentalne jednozmienne, np. schemat Solomona oraz schematy umożliwiające badanie skutków zmieniających się w czasie wpływów (bodźca).
9. Techniki doboru grup do eksperymentów.
10-11. Pojęcie zmienności i wariancji. Pojęcie zmienności całkowitej. Pojęcie współczynnika liniowej siły związku dla dwu zmiennych.
12-13. Plany eksperymentalne wielozmiennowe i plany badań nie-eksperymentalnych.
14. Problem badawczy- hipoteza. Teoria pytań. Klasyfikacja problemów, klasyfikacja zmiennych niezależnych, klasyfikacja hipotez.
15. Metody dobierania prób losowych. Pojęcie mechanizmu losowania i operatu losowania. Schematy losowe.
Obowiązkowy poprzednik
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Efekty kształcenia
Roczny (60.godzinny) autorski wykład
w Instytucie Psychologii UKSW
WIEDZA
Aby absolwent psychologii mógł przyswoić cechy poznania naukowego oraz umiał odróżniać poznanie naukowe od poznania nienaukowego – zwłaszcza w odniesieniu do poznania psychologicznego, powinien opanować podstawy metodologii ogólnej nauk empirycznych (do których należy psychologia), takie jak sposoby definiowania terminów w nauce i rodzaje popełnianych przy tym błędów, rodzaje terminów, sposoby konstrukcji teorii, powinien odróżniać specyficzne zasady rządzące wytworami (przedmiotami) teorii, między innymi znać sposoby uzasadniania tez (stwierdzeń), winien znać funkcje nauki i operować wiedzą na temat cech charakteryzujących „dobrą” teorię naukową.
Współczesny psycholog powinien znać różnicę między nauką racjonalistyczną a relatywistyczną, operować ze zrozumieniem takimi terminami z zakresu teorii poznania jak racjonalizm, empiryzm, operacjonizm, pozytywizm, neopozytywizm czy modernizm i postmodernizm, powinien umieć wskazać podobieństwa między nimi oraz różnice w rozumieniu i uprawianiu nauki, znać ich ważniejszych przedstawicieli. Kończący psychologię powinien – na poziomie filozoficznym – zdawać sobie sprawę ze specyfiki aparatu pojęciowego psychologii i trudności związanych z konstrukcją koncepcji psychologicznych bazujących na takich pojęciach.
Na wykładach wprowadzane są treści niezbędne do rozumienia procesu badawczego, planowania badań i interpretacji wyników badań po zastosowaniu najbardziej efektywnych(ej) metod(y) wnioskowania statystycznego Psycholog powinien zatem opanować zarówno podstawową, jak i zaawansowaną wiedzę z zakresu planowania badań empirycznych, jak również z zakresu analizy statystycznej danych zebranych w dwojakiego rodzaju badaniach empirycznych: eksperymentalnych i nieeksperymentalnych (w szczególności korelacyjnych ), równocześnie - winien zdawać sobie sprawę z czynników zakłócających trafność wszelkiego rodzaju badań obserwacyjnych.
Do zakresu podstaw planowania badań empirycznych wchodzi wiedza odnosząca się do klasycznego, dwugrupowego eksperymentu z randomizacją i różnych jego odmian (z grupami: eksperymentalnymi i kontrolnymi) oraz dwuzmiennowego modelu korelacyjnego (odwołującego się do statystycznego modelu regresji liniowej). Wielogrupowe badania eksperymentalne wymagają opanowania i posługiwania się statystycznym modelami jednowymiarowej i wieloczynnikowej analizy wariancji (ANOVA) oraz testami kontrastów jako ich uzupełnienia, natomiast w przypadku badań korelacyjnych psycholog powinien opanować model wielokrotnej regresji liniowej, strategie jego budowy, zdawać sobie sprawę z istnienia zjawiska katalizy i znać sposoby radzenia sobie z nim.
UMIEJĘTNOŚCI
Student powinien umieć ocenić sensowność planu badawczego i wiarogodność wniosków przedstawianych w literaturze przedmiotu (krajowej i zagranicznej; na wykładzie stosuje się terminologię dwujęzyczną, polską i angielską), a zatem czytać ze zrozumieniem prace naukowe z zakresu psychologii.
Powinien umieć zaplanować badanie własne, uwzględniając ograniczenia dotyczące późniejszej analizy danych (wynikające z rodzaju używanych skal pomiarowych, ich rozkładów prawdopodobieństwa, liczby analizowanych zmiennych, liczby zmiennych kontrolowanych, wreszcie – z samego charakteru schematu eksperymentalnego czy nieeksperymentalnego).
Absolwent psychologii powinien umieć zaprojektować rozmiar próby niezbędnej do wykrycia założonego efektu eksperymentalnego (posługując się pojęciem mocy testu i błędów wnioskowania);
zaplanować złożone analizy danych (wykorzystując znany zbiór metod statystycznych lub metody nieznane, o których – z powodu braku czasu i wysokiego poziomu złożoności matematycznej - zaledwie wspomina się na wykładzie), sformułować nowe hipotezy badawcze, rozszerzając analizowany temat lub wskazać nowe zagadnienie (do zbadania) w przypadku niemożności ustosunkowania się do otrzymanych wyników.
KOMPETENCJE
Psycholog powinien posiąść umiejętność formułowania raportów z badań w języku metodologii i statystyki. Powinien zawsze krytycznie oceniać proces własnej pracy badawczej, pozostawać otwartym na merytoryczną krytykę prezentowanej syntezy wyników badań nie wycofując się z merytorycznej dyskusji.
WIEDZA (po 2. semestrze)
1. Zna zasady klasyfikacji zmiennych, sposoby ich doboru oraz ich operacjonalizacji.
2. Posiada wiedzę o możliwościach zastosowania schematów badawczych w psychologi (obserwacyjnych, w szczególności eksperymentalnych).
3. Zna możliwości maksymalizacji trafności badania przez kontrolę czynników zakłócających.
4. Zna procedurę planowania badania w psychologii. Zdaje sobie sprawę z konieczności osadzenia badania w konkretnej teorii psychologicznej.
5. Zna zasady doboru próby (prób) według schematów samplingu.
UMIEJĘTNOŚCI (po 2. semestrze)
1. Potrafi określić schemat badawczy dla weryfikacji hipotezy przyczynowo-skutkowej.
2. Potrafi zaplanować własne badania w poprawnie metodologicznie sposób.
3. Potrafi odróżnić schemat eksperymentalny od quasi-eksperymentalnego.
KOMPETENCJE (po 2. semestrze)
1. Posiada umiejętność oceny metodologicznej badań i tekstów naukowych.
2. Jest w stanie zaplanować, przeprowadzić, a następnie krytycznie ocenić badania własne.
3. Student jest zdolny do włączenia się w dyskusje dotyczące zagadnień metodologiczno-statystycznych.
ECTS
Udział w wykładzie – 30 godzin
Udział w ćwiczeniach – 30 godzin
Przygotowanie do wykładu / lektura tekstów – 30 godzin
Przygotowanie do ćwiczeń / lektura tekstów / prace domowe – 45 godzin
Przygotowanie do kolokwium – 45 godzin.
(180 godzin / 30 = 6 ECTS)
Literatura
Lektury obowiązkowe: podane w I semestrze
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: