Historia medycyny WMCM-LE-HM
1. Medycyna prehistoryczna i wczesne cywilizacje
Czy medycyna starożytnej Mezopotamii i Egiptu była podstawą dla rozwoju sztuki medycznej w Europie? Czy możemy twierdzić, że medycyna mezopotamska opierała się wyłącznie na magiczno-religijnym światopoglądzie mieszkańców Mezopotamii? Świątynna edukacja medyczna i leczenie w starożytnym Egipcie. Papirus Edwina Smitha, papirus Ebersa oraz inne teksty medyczne starożytnego Egiptu. Czy dzieło greckiego dziejopisarza Herodota pozwala zrozumieć i poznać medycynę starożytnego Egiptu i Babilonu?
2. Medycyna w Grecji i Imperium Rzymskim
Czy Asklepios był bogiem, czy tylko uzdrowicielem? Asklepiejony. Szkoły na wyspach Knidos i Kos. Początki teorii humoralnej. Hippocrates i Corpus Hippocratcum. Przysięga Hippocratesa: fakty i mity. Medycyna hellenistyczna i pierwsze teorie oftamologiczne i dotyczące pulsu: Praxagoras, Herophilos, Erasistratus. Czy Celsus, Galen, Aecjusz, Orybazjusz i Paweł z Eginy to geniusze sztuki medycznej, czy genialni kompilatorzy i odtwórcy? Czy wszyscy oni byli praktykującymi lekarzami?
3. Medycyna średniowieczna: VIII – XIV wiek
Medycyna cywilizacji islamskiej. Aktywność translatorska lekarzy syryjskich, perskich i arabskich w tłumaczeniu dzieł Hippoctaresa, Galena oraz innych nie tylko greckich starożytnych dzieł. Muhammad ibn Zakariya al-Razi jako jeden z niekwestionowanych autorytetów medycyny europejskiej aż do XVII wieku. Abu-Ali al-Husayn ibn Abdullah ibn-Sina (Avicenna) i jego największe dzieło „al-Canon fi al Tibb”, czyli „Kanon medycyny”. Medycyna europejska i pierwsza medyczna szkoła w Salerno (Schola Medica Salernitana). Konstantyn Afrykańczyk. Uniwersytet w Padwie. Szpitale i lekarze w okresie średniowiecza.
4. Renesans do wczesnego okresu nowożytnego XV – XVIII wiek
Florenccy kolekcjonerzy i kopiści manuskryptów medycznych. Odrodzenie medycyny na uniwersytecie w Padwie. Andreas Vesalius i zakwestionowanie galenowego wykładu o anatomii. Pierwsza prawidłowo opisana anatomia: „De humani corporis fabrica”. Kontynuatorskie prace Gabriela Fallopiusa oraz Hieronymusa Fabriciusa ab Aquapendente (praca nad zastawkami żylnymi), „De venarum ostiolis” (1603). Początki leczenia celowanego, czyli zasada celowego podawania leków: Paracelsus (Phillippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim). Jatrochemia. Kroniki medyczne Jacquesa Houlliera, Françoisa Valleriola [né Variola], Ambroise Paré (ojciec współczesnej chirurgii). William Harvey i jego rewolucyjne dzieło na temat serca i układu krążenia: "Exercitatio anato mica de motu cordis et sanguinis in animalibus”. Angielski Hippocrates, Thomas Sydenham. Giovanni Battista Morgagni z Padwy i jego dzieło „De Sedibus et Causis Morborum” początkiem patologii. XVII wiek, złotym wiekiem bolońskiej medycyny. Samuel Hahnemann z Lipska, twórca homeopatii. G.W. Leibniz i jego postulaty dotyczące nauczania medycyny i organizacji służby zdrowia. Chirurgia w drodze do nowoczesności. Hiszpańskie poszukiwanie ziół leczniczych. Ustawa o aptekarstwie. Mesmeryzm.
5. XIX wiek.: postęp współczesnej medycyny
Tworzenie się nowoczesnej medycyny (od rewolucji francuskiej do pierwszej wojny światowej). Teoria zarazków i bakteriologia. Przełom bakteriologiczny. Louis Pasteur, prekursor mikrobiologii. Odo Bujwid i jego prace na szczepionką przeciwko wściekliźnie i upowszechnieniem na ziemiach polskich światowej wiedzy z dziedziny mikrobiologii lekarskiej. Robert Koch i wyodrębnienie bakterii gruźlicy. Kobiety w medycynie: lekarki i pielęgniarki. Znieczulenie oraz powstawanie i systematyczny rozwój antyseptycznych, jak i aseptycznych bloków i sal operacyjnych.Sposoby leczenia niektórych endemicznych chorób zakaźnych. Pierwsze kliniczne użycie promieni rentgenowskich.
6. XX wiek: do II wojny światowej
Wojna i medycyna XX wieku. Hiszpanka, największa pandemia XX wieku. Projekty amerykańskiego Czerwone Krzyża mające na celu zreformowanie europejskiej opieki społecznej i zdrowia publicznego na wzór wypracowanych i praktykowanych działań w USA. II wojna światowa i nazistowskie (pseudo) badania medyczne. Kodeks norymberski.
7. XX i XXI wiek: po II wojnie światowej
Powstanie Światowej Organizacji Zdrowia przy ONZ. Zwalczanie chorób zakaźnych. Powstawanie nowych szczepionek. Ujarzmienie bakterii? Zagrożenie nowymi epidemiami. Zdefiniowanie gorączek krwotocznych i HIV. Choroby cywilizacyjne. Rozwój genetyki. Nowoczesna chirurgia: neurochirurgia, kardiochirurgia oraz przeszczepy innych narządów. Chirurgia laparoskopowa. Medyna oparta na dowodach. Projekt „Zdrowe miasta”.
8. Podsumowanie
Archeologia i historia w służbie współczesnej medycyny. Medycyna i nauki jej pokrewna dla lepszego poznania i zrozumienia historii.
WAŻNE!
REALIZACJA POSZCZEGÓLNYCH TEMATÓW WYKŁADÓW MOŻE BYĆ NIEZNACZNIE OPÓŹNIONA W STOSUNKU DO PODANYCH TERMINÓW.
W cyklu 2021/22_Z:
1. Medycyna prehistoryczna. Medycyna w Grecji i Imperium Rzymskim WAŻNE! |
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/24_Z: | W cyklu 2019/20_Z: | W cyklu 2021/22_Z: | W cyklu 2020/21_Z: | W cyklu 2022/23_Z: | W cyklu 2024/25_Z: |
Efekty kształcenia
Ma wiedzę o medycynie ludów pierwotnych i najdawniejszych cywilizacji w tym: Mezopotamii, Egiptu, Grecji i Rzymu. Posiada wiedzę na temat charakterystycznych cech medycyny Bizancjum, arabskiej medycyny średniowiecznej (w tym arabskiej Hiszpanii), łacińskiej medycyny okresu średniowiecza.
Posiada wiedzę na temat renesansu medycyny starożytnej w okresie nowożytnym i najważniejszych odkryć w tej epoce.
Rozumie znaczenie przełomu bakteriologicznego w XIX wieku oraz okryć w medycynie na miarę nagrody Nobla do początków XXI wieku.
Ma uporządkowaną wiedzę na temat epidemii i pandemii od starożytności do początków XXI wieku.
Uzasadnienie pkt. ECTS:
1. udział w zajęciach = 15 godz.
2. samodzielna lektura wskazanej literatury = 14 godz.
3. konsultacje: 1 godz.
Razem: 30 godz. : 30 godz. = 1 pkt. ECTS
Kryteria oceniania
1. obecność na wykładach obowiązkowa
2. egzamin pisemny obejmujący materiał prezentowany na wykładach
(tezy do egzaminu zostaną zamieszczone na platformie MS Teams do 31 stycznia)
51% - 60% - ocena dostateczna (3)
61% - 70% - ocena dostateczna plus (3,5)
71% - 80% - ocena dobra (4)
81% - 90% - ocena dobra plus (4,5)
91% - 100% - ocena bardzo dobra (5)
Literatura
Literatura obowiązkowa:
T. Brzeziński., "Historia medycyny", Warszawa 2004.
Z. Gajda,” Do historii medycyny – wprowadzenie”, Wydawnictwo WAM, 2011.
W. Szumowski: Historia medycyny filozoficznie ujęta. Kraków 2008
Literatura dodatkowa:
M. Grmek ,Historia chorób u zarania cywilizacji zachodniej", tłum. A., B., Matusiak, Warszawa 2002.
R. W. Gryglewski, „Rozwój medycyny od starożytności do XV wieku”, http://copernicus.torun.pl/nauka/medycyna/1/
J.Krajewska, A. Głusiuk, "Epidemie: Ks. I i III Hipokratesa oraz w greckiej i rzymskiej historiografii w starożytności i wczesnym średniowieczu", Warszawa, 2016.
J. Krajewska, „Artefix Medicinae”, czyli o Celsusie i
J. Iwańska (Krajewska), "Znaczenie terminu „epidemia” w starożytnej literaturze grecko-rzymskiej (Próba analizy na wybranych przykładach)", w: "Seminare. Poszukiwania naukowe", 2014, s. 175-184.
J. Krajewska, "Największa pandemia XX wieku. Dyskusja na temat źródeł i globalnej śmiertelności pandemii grypy w wybranej literaturze światowej". w: "Czystość i brud. Higiena między wielkimi wojnami", Bydgoszcz, 2017, s. 11-25.
Pozostała literatura będzie sukcesywnie zamieszczana (również w formie plików) na platformie MS Teams.
Uwagi
W cyklu 2021/22_Z:
Znajomość historii powszechnej na poziomie szkoły średniej |
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: