Wiktymologia WNP-PEZ-WI
Treści merytoryczne:
Pojęcie o wiktymologii jako nauce, jej zadaniach, problematyce badawczej oraz o współczesnych trendach rozwoju. Dziedziny współczesnej wiktymologii (teologiczna, naturalna, ekologiczna, indywidualna, grup społecznych, społeczna, kryminalna, nowa wiktymologia). Znaczenie orientacji praktycznej w wiktymologii dla redukowania skutków wpływu sytuacji krzywdzącej na życie, zdrowie i psychospołeczne funkcjonowanie człowieka. Relacje wiktymologii z innymi naukami.
Historyczne aspekty rozwoju wiktymologii jako nauki o ofiarach przestępstwa. Założyciele i pierwsi badacze kryminalnej wiktymologii (Hans von Hentig, Henri Ellenberger, Beniamin Mendelsohn).
Sytuacje trudne i kryzysowe w życiu człowieka a sposoby ustosunkowania się do nich. Definicje i rodzaje zagrożeń dla prawidłowego funkcjonowania człowieka w społeczeństwie. Pojęcie ofiary i procesu wiktymizacji. Pojęcie o prawach ofiary. Typologie ofiar w wiktymologii ze względu na różne kryteria (indywidualne cechy ofiar; udział w genezie przestępstwa; mieszane typologie ofiar przestępstw).
Czynniki podatności wiktymologicznej ofiar (predestynacja, prowokacja, nieostrożność, uciążliwość). Charakterystyka wybranych grup ofiar (osoby bezdomne, ofiary przemocy domowej, ofiary gwałtu) i mechanizmów wiktymizacji. Teoretyczne uzasadnienia procesu kreowania "kozła ofiarnego".
Definicja i klasyfikacja sytuacji urazogennych. Uwarunkowania adaptacji jednostki do sytuacji pokrzywdzenia (siła działania stresorów psychospołecznych, siła urazu, uprzedniość doświadczeń urazowych i in.). Przeciążenie czynnikiem wyczerpania psychofizycznego. Styl wyjaśniania zdarzeń a samoocena człowieka. Znaczenie poczucia kontroli wewnętrznej dla procesu adaptacji jednostki.
Czynniki reakcji na stres (konfrontacja, dystansowanie się, samokontrola, poszukiwanie wsparcia społecznego, przejęcie odpowiedzialności za problem, ucieczka, planowe rozwiązywanie problemu, pozytywne przewartościowanie). Strategie obrony przed stresem w sytuacji trudnej (klasyfikacja Kuha; typologia Seligmana). Znaczenie powierzenia swojej pomyślności siłom wyższym oraz rola różnych form wsparcia społecznego w procesie adaptacji jednostki. Mechanizm wewnętrznej analgezji.
Dezadaptacyjne strategie obronne (rezygnacja z poczucia kontroli, wyuczona bezradność, rytualizacja, efekt pułapki psychologicznej, syndrom sztokholmski i in.).
Podatność wiktymizacyjna ofiar chronicznych w świetle wyników badań.
Metody oceny: zaliczenie na ocenę.
Warunek zaliczenia: właściwe odpowiedzi na zestaw pytań i zadań. Pytanie teoretyczne w zestawie zaliczeniowym jest sformułowane tak, aby sprawdzić efekty kształcenia w dziedzinie wiedzy; zadanie o charakterze praktycznym (sytuacja problemowa) służy do sprawdzenia umiejętności. W trakcie rozmowy, dotyczącej sposobu rozwiązywania sytuacji problemowej, sprawdzane są również postawy studenta, wymienione w celach operacyjnych.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Punkty ECTS
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
EK-1 .Student potrafi sformułować pojęcie wiktymologii jako nauki, scharakteryzować jej dziedziny i problematykę badawczą, historyczne etapy rozwoju;
EK-2. Student potrafi zdefiniować kluczowe pojęcia; opisać typologie ofiar oraz klasyfikacje sytuacji kryzysowych.
Umiejętności:
EK-3. Student potrafi wytłumaczyć uwarunkowania adaptacji jednostki do sytuacji pokrzywdzenia oraz wyjaśnić różne strategie obrony przed stresem.
EK-4. Student umie posłużyć się wiedzą teoretyczną do analizy konkretnej sytuacji trudnej, przeanalizować jej uwarunkowania i przebieg, ocenić zachowanie ofiary w obliczu stresu oraz skutki wpływu sytuacji na psychospołeczne funkcjonowanie osoby pokrzywdzonej.
Kompetencje:
EK - 5. Student potrafi być świadomym trudności adaptacyjnych, z którymi borykają się w życiu ofiary, wrażliwym na działania czynników wiktymogennych, być owartym na niesienie pomocy człowiekowi w sytuacji trudnej / kryzysowej.
ECTS {1 ECTS = 30 (25) godz.}:
udział w wykładzie - 15 godz.
samodzielne opracowanie notatek z wykładu i literatury zalecanej - 45
przygotowanie się do egzaminu - 60
suma godzin: 120
liczba ECTS: 4.
Literatura
I.Pospiszyl, Ofiary chroniczne - przypadek czy konieczność. Warszawa 2003.
B.Hołyst, Wiktymologia, Warszawa 2006.
M.Kuć, Wiktymologia, Warszawa 2010.
L.Falandysz, Wiktymologia, Warszawa 1979.
J.Stochmiałek, Przezwyciężenie kryzysów życiowych przez osoby dorosłe. Warszawa 2008.
J.L.Herman, Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi. Gdańsk 2007.
S.Trickett, Lęk i depresja. Jak radzić sobie z lękem i depresją, Kielce 2005.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: