Źródłoznawstwo archeologiczne okresu przedrzymskiego, okresu wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza - identyfikacja , dokumentacja, klasyfikacja i analiza WNHS-AR-ZAOP

1. WIEDZA
K_W07: Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji źródeł archeologicznych
K_W15: Ma podstawową wiedzę na temat terenowych metod pozyskiwania źródeł archeologicznych i ich dokumentowania

2. UMIEJĘTNOŚCI
K_U01: Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informację z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów
K_U03: Posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na rozwiązywanie problemów w zakresie archeologii
K_U05: Potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury wczesnego średniowiecza badanych archeologicznie i okresów późniejszych oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym
K_U13: Potrafi wyróżnić i zadokumentować opisowo, rysunkowo i fotograficznie w terenie jednostki stratygrafii stanowiska archeologicznego z okresu wczesnego średniowiecza, przeprowadzić ich eksplorację, posługując się różnymi narzędziami, jak również zadokumentować, zainwentaryzować i poddać doraźnej konserwacji ruchome znaleziska archeologiczne
K_U15: Potrafi interpretować wyniki specjalistycznych badań źródeł archeologicznych, wyniki badań nieinwazyjnych w celu odpowiedniej klasyfikacji ruchomych źródeł archeologicznych

3. KOMPETENCJE
K_K02: Potrafi współdziałać i pracować w zespole, przyjmując w nim różne role

OPIS ECTS:
Udział w ćwiczeniach: 30 godz.
Przygotowanie do ćwiczeń: 30 godz.
Suma godzin: 60 godz.
Liczba ECTS: 60 godz./25(30) = 2 ECTS

Warunki zaliczenia:
ocena będzie wypadkową kilku elementów:
1. czynnego udziału w zajęciach, omawianie zadanych prac związanych ze źródłami archeologicznym
2. wykonanie 2 prezentacji i 2 referatów
3. właściwej frekwencji (można opuścić dwa zajęcia, bez konieczności dodatkowego zaliczenia - dodatkowe opuszczone zajęcia należy zaliczyć w formie wskazanej przez prowadzącą);

na ocenę 2 (ndst) - niewykonanie żadnego z zadanych zadań; brak znajomości i rozumienia podstawowych metody analizy i interpretacji źródeł archeologicznych; brak podstawowej wiedzy na temat terenowych metod pozyskiwania źródeł archeologicznych i ich dokumentowania, brak aktywności na zajęciach;
na ocenę 3 (dst) - poprawne wykonanie dwóch z powierzonych zadań, wykazanie się znajomością i rozumieniem podstawowych metod analizy i interpretacji źródeł archeologicznych; podstawowa wiedza na temat terenowych metod pozyskiwania źródeł archeologicznych i ich dokumentowania, dostateczna aktywność na zajęciach, wykonanie zadań w MSTeams;
na ocenę 4 (db) - poprawne wykonanie trzech z powierzonych zadań, wykazanie się, znajomością i rozumieniem podstawowych metod analizy i interpretacji źródeł archeologicznych; podstawowa wiedza na temat terenowych metod pozyskiwania źródeł archeologicznych i ich dokumentowania; aktywność na zajęciach, wykonanie zadań w MSTeams;
na ocenę 5 (bdb) - poprawne wykonanie wszystkich prac i zadań, wykazanie się znajomością i rozumieniem podstawowych metod analizy i interpretacji źródeł archeologicznych; podstawowa wiedza na temat terenowych metod pozyskiwania źródeł archeologicznych i ich dokumentowania; bardzo dobra umiejętność rozpoznawania różnych rodzajów wytworów kultury badanych archeologicznie oraz umiejętność przeprowadzenia ich krytycznej analizy i interpretacji z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym; umiejętność współdziałania i pracy w grupie, przyjmując w niej różne role - poparte umiejętnościami analitycznymi oraz praktycznym zastosowaniem wiedzy, a także umiejętnościami efektywnej prezentacji, dyskusji oraz modyfikacji; bardzo dobra aktywność na zajęciach.

-

LITERATURA
Podstawowa literatura:
Buko A., Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań, Wrocław 1980.
Gawrysiak-Leszczyńska W., Jak rysować zabytki archeologiczne, Biskupin, 2003.
Gawrysiak-Leszczyńska W., Zasady rysowania ceramiki i sposoby rekonstruowania, Warszawa, 1981.
Gawrysiak-Leszczyńska W., Zasady rysowania szkła, Warszawa, 1991.
Hensel W., Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna", Wrocław 1987.
Hołubowicz W.; 1965; Garncarstwo wczesnośredniowieczne Słowian; Wrocław; Acta Universitatis Wratislaviensis 31, Studia Archeologiczne 1.
Kokowski A., Andrzejowski J., Leiber C. (red.), Wandalowie -strażnicy bursztynowego szlaku, Lublin-Warszawa 2004, s. 361-367 - artykuł M. Gładysz-Juścińskiej i M. Juścińskiego.
Wielka Historia Polski, tom I - Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), P. Kaczanowski, J. K. Kozłowski (red.), Kraków 1998.
Wielowiejski Jerzy (red.). Prahistoria ziem polskich. Tom V. Późny okres lateński i okres rzymski, Warszawa 1981

ARCHEOLOGICZNE ZDJĘCIE POLSKI - Instrukcja opracowania Karty Ewidencyjnej
Zabytku Archeologicznego - http://www.nid.pl/idm,187,instrukcja-wypelniania-karty.html

Literatura uzupełniająca:

Okres rzymski i przedrzymski
Almgren O, Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen. Leipzig.
Andrzejowski J., Okucia rogów do picia z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich w Europie środkowej i północnej, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, t. VI: 1991, s. 7-120
Andrzejowski J., Powiązania kultur przeworskiej i wielbarskiej w świetle znalezisk bransolet, KulturaPrzeworska, t. I, Lublin 1994, s. 317-341.

Beckmann B., Studien über die Metallnadeln der römischen Kaiserzeit in freien Germanien, SaalburgJahrbuch, t. XXIII: 1996, s. 1-105.• Beckmann Ch., Metallfingerringe der römischen Kaiserzeit im freien Germanien, Saalburg Jahrbuch, t.XXVI: 1969, s. 5-106.
Blume E., Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischenKaiserzeit, Teil I: Text, Mannus-Bibliothek 8, Würzburg 1912.
Bochnak T., 2005 – Uzbrojenie ludności kultury przeworskiej w młodszym okresie przedrzymskim. Rzeszów 2005.
Chmielowska A., Grzebienie starożytne i wczesnośredniowieczne z ziem polskich, Łódź 1971.
Cnotliwy E., Grzebienie rogowe i kościane od I do V w. n.e. na Pomorzu Zachodnim, Materiały Zachodniopomorskie, t. IX: 1963, s. 167-219.
Dobrzańska H., Zagadnienie datowania ceramiki toczonej w kulturze przeworskiej, Archeologia Polski, t.XXIV/1: 1980, s. 87-152.
Eggers, H.-J., 1951 - Der römische Import im freien Germanien. Hamburg 1951.
Godłowski K., 1992 - Zmiany w uzbrojeniu ludności kultury przeworskiej w okresie wpływów rzymskich. Arma et ollae. Księga pamiątkowa A. Nadolskiego. Łódź 1992, S. 71-88.
Kaczanowski P., 1992 - Importy broni rzymskiej na obszarze europejskiego Barbaricum. Kraków 1992.
Kokowski A., Ze studiów nad ceramiką wykonaną na kole w kulturze wielbarskiej, (w:) J. Gurba, A.Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim, t. I, Lublin 1988, s. 157-176.
Kokowski A., Grób wojownika kultury przeworskiej z Orońska w woj. radomskim, Acta UniversitatisLodziensis, Folia Archeologica, t. 12, Łódź 1991, s. 105-133.
Kokowski A., Grupa masłomęcka. Z badań nad przemianami kultury Gotów w młodszym okresie rzymskim,Lublin 1995.
Kokowski A., O tak zwanych blaszanych fibulach z półokrągłą płytką na główce i rombowatą nóżką, StudiaGothica, t. I, Lublin 1996, s. 153-184.
Kokowski A., Metalowe wisiorki w kształcie topora na terenie Barbaricum na północ i północny-wschód odlimesu rzymskiego, w okresie rzymskim i we wczesnym okresie wędrówek ludów, (w:) J. Ilkjær, A. Kokowski(red.), 20 lat archeologii w Masłomęczu, t. I, Lublin 1997, s. 99-116.
Liana T., Chronologia względna kultury przeworskiej we wczesnym okresie rzymskim, Wiadomości Archeologiczne 35, 1970 s. 429 - 491.
Madyda R., Sprzączki i okucia końca pasa na ziemiach polskich w okresie rzymskim, Materiały Starożytne iWczesnośredniowieczne, t. IV: 1977, s. 351-412
Wołągiewicz R., 1993 - Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szczecin 1993.
http://www.monumenta.org.pl/index.php/netta -do wyboru

Garncarstwo – Słowiańszczyzna zachodnia
Literatura
Brzostowicz M., Bruszczewski zespół osadniczy we wczesnym średniowieczu, Poznań 2002.
Brzostowicz M., „Ciało” wczesnego średniowiecza. Kilka refleksji o ceramice i garncarstwie Słowian”, [w:] M. Dworaczyk, A. B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski (red.), „Świat Słowian wczesnego średniowiecza”, Wrocław 2006, s. 407-420.
Buko A., Wczesnośredniowieczna ceramika sandomierska, Wrocław 1981
Chudziak W., Periodyzacja rozwoju wczesnośredniowiecznej ceramiki z dorzecza dolnej Drwęcy (VII-XI/XII w.) Toruń 1991.
Dzieduszycki W., Wczesnomiejska ceramika kruszwicka od 2. połowy X w. do połowy XIV w., Wrocław 1982.
Godłowski K., Z badań nad zagadnieniem rozprzestrzenienia Słowian w V-VII w. n.e., Kraków 1979.
Hilczer-Kurnatowska Z., Dorzecze górnej i środkowej Obry od szóstego do początków jedenastego wieku, Poznań 1963.
Hołubowicz W., Garncarstwo wczesnośredniowiecznych Słowian, Wrocław 1965.
Lepówna B., Garncarstwo gdańskie w X-XIII wieku, Gdańsk 1968.
Parczewski M., Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka datowania źródeł archeologicznych, Kraków 1988.
Parczewski M., Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce, Kraków 1988
Poliński D., Przemiany w wytwórczości garncarskiej na ziemi Chełmińskiej u schyłku wczesnego i na początku późnego średniowiecza, Archaeologia Historica Polona, t.4, Toruń 1996.
Stanisławski B., Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina, Wrocław 2012
Szczecin we wczesnym średniowieczu : wzgórze zamkowe, red. E. Cnotliwy, L. Leciejewicz i W. Łosiński, Wrocław 1983.

Broń, uzbrojenie
Bielaková D., Sporen von slavischen Fundplatzen in Pobedin (Typologie und Datierung), Sprawozdania Archeologiczne, t. 25, 1977, s. 103-160, Slóvenska archeologia, Bratislava.
Hilczerówna Z. – Ostrogi polskie z X-XIII wieku, Poznań 1956.
Kotowicz P. N., Analiza kolekcji toporów średniowiecznych, [w:] Topory średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. P. Sankiewicz, A. M. Wyrwa, Dziekanowice-Lednica 2013, s. 43-101.
Kotowicz P. N., Michalak A., Wczesnośredniowieczna broń obuchowa z terenu Polski w dorobku Andrzeja Nadolskiego z perspektywy kolejnych lat badań, [w:] Broń zwierciadłem epoki. Andrzeja Nadolskiego bronioznawcze dokonania i inspiracje, red. P. Strzyż, W. Świętosławski, Łódź 2013, s. 47-62.
Kotowicz P. N., Sankiewicz P., Katalog, [w:] Topory średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, red. P. Sankiewicz, A. M. Wyrwa, Dziekanowice-Lednica 2013, s. 103-279.
Kotowicz P. N., Broń i oporządzenie jeździeckie, [w:] Sutiejsk. Gród pogranicza polsko-ruskiego w XI-XIII w. Studium interdyscyplinarne, red. J. Kalaga, Warszawa 2013, s. 62-75.
Kirpičnikov A.N. – Drevenrusskije oružje, Moskva 1966.
Nadolski A., Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, Łódz 1954
Nowakowski J.: Uzbrojenie średniowieczne w Polsce (na tle środkowoeuropejskim), Toruń 1991
Oakshott E., The Archeology of Weapons, London 1960,, The sword in the Age of Chivalry, Londyn 1964
Petersen J. De norske vikingesverd, Oslo 1919.
Świętosławski W., Strzemiona wczesnośredniowieczne z ziem polskich, Łódź 1990.
Wheeler R.E. London and the Yikings, Londyn 1927.
Żak J., Maćkowiak-Kotowska L., Studia nad uzbrojeniem środkowoeuropejskim VI-X wieku. Zachodniobałtyjskie i słowiańskie ostrogi o zaczepach haczykowatych zagiętych do wnętrza, Poznań 1988.

Dodatkowo literatura dotycząca złotnictwa, szklarstwa, metalurgii, z przedmiotu
Archeologia wczesnego średniowiecza Polski I Europy

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu WNHS-AR-ZAOP w USOSweb