Książka jako źródło wiedzy archiwalnej WNHS-AZD-KZWA
Książka jest od wieków najważniejszym nośnikiem wiedzy w różnych obszarach i polach badawczych. Można książkę badać od strony bibliologicznej, historycznej, historii sztuki, historii muzyki a także socjologicznej, co łączy się z jej oddziaływaniem społecznym w różnych kategoriach wiekowych i na różnych płaszczyznach intelektualnych. Książka jest też ważnym i nadal mało rozpoznanym źródłem wiedzy archiwalnej. Marginesy dawnych ksiąg oraz tzw. czyste karty przedtytułowe służyły często do zapisywania różnych informacji w ciągu minionych wieków. Były to wielokrotnie informacje o charakterze biograficznym dotyczące dawnych właścicieli i użytkowników książek, informacje o charakterze kronikarskim, rocznikarskim, często będące ważnym materiałem uzupełniającym związanym z faktem użytkowania książki w inny sposób niż klasyczne zdobywanie wiedzy o zawartą w niej treść. Jest to nadal temat wymagający dokładnego przebadania w oparciu o zachowane zasoby dawnych ksiąg, które mogą "ujawnić" wiele interesujących szczegółów z obszarów historycznych i życia codziennego w dawnych wiekach.
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
AZD2_W13 Zna i prawidłowo identyfikuje typy i formy dokumentacji oraz sposoby ich powstawania. Potrafi dokonać ich samodzielnej analizy.
AZD2_W14 Zna i rozumie szczegółowe metody analizy i interpretacji źródeł będących przedmiotem badań archiwistyki i zarządzania dokumentacją.
AZD2_W19 Zna szczegółowe metody profilaktyki i konserwacji materiałów archiwalnych, a także warunki ich przechowywania.
AZD2_U05 Potrafi posługiwać się w stopniu zaawansowanym krytyką zewnętrzną i wewnętrzną źródeł historycznych. Potrafi rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury właściwych dla
historii z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego oraz miejsca w procesie historyczno-kulturowym.
AZD2_K05 Ma dogłębną świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego (w tym archiwalnego) i tradycji regionu, kraju, Europy oraz promowanie i popularyzację
Efekty przedmiotowe:
EK 1: student ma wiedzę o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 2: student zna płaszczyzny na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej
EK 3: student potrafi wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 4: student potrafi analizować oraz prawidłowo interpretować zapisy, noty oraz inne typy informacji pozostawione na książkach, a także potrafi wyciągnąć konstruktywne wnioski z analizy przeprowadzonego zagadnienia
EK 5: student ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także rozumie rolę archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat
Uzasadnienie punktów ECTS (2 ECTS):
1. Udział w zajęciach
2. Przygotowanie do dyskusji odbywającej się na każdych zajęciach
3. Przygotowanie do zaliczenia końcowego
Konsultacje na temat zagadnień poruszanych na zajęciach odbywają się na dyżurze (raz w tygodniu jedna godzina).
Kryteria oceniania
Warunki dla osiągnięcia określonej oceny:
na ocenę 2 (ndst.):
EK 1: student nie ma wiedzy o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 2: student nie zna płaszczyzn na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej
EK 3: student nie potrafi wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 4: student nie potrafi analizować oraz prawidłowo interpretować zapisów, not oraz innych typów informacji pozostawionych na książkach, a także nie potrafi wyciągnąć konstruktywnych wniosków z analizy przeprowadzonego zagadnienia
EK 5: student nie ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także nie rozumie roli archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat
na ocenę 3 (dst.):
EK 1: student w stopniu podstawowym ma wiedzę o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 2: student zna w stopniu podstawowym płaszczyzny na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej
EK 3: student potrafi w stopniu podstawowym wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 4: student potrafi w stopniu podstawowym analizować oraz prawidłowo interpretować zapisy, noty oraz inne typy informacji pozostawione na książkach, a także potrafi wyciągnąć konstruktywne wnioski z analizy przeprowadzonego zagadnienia
EK 5: student ma w stopniu podstawowym świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także rozumie rolę archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat
na ocenę 4 (bd.):
EK 1: student w stopniu dobrym ma wiedzę o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 2: student zna w stopniu dobrym płaszczyzny na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej
EK 3: student potrafi w stopniu dobrym wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 4: student potrafi w stopniu dobrym analizować oraz prawidłowo interpretować zapisy, noty oraz inne typy informacji pozostawione na książkach, a także potrafi wyciągnąć konstruktywne wnioski z analizy przeprowadzonego zagadnienia
EK 5: student ma w stopniu dobrym świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także rozumie rolę archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat
na ocenę 5 (bdb.):
EK 1: student w stopniu bardzo dobrym ma wiedzę o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 2: student zna w stopniu bardzo dobrym płaszczyzny na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej
EK 3: student potrafi w stopniu bardzo dobrym wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych
EK 4: student potrafi w stopniu bardzo dobrym analizować oraz prawidłowo interpretować zapisy, noty oraz inne typy informacji pozostawione na książkach, a także potrafi wyciągnąć konstruktywne wnioski z analizy przeprowadzonego zagadnienia
EK 5: student ma w stopniu bardzo dobrym świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także rozumie rolę archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat
Literatura
1. Birkenmajer A., Książka rękopiśmienna, w: Aleksander Birkenmajer. Studia bibliologiczne, red. H. Więckowska, A. Birkenmajer, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 264-284.
2. Broda M., Biblioteka klasztoru cystersów w Henrykowie do końca XV wieku, Kraków 2014.
3. Chwalewik E., Zbiory polskie : archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone, t. 1-2, Kraków 1991.
4. Dawna książka i kultura : materiały międzynarodowej sesji naukowej z okazji pięćsetlecia sztuki drukarskiej w Polsce, red. S. Grzeszczuk, A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław 1975.
5. Encyklopedia wiedzy o książce, red. nacz. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971.
6. Hornowska M., Zdzitowiecka – Jasieńska H., Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1947.
7. Jarzębowski L., O potrzebie i metodach badań proweniencyjnych, w: Studia o działalności i zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, cz. 2, red. B. Ryszewski, Toruń 1982, s. 101-118.
8. Knapek E., Proweniencje zespołu dokumentów pergaminowych Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, R. 61/2016, s. 21-35
9. Kocowski B., Zadania i metody badań proweniencyjnych w zakresie starych druków, „Przegląd Biblioteczny”, R. 19, z. 1-2/1951, s. 72-84.
10. Książka dawna i jej właściciele, t. 1-2, red. A. Franczyk-Cegła, D. Sidorowicz-Mulak, Wrocław 2017.
11. Marszalska J. M., Graczyk W., Zespoły proweniencyjne zasobu inkunabułów i starych druków Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie: właściciele, użytkownicy, bibliofile, Warszawa 2017.
12. Marszalska J. M., Inwentarz klasztoru Karmelitów Bosych w Czernej z 1643 roku jako źródło do dziejów poznania klasztoru i jego spraw gospodarczych, „Nasza Przeszłość”, 106/2006, s. 301-314.
13. Marszalska J. M., Inwentarze ksiąg biblioteki opactwa cystersów w Szczyrzycu do końca XIX wieku, w: „Saeculum Christianum”, R. 22/2015, s. 184-193.
14. Marszalska J. M., Katalog Inkunabułów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie, Tarnów – Tyniec 1997.
15. Marszalska J. M., Najważniejsze źródła rękopiśmienne do dziejów klasztoru oo. Cystersów w Szczyrzycu, „Nasza Przeszłość”, 2005/104, s. 37-70.
16. Marszalska J. M., Polonica XVI-XVIII wieku : katalog, Tarnów 1993.
17. Moskal T., Książka w kulturze sandomierskiego środowiska kolegiackiego do 1818 roku, Lublin 2013
18. Narbutiene D., Książki ze znakami własnościowymi Radziwiłłów w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, t. 41/2011, s. 81-88.
19. Paszkiewicz U., Z warsztatu badań proweniencyjnych. Wybrane znaki własnościowe księgozbiorów prywatnych na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej, „Roczniki Biblioteczne”, R. 48/2004, s.107-127.
20. Pidłypczak-Majerowicz M., Stare druki proweniencji zakonnej w Bibliotece Ossolineum, Wrocław 2019.
21. Potkowski E., Książka rękopiśmienna w kulturze Polski, Warszawa 1984.
22. Ratajewski J., Wprowadzenie do bibliotekoznawstwa czyli wiedza o bibliotece w różnych dawkach, Warszawa 2002.
23. Siess-Krzyszkowski S., Pierwsza Biblioteka Ordynacka w Nieświeżu i jej znaki własnościowe (na podstawie bazy danych: Katalog starych druków Biblioteki Ordynacji Nieświeskiej Radziwiłłów. Druki polskie XVI-XVIII wieku), „Rocznik Biblioteki Narodowej”, R. 41/2011, s. 135-160.
24. Słownik Pracowników Książki Polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972. (oraz suplementy).
25. Strutyńska M., Inkunabuły proweniencji chojnickiej w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu w Toruniu, w: Studia o działalności i zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, cz. 2, red. B. Ryszewski, Toruń 1982, s. 57-73.
26. Turowska M., Książęce znaki własnościowe w kolekcjach piastowskich Brzegu i Legnicy (ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, w: Piastowskie kolekcje ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu: digitalizacja i udostępnienie, red. I. Bińkowska i D. Codogni-Łańcucka, Wrocław 2015, s. 95-120.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: