Od Mekki do Abu Dhabi. Panorama historii architektury meczetów. WNHS-HS-WYKM3
Celem wykładów jest zaprezentowanie szerszego (panoramicznego) spojrzenia na historię architektury meczetów od początku islamu (choć zachowany do dziś najstarszy obiekt pochodzi „dopiero” z czasów kalifa Walida I) do początku XXI w. Szeroki zakres czasowy odpowiada równie szerokiemu zakresowi geograficznemu. Jest oczywiste, że obejmuje on przede wszystkim Bliski Wschód, miejsce powstania islamu i narodzin architektury meczetów. Jednak wraz z ekspansją islamu w Azji Środkowej i Południowej, a następnie w Afryce Północnej i na Półwyspie Iberyjskim, rozwija się na tych terenach architektura meczetów, wprowadzając jednocześnie nowe rozwiązania architektoniczne i dekoracyjne. W zdecydowany sposób nastąpiło tym samym wzbogacenie sztuki islamskiej. Rozwój potęgi imperium osmańskiego nie pozostał bez wpływu na architekturę meczetów. Już w XVI w. wypracowano własny charakterystyczny – osmański – styl, który stał się niejako znakiem rozpoznawczym architektury meczetów na kilka wieków. Ważnym i ciekawym etapem w historii architektury meczetowej są ostatnie trzy wieki, począwszy od ok. połowy XIX w. Na kanwie przemian w społeczeństwie muzułmańskim, coraz częściej ulegającym dominacji zachodnich potęg politycznych, nastąpiło poszukiwanie niejako „narodowego” stylu w architekturze, głównie meczetów. Po stu latach, od połowy XX wieku trend ten jest widoczny już bardzo jasno (np. meczety w Dżakarcie czy Islamabadzie). Na dziś można powiedzieć, że swoistym podsumowaniem dziejów architektury meczetów jest meczet w Aby Dhabi oddany wiernym w pierwszej dekadzie XXI w. Omówienie jego architektury i symboliki kończy przegląd dziejów architektury meczetów w tym cyklu wykładów monograficznych. Ze względu na ograniczony czas trwania tego cyklu pominięte zostały meczety europejskie (z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego i niektórych przykładów bałkańskich) czy amerykańskie. Obiekty z tych (i jeszcze innych) terenów wymagają osobnego cyklu wykładów.
|
W cyklu 2022/23_L:
Celem wykładów jest zaprezentowanie szerszego (panoramicznego) spojrzenia na historię architektury meczetów od początku islamu (choć zachowany do dziś najstarszy obiekt pochodzi „dopiero” z czasów kalifa Walida I) do początku XXI w. Szeroki zakres czasowy odpowiada równie szerokiemu zakresowi geograficznemu. Jest oczywiste, że obejmuje on przede wszystkim Bliski Wschód, miejsce powstania islamu i narodzin architektury meczetów. Jednak wraz z ekspansją islamu w Azji Środkowej i Południowej, a następnie w Afryce Północnej i na Półwyspie Iberyjskim, rozwija się na tych terenach architektura meczetów, wprowadzając jednocześnie nowe rozwiązania architektoniczne i dekoracyjne. W zdecydowany sposób nastąpiło tym samym wzbogacenie sztuki islamskiej. Rozwój potęgi imperium osmańskiego nie pozostał bez wpływu na architekturę meczetów. Już w XVI w. wypracowano własny charakterystyczny – osmański – styl, który stał się niejako znakiem rozpoznawczym architektury meczetów na kilka wieków. Ważnym i ciekawym etapem w historii architektury meczetowej są ostatnie trzy wieki, począwszy od ok. połowy XIX w. Na kanwie przemian w społeczeństwie muzułmańskim, coraz częściej ulegającym dominacji zachodnich potęg politycznych, nastąpiło poszukiwanie niejako „narodowego” stylu w architekturze, głównie meczetów. Po stu latach, od połowy XX wieku trend ten jest widoczny już bardzo jasno (np. meczety w Dżakarcie czy Islamabadzie). Na dziś można powiedzieć, że swoistym podsumowaniem dziejów architektury meczetów jest meczet w Aby Dhabi oddany wiernym w pierwszej dekadzie XXI w. Omówienie jego architektury i symboliki kończy przegląd dziejów architektury meczetów w tym cyklu wykładów monograficznych. Ze względu na ograniczony czas trwania tego cyklu pominięte zostały meczety europejskie (z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego i niektórych przykładów bałkańskich) czy amerykańskie. Obiekty z tych (i jeszcze innych) terenów wymagają osobnego cyklu wykładów. |
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Opis nakładu pracy studenta w ECTS
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Ma pogłębioną wiedzę o miejscu historii sztuki wśród nauk humanistycznych i jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej oraz wiedzę o powiązaniach historii sztuki z innymi naukami humanistycznymi. Zna zaawansowaną terminologię oraz metody badawcze historii sztuki oraz zna jej najnowsze osiągnięciach. Ma uporządkowaną wiedzę o wybranych zagadnieniach sztuki świata i jej powiązaniach z naukami humanistycznymi. Jest gotowy do samodzielnego kształcenia się i korzystania z konsultacji specjalistycznych. Docenia wartość wiedzy ekspertów, ale jednocześnie jest gotowy poddać wiedzę ekspercką krytycznej analizie. Jest przygotowany do współpracy i działań inicjatywnych na rzecz środowiska społecznego, w w których jest gotów odegrać rolę lidera. Ma znajomość zagadnień związanych z historią islamu i sztuki muzułmańskiej, przede wszystkim architektury meczetów. Ma dobre rozeznanie w historii architektury meczetów i zasadach obowiązujących przy ich wznoszeniu.
Kryteria oceniania
Warunki zaliczenia: warunkiem zaliczenia jest zdany test końcowy z mówionych zagadnień (11 pytań); warunkiem zaś przystąpienia do test jest obecność na wykładach – dopuszcza się dwie nieobecności w semestrze.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
Barska A., Meczety algierskie wobec współczesności, „Przegląd Orientalistyczny” ½, 1998, s. 113-120.
Ettinghausen R., Grabar O., Jenkins-Madina M., Sztuka i architektura islamu 650-1250, Warszawa 2007.
Hamdoun M., The minaret in Islamic Arab Architecture, „Czasopismo Techniczne”, z. 3 (2003), s. 37-51.
Nowogórski P., Fundacja sanktuarium Kubbat as-Sachra wyrazdm pobożności lub polityki kalifa Adb al-Malika Ibn Marwana, „Saeculum Christianum”, 24 (2017), s. 39-46.
Piątek Ł., Architektura Wielkiego Meczetu Umajjadów w Damaszku, w: Azja i Afryka: inność, odmienność, różnorodność, Warszawa 2014.
Shahab Z., Evolution of the architecture of mosques in Iran (seventh to eighteenth centuries), “Przestrzeń, Urbanistyka, Architektura”, 2 (2018), s. 101-108.
Sinan: Architect of Suleyman the Magnificent and the Ottoman Golden Age, Thames&Hudson 1992.
The Haghia Sophia: The history of the famous church and mosque, Charles River Edition 2014.
Weiss A., Meczet Hassana II w Casablance jako przykład nowoczesnej koncepcji architektonicznej czerpiącej wzory z tradycji sztuki Maghrebu i Analuzji z czasów panowania Almohadów, w: Współczesne Maroko, Kraków 2017, s. 113-135.
Uwagi
|
W cyklu 2022/23_L:
Brak |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: