Etyka WH-MU-I-2-Ety

Tematyka zajęć obejmuje krótki rys historyczny etyki (etyka w perspektywie historii filozofii), krótki przegląd ideałów etycznych różnych religii, wybrane kwestie etyczne inspirowane przez filozofię, wybrane motywy Biblii, mitologii i literatury – w aspekcie etycznym.
Zagadnienia szczegółowe:
I Etyka, rys historyczny:
Greckie ideały etyczne (Homer, Hezjod, Ajschylos, Sofokles) – ideał kalokagathii.
Etyka Sokratesa i etyka sofistów greckich. Sokratejska troska o duszę.
Platon – ideały etyczne Platona (doktryna niekrzywdzenia, ideał upodobnienia do Boga, ideał miłości „platonicznej”). Platońska droga do szczęścia.
Arystoteles, ideał „szlachetnego egoisty”. Arystotelesowska teoria szczęścia.
Hedonizm – Epikur: troska o duszę według Epikura. Epikurejska droga szczęścia.
Cynizm – cynickie orędzie wyzwolenia.
Stoicyzm – stoicka teoria cnoty i prawa.
Św. Augustyn – państwo boże i
Tomasz z Akwinu i prawo naturalne.
Utylitaryzm – Jeremy Bentham i John Stuart Mill.
Etyka Kantowska – imperatyw kategoryczny Kanta.
Etyka współczesna – naturalizm, antynaturalizm, emotywizm, etyka sytuacyjna. Etyczne aspekty stosunku człowieka do zwierząt i przyrody.

Etyka inspirowana religią
Etyka buddyzmu.
Etyka Islamu.
Etyka judaizmu.
Etyka chrześcijańska (chrześcijaństwo starożytne, wyznania protestanckie, prawosławie, katolicyzm).

Wybrane kwestie etyczne inspirowane przez filozofię
Zagadnienie źródeł świadomości moralnej: świadomość moralna oparta na prawie naturalnym (etyka odwołująca się do prawa naturalnego) i świadomość oparta na wartościach absolutnych (etyka odwołująca się do wartości nadprzyrodzonych).
Wola i wolności w sensie etycznym: sens wolności, wolność i konieczność (Kant, Jaspers, Nietzsche).
Problem cnót: Sokrates, Platon, Arystoteles, stoicy – teoria cnót; Scheler – rehabilitacja cnoty; Nietzsche – wola mocy, cnota darząca; Scheler – ład serca.
Sprawiedliwość jako kwestia etyczna i prawna – filozofia moralna Rawlsa.
„Międzyludzkie” jako kategoria etyczna – „filozofia międzyludzkiego spotkania” Bubera i Levinasa.
Wybrane wątki i motywy z Biblii, mitologii i literatury, w aspekcie etycznym:
Mity o stworzeniu świata i człowieka (historia „grzechu pierworodnego”), w aspekcie etycznym (Teogonia i Prace i dni Hezjoda, orficki mit o Zagreusie i Tytanach, "Księga Rodzaju", "Timajos" Platona);"ofiara Abrahama" ("Księga Rodzaju"), "ofiara Agamemnona (z tragedii Eurypidesa "Ifigenia w Aulidzie"); „ofiara Kaina i Abla”, „Hiob” „Kazanie na górze”, „hymn o miłości” św. Pawła; motyw Prometeusza (z tragedii Ajschylosa "Prometeusz w okowach").
Historia Medei (z tragedii Eurypidesa „Medea”); gruszki św. Augustyna (z „Wyznań” św. Augustyna) – motyw świadomego zła.
„Wielki Inkwizytor” (Dostojewskiego) a Chrystus.

Literatura zalecana (przydatna np. do przygotowania prezentacji):
S. Andersen, Wprowadzenie do etyki, Warszawa 2003.
A. MacIntyre, Krótka historia etyki, Filozofia moralności od czasów Homera do XX w., PWN Warszawa 2000.
A. Anzerbacher, Wprowadzenie do filozofii, Kraków 1991 (rozdz. VI).
R. H. Popkin, A. Stroll, Filozofia, Poznań1994 (rozdz. I).
R. Spaermann, Podstawowe pojęcia moralne, Lublin 2000.
T. Styczeń, ABC etyki, Lublin 2001.
K. Wojtyła, Elementarz etyczny, Lublin 1982.
P. Vardy, P. Grosch, Etyka, Poznań 1995.

Literatura dodatkowa (wybór):
Arystoteles, Etyka Nikomachejska, Warszawa 1982.
Platon, Gorgiasz, Uczta, Timajos, Warszawa 1958.
T. Gadacz, U umiejętności życia, Kraków 2002.
T. Gadacz, U ulotności życia, Kraków 2008.
Augustyn, Dialogi (O szczęściu), Kraków 1999.
Seneka, Dialogi, Warszawa 1965.
Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa 1971.
S. Kierkegaard, Bojażń i drżenie, Warszawa 1995.
A. Linzey, Teologia zwierząt, Kraków 2010.
L. Boros, Istnienie wyzwolone. Misterium mortis, Warszawa 1985.
H. Buczyńska-Garewicz, Milczenie i mowa filozofii, Warszawa 2003.
R. Fromm, O sztuce miłości, Poznań 2007.
A. Krokiewicz, Moralność Homera i etyka Hezjoda, Warszawa 2000.
Plutarch, Moralia, Wrocław 1954.
Plutarch, Moralia, Warszawa 1977.
R. Safranski, Zło. Dramat wolności, Warszawa 1999.
K. Pawłowski, Medytacje platońskie, Warszawa 2015.
K. Pawłowski, Lathe biosas. Filozoficzne posłannictwo Epikura z Samos, Lublin 2010.
K. Pawłowski, Droga do szczęścia według Epikura z Samos, Warszawa 2022.
K. Wojtyła, Miłość i odpowiedzialność, Lublin 1982.

Uwagi będą przekazywane na zajęciach