Organy ochrony prawnej WP-PR-OOP

I. ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE
1. Pojęcia podstawowe. Przedmiot nauczania. Ustrój organów ochrony prawnej a organizacja wymiaru sprawiedliwości. Podstawy prawne organizacji wymiaru sprawiedliwości. Zakres przedmiotowy organów władzy wykonawczej.
2.Ochrona prawna. Pojęcia i definicje podstawowe. Zakres podmiotowy i przedmiotowy. Opieka prawna. Kontrola i nadzór. Pomoc prawna.
3.Standardy międzynarodowych aktów prawnych. Karta Narodów Zjednoczonych z 26 czerwca 1945r., Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r., Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 4 listopada 1950 r., Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych z 6 grudnia 1966 r., Konwencja Praw Dziecka z 20 listopada 1989 r., Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 r.
4.Konstytucyjne gwarancje ochrony praw człowieka i obywatela. Prawa i wolności. Środki ochrony prawnej.
5.Monteskiuszowska teoria trójpodziału władz. Koncepcja Monteskiusza i koncepcja Johna Locka. Współczesne konotacje konstytucyjne.
6.Źródła prawa. Podstawy konstytucyjne organów ochrony prawa. Ustawy kompetencyjne.
7.System organów wymiaru sprawiedliwości i ochrona prawna wykonywana przez wyodrębnione organy (urzędy, agencje, instytucje, służby, straże, inspekcje).
8. Klasyfikacja organów ochrony prawnej. Niesądowe organy ochrony prawnej (konstytucyjne organy kontroli i ochrony prawnej, rzecznicy interesu publicznego, korporacyjne organy pomocy prawnej i organy zastępstwa procesowego, organy ścigania karnego, organy policji administracyjnej). Organy władzy sądowniczej (Krajowa Rada Sądownictwa, Sąd Najwyższy, sądownictwo powszechne, sądownictwo wojskowe, sądownictwo administracyjne, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu). Władza sądownicza Trybunałów, organy quasi sądowe, sądownictwo międzynarodowe.

II. ORGANY WŁADZY SĄDOWNICZEJ
1.Sądowy wymiar sprawiedliwości. Ustrój wymiaru sprawiedliwości. Sądownictwo powszechne. Kwestia finansowania sądów powszechnych.
2.Krajowa Rada Sądownictwa. Miejsce w systemie trójpodziału władz. Skład. Kompetencje. Charakter instytucjonalny. Relacja władzy sądowniczej do innych władz. Nadzór administracyjny nad sądownictwem.
3.Sąd Najwyższy. Podstawa kompetencyjna. Organizacja, zadania i funkcjonowanie Sądu Najwyższego. Rola orzeczeń Sądu Najwyższego. Relacja Sądu Najwyższego do Trybunału Konstytucyjnego. Prerogatywy judykacyjne i nadzorcze Sądu Najwyższego (m. in. zatwierdzenie wyników wyborów powszechnych).
4.Minister Sprawiedliwości i jego nadzorcza rola w systemie władzy sądowniczej. Pozycja konstytucyjna i prawno-organizacyjna.
5.Sądy powszechne. Organizacja, kompetencje i zasady funkcjonowania sądów powszechnych. Sądy apelacyjne. Sądy okręgowe. Sądy rejonowe.
6.Sądy wojskowe. Ustrój i organizacja. Charakter sądów wojskowych. Miejsce sądów wojskowych w wymiarze sprawiedliwości. Ustrój i organizacja sądów wojskowych. Sądy garnizonowe. Okręgowe sądy wojskowe. Izba Wojskowa Sądu Najwyższego.
7.Sądownictwo administracyjne. Ustrój i organizacja sądów administracyjnych. Wojewódzkie sądy administracyjne. Naczelny Sąd Administracyjny i jego rola. Kompetencje sądów administracyjnych.
8.Sędziowie. Sędziowie sądów powszechnych. Sędziowie sądów wojskowych. Sędziowie sądów administracyjnych. Kryteria doboru kandydatów na sędziów w poszczególnych sądach. Aplikanci sądowi. Samorząd sędziowski. Odpowiedzialność dyscyplinarna. Niezależność sądów i niezawisłość sędziowska. Gwarancje niezawisłości sędziowskiej.
9.Ławnicy. Pozycja ławnika. Status organizacyjno-prawny. Dobór ławników do sądów powszechnych. Rola ławników w wymiarze sprawiedliwości. Odpowiedzialność ławników. Ławnicy a sędziowie przysięgli.
10.Kuratorzy. Referendarze sądowi. Asystenci sędziów. Miejsce i rola w wymiarze sprawiedliwości.
11.Władza sądownicza Trybunałów. Konstytucyjne uwarunkowania Trybunałów. Relacja Trybunałów krajowych do Trybunałów Międzynarodowych.
12.Trybunał Stanu. Zakres właściwości podmiotowej i przedmiotowej Trybunału Stanu. Ustrój i organizacja Trybunału Stanu. Skład Trybunału Stanu. Sędziowie Trybunału Stanu. Kryteria doboru i tryb doboru. Procedura postępowania przed Trybunałem Stanu.
13.Trybunał Konstytucyjny. Szczególny charakter Trybunału Konstytucyjnego. Ustrój i organizacja Trybunału Konstytucyjnego. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego. Kryteria i procedura wyboru. Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym. Skarga konstytucyjna. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do porządku prawa krajowego.
14.Organy quasi sądowe. Sądownictwo polubowne. Izby Morskie.
15.Sądownictwo międzynarodowe. Geneza i zakres regulacji Europejskiej Konwencji o ochronie praw i podstawowych wolności człowieka. Inne akty prawa międzynarodowego (Karta Narodów Zjednoczonych z 26 czerwca 1945 r., Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r., Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r., Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych z 6 grudnia 1966 r., Konwencja Praw Dziecka z 20 listopada 1989 r., Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 r. Europejskie Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Zasady działania. Postępowanie przed ETPC. Podmioty uprawnione do występowania przed ETPC. Sędziowie ETPC. Wymogi formalne i przesłanki skargi do ETPC. Komisarz Praw Człowieka Rady Europy. Pozycja i zadania. Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze. Zasady organizacji. Statut Rzymski MTK. Postępowanie przed MTK. Zakres jurysdykcji MTK. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Genewie. Zakres jurysdykcji. Organizacja. Sędziowie MTS. Postępowanie przed MTS. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu. Zakres jurysdykcji. Organizacja. Podmioty uprawnione do występowania przed TSUE. Sąd. Prerogatywy. Charakter. Relacja pomiędzy TSUE a Sądem. Sąd do spraw Służby Publicznej. Arbitraż międzynarodowy.
III NIESĄDOWE ORGANY OCHRONY PRAWNEJ
III. 1. Konstytucyjne organy kontroli i ochrony prawnej:
1.Najwyższa Izba Kontroli. Pojęcie i zakres kontroli państwowej. Zadania i kompetencje Najwyższej Izby Kontroli. Pracownicy Najwyższej Izby Kontroli. Postępowanie kontrolne. Sprawozdanie pokontrolne. Prezes Najwyższej Izby Kontroli. Zadania. Kompetencje. Odpowiedzialność Prezesa.
2.Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Pozycja ustrojowa. Kompetencje i zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Tryb powoływania członków i organizacja Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Narzędzia sprawowania władzy przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji.

III.2 Organy ścigania karnego
1.Pojęcie i rodzaje organów ścigania karnego. Klasyfikacja organów ścigania karnego. Organy prokuratorskie i nieprokuratorskie. Organy wspomagające ściganie karne.
2.Prokuratura powszechnych jednostek organizacyjnych i wojskowych jednostek organizacyjnych. Pozycja ustrojowa prokuratury. Organy prokuratury. Immunitet prokuratorski. Zadania i organizacja powszechnych jednostek prokuratury. Zadania organizacyjno-ustrojowe prokuratury. Zasada hierarchicznego podporządkowania. Zasada jednolitości prokuratury. Zasada centralizmu organizacji. Zasada jednoosobowego kierownictwa. Zasada niezależności, Zasady substytucji, dewolucji oraz indyferencji. Prokuratorzy i asesorzy prokuratorscy. Odpowiedzialność dyscyplinarna. Aplikacja prokuratorska. Miejsce i rola Prokuratora Generalnego.
3.Instytut Pamięci Narodowej. Podstawa prawna. Cele Instytutu Pamięci Narodowej. Geneza powstania IPN. Kompetencje IPN. Uprawnienia śledcze IPN. Organizacja IPN. Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów. Biuro Edukacji Publicznej. Biuro Lustracyjne. Problematyka lustracji.
4.Organy resortu spraw wewnętrznych
A. Policja (ustrój i organizacja Policji). Organy Policji. Zakres kompetencji Policji. Zakres zadań i uprawnień Policji. Prawa i obowiązki policjanta. Odpowiedzialność dyscyplinarna i karna policjantów. Współpraca międzynarodowa Policji.
B. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (Pozycja Ustrojowa. Organizacja i struktura). Zakres kompetencji i zadania Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
C. Agencja Wywiadu (Organizacja Agencji Wywiadu. Pozycja ustrojowa Agencji Wywiadu). Kompetencje i uprawnienia Agencji Wywiadu.
D. Centralne Biuro Antykorupcyjne. Podstawa prawna. Struktura organizacyjna CBA. Zadania i funkcje CBA. Uprawnienia procesowe CBA. Miejsce CBA w strukturze służb specjalnych. Czynności kontrolne. Status funkcjonariuszy. Odpowiedzialność dyscyplinarna.
5. Organy wojskowego ścigania karnego.
A. Żandarmeria Wojskowa. Zakres działania i organizacja. Uprawnienia i obowiązki żołnierzy Żandarmerii Wojskowej. Stosowanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej przez Żandarmerię Wojskową. Wojskowe organy porządkowe.
B. Służba Kontrwywiadu Wojskowego. Pozycja ustrojowa. Zadania i kompetencje oraz organizacja Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Kadra i stopnie. Odpowiedzialność karna i dyscyplinarna.
C. Służba Wywiadu Wojskowego. Organizacja i zadania Służby Wywiadu Wojskowego. Uprawnienia i obowiązki funkcjonariuszy. Przebieg służby. Odpowiedzialność dyscyplinarna i karna.
D. Służba Rozpoznania Sił Zbrojnych.
6.Organy skarbowej administracji publicznej.
Rodzaje finansowych organów ścigania karnego. Zakres kompetencji finansowych organów ścigania. Organizacja i struktura poszczególnych finansowych organów ścigania.

III.3 Rzecznicy interesu publicznego
1.Rzecznik Praw Obywatelskich. Pozycja ustrojowa. Zadania Rzecznika Praw Obywatelskich. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Organizacja Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich o zbadanie nieprawidłowości. Narzędzia działania Rzecznika Praw Obywatelskich.
2.Rzecznik Praw Dziecka. Pozycja ustrojowa. Zadania Rzecznika Praw Dziecka. Biuro Rzecznika Praw Dziecka. Organizacja Biura Rzecznika Praw Dziecka. Wniosek do Rzecznika Praw Dziecka o zbadanie nieprawidłowości. Narzędzia działania Rzecznika Praw Dziecka.
3.Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich. Podstawy prawne działania. Zadania i procedura powołania.
4.Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych. Cele powołania Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Pozycja ustrojowa Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Zadania i uprawnienia Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
5.Generalny Inspektor Informacji Finansowej. Podstawa działania. Zadania i funkcjonowanie.
6.Kompetencje Rzecznika Ubezpieczonych. Podstawy prawne działania. Pozycja ustrojowa. Zadania Rzecznika Ubezpieczonych. Uprawnienia Rzecznika Ubezpieczonych.
7.Kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta. Podstawa prawna. Zadania i kompetencje. Sposób powołania. Odpowiedzialność.
III.4 Korporacyjne organy pomocy prawnej
1.Adwokatura. Ustrój i organizacja. Samorząd adwokatury. Organy adwokatury. Zadania adwokata. Adwokaci i aplikanci adwokaccy. Odpowiedzialność dyscyplinarna adwokata. Aplikacja adwokacka. Adwokat w postępowaniu karnym, cywilnym i administracyjnym. Adwokat przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka oraz przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym.
2.Radcostwo prawne. Ustrój i organizacja. Wykonywanie zawodu radcy prawnego. Samorząd radców prawnych. Radcy prawni i aplikanci radcowscy. Odpowiedzialność dyscyplinarna radcy prawnego. Aplikacja radcowska. Zadania radcy prawnego. Kompetencje radcy prawnego w postępowaniu karnym.
3.Notariat. Ustrój notariatu. Organizacja notariatu. Powoływanie i odwoływanie notariuszy. Zadania notariuszy. Nadzór nad notariatem i odpowiedzialność notariuszy za szkody. Samorząd notariatu. Aplikacja notarialna. Aplikanci i asesorzy notarialni. Odpowiedzialność dyscyplinarna. Charakterystyka czynności notarialnych.
4.Doradcy podatkowi. Organizacyjne formy zrzeszania. Samorząd doradców podatkowych. Zakres uprawnień doradców podatkowych. Odpowiedzialność dyscyplinarna i karna doradców podatkowych.
5.Komornicy sądowi. Podstawy prawne organizacji. Kompetencje komornika. Powoływanie i odwoływanie komornika. Nadzór nad komornikami. Samorząd komorniczy. Odpowiedzialność dyscyplinarna. Koszty działalności egzekucyjnej komornika i zasady prowadzenia kancelarii. Komornicy i asesorzy komorniczy.
6.Rzecznicy patentowi. Organizacyjne formy działania. Zasady i warunki wykonywania zawodu. Samorząd rzeczników patentowych. Odpowiedzialność dyscyplinarna. Aplikacja rzecznikowska. Zakres kompetencji rzeczników patentowych.
III.5 Organy zastępstwa procesowego
1.Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa. Struktura instytucjonalna. Cele działania. Pojęcie interesu Skarbu Państwa. Zadania Prokuratorii Generalnej. Radcowie i starsi radcowie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
III.6 Organy policji administracyjnej
1. Urzędy i agencje wyposażone w prerogatywy policji administracyjnej: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Urząd Dozoru Technicznego, Urząd Regulacji Energetyki, Urząd Żeglugi Śródlądowej, Główny Urząd Nadzoru Budowlanego, Urząd Transportu Kolejowego, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Polska Agencja Żeglugi Powietrznej.
2.Inspekcje państwowe wyposażone w prerogatywy policji administracyjnej: Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna, Państwowa Inspekcja Pracy, Inspekcja Handlowa, Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Transportu Drogowego, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspektorzy Rybołówstwa Morskiego, Inspekcja Jakości Artykułów Rolno-Spożywczych, Państwowa Inspekcja Sanitarna.
3.Państwowe służby specjalistyczne wyposażone w prerogatywy policji administracyjnej: SŁUŻBY FUNKCJONALNO-ORGANIZACYJNE(Służba Celna, Służba Więzienna, Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa, Służba Geodezyjna i Kartograficzna, Generalny Konserwator Zabytków), SŁUŻBY FUNKCJONALNO-PREWENCYJNE(Służba Parków Narodowych, Służba Leśna, Służba Medycyny Pracy, Państwowa Służba Hydrologiczno-Meteorologiczna, Państwowa Służba Hydrogeologiczna).
4.Straże z uprawnieniami policji administracyjnej: Straż Graniczna, Straż Ochrony Kolei, Państwowa Straż Pożarna, Straże Gminne, Straż Leśna, Państwowa Straż Rybacka, Państwowa Straż Łowiecka, Lotniskowa Służba Ratowniczo-Gaśnicza.

III.7.Organy kontroli administracji samorządowej
1.Samorządowe Kolegium Odwoławcze. Historia powstania i założenia ustawowe. Miejsce SKO jako organ wyższego stopnia. Ustrój SKO. Decyzje wydawane przez SKO. Kompetencje i zadania SKO.
2.Regionalna Izba Obrachunkowa. Podstawa Prawna. Organizacja i funkcjonowanie. Przeznaczenie. Charakterystyka postępowania.