Prowadzony w cyklu: 2024/25_Z

Punkty ECTS: brak danych

Organizowany przez: Wydział Nauk Humanistycznych

Metodologia badań literackich WH-FPZ-II-1-MetBLi

Pierwszy semestr obejmuje dzieje refleksji o literaturze przed wykształceniem się historii i teorii literatury jako odrębnych nauk, co nastąpiło dopiero w II połowie wieku XIX. Nie znaczy to jednak, iż wcześniej nie istniała ważna refleksja o literaturze. Odnajdujemy ją zwłaszcza w obrębie filozofii, w traktatach dotyczących poetyki normatywnej oraz w krytyce literackiej i w manifestach literackich.

Pierwsza część pierwszego semestru ukazuje fundamentalne dla refleksji o literaturze koncepcje Platona, Arystotelesa, a także - w zarysie - Plotyna, św. Tomasza, szkoły florenckiej, Kanta, Schillera, Schellinga, Hegla. Podczas ćwiczeń pojawia się także analiza poetyk normatywnych starożytności, renesansu, baroku i wieku oświecenia. Semestr kończy romantyczna myśl o literaturze, prezentowana na przykładzie pism krytycznych filozofów i poetów tej doby.

Wszystkie koncepcje dotyczące metod badania literatury prezentowane są na tle całościowo ujętej myśli danego twórcy lub prądu, ze szczególnym uwzględnieniem założeń metodologicznych, wynikających z wizji świata, koncepcji poznania, teorii dzieła sztuki i ujęcia przeżycia estetycznego.

Zajęcia tej części pierwszego semestru mają za zadanie uzupełnić elementy wiedzy, które studentom polonistyki były prezentowane w toku studiów bardzo fragmentarycznie. Ukazuje dawną refleksję o literaturze i właściwą każdej z epok świadomość literacką (ujawnioną w poetykach, w krytyce literackiej i w refleksji estetycznej) jako integralną część procesu historycznoliterackiego. Dobudowuje świadomość historyczną do zajęć poświęconych teorii literatury – i świadomość teoretyczną do zajęć poświęconych historii literatury. Tym samym – na drugim etapie kształcenia - integruje wiedzę z historii i teorii literatury, poznawaną w toku całych studiów.

Kilka początkowych zajęć wprowadza podstawy ogólnej metodologii nauk, konieczne zwłaszcza po zniesieniu obowiązku nauczania logiki.

Drua część pierwszego semestru oraz II semestr prezentują główne kierunki w metodologii badań literackich od koncepcji pozytywistycznych H. Taine'a po współczesność. Niektóre koncepcje studenci poznawali w trakcie zajęć z teorii literatury, ponieważ wszystkie czytane artykuły były omawiane w szkicowo nakreślonym kontekście metodologicznym (hermeneutyka, psychoanaliza, strukturalizm, semiotyka, dekonstrukcja). Wykład II semestru ukazuje żywotność tradycji hermeneutycznej, filologicznej i filozoficznej oraz przemiany metodologii badań literackich pod wpływem koncepcji naukowości, formułowanych w wieku XIX i XX. Analizuje refleksję o literaturze płynącą z manifestów literackich awangardy XX wieku. Ukazuje dynamikę przemian w myśleniu literaturze, przedstawia nurty modernistyczne i postmodernistyczne w ich pokrewieństwie i przeciwieństwach. Rozpatruje inspiracje filozoficzne we współczesnych nurtach literackich, zwłaszcza w fenomenologii, marksizmie i dekonstrukcji (Kant, Hegel) oraz w ogólnych ujęciach modernizmu i postmodernizmu. Analizuje stan kryzysu nauki o literaturze i jej trwałe osiągnięcia.

Tematy zajęć:

1) Zarys ogólnej metodologii nauk; nauki indukcyjne i dedukcyjne;

2) Metodologia badań literackich jako nauka;

3) Platon o pięknie, sztuce i poezji;

4) Arystoteles o bycie, poznaniu i literaturze; arystotelizm i platonizm;

5) Badania nad literaturą w szkole aleksandryjskiej i w średniowieczu; Plotyn, św. Augustyn i św. Tomasz;

6) Refleksja teoretycznoliteracka w epoce renesansu (Petrarka i Boccaccio. Platonizm florencki. Złoty okres poetyki);

7) Refleksja teoretycznoliteracka w późnym renesansie i w epoce baroku; Maciej Kazimierz Sarbiewski;

8) Klasycyzm francuski i polski oraz inne prądy w sztuce przełomu XVIII i XIX wieku;

9) Nowa estetyka Kanta i Schillera;

10) Poglądy Hegla na język i literaturę na tle jego nauk o Duchu;

11) Refleksja estetyczna i teoretycznoliteracka w epoce romantyzmu; Ujęcie Schellinga i Colleridge'a. Poglądy Mickiewicza;

12) Metodologia badań literackich w epoce pozytywizmu (Naturalizm Taine'a. Metoda filologiczno-historyczna);

13) Przełom modernistyczny. W stronę Nietzschego, Bergsona, Crocego)

14) Przełom antypozytywistyczny (Dilthey);

15) Estetyka awangardy. Problemy metodologiczne wypływające z refleksji nad sztuką współczesną;

16) Psychoanaliza (Freud, Jung, Lacan);

17) Hermeneutyka XX wieku;

18) Fenomenologia;

19) Marksizm;

20) Formalizm i strukturalizm;

21) Strukturalizm i intertekstualizm

22) Semiotyka;

23) Literatura a chrześcijaństwo

24) Filozofia dialogu. Bachtin;

25) Dekonstrukcja;

26) Badania feministyczne; badania gender i queer;

27) Kulturalizm, historyzm, postkolonializm.

28) Pragmatyzm, posthumanizm.

29) Rzut oka na modernizm i postmodernizm;

30) Dylematy współczesnej metodologii badań literackich.

W cyklu 2024/25_Z:

Celem zajęć jest ukazanie refleksji o literaturze jako dynamicznego procesu, rozwijającego się od starożytności - pokazanie węzłowych koncepcji, problemów, pojęć, dyskusji i przełomów. Tradycja myślenia o literaturze zawiera wątki, które stale ulegają odnowieniu i reinterpretacji. Pełne rozumienie współczesności jest niemożliwe bez właściwego rozpoznania przeszłości.
Wszystkie koncepcje dotyczące metod badania literatury prezentowane są na tle całościowo ujętej myśli danego twórcy lub prądu, ze szczególnym uwzględnieniem założeń metodologicznych, wynikających z wizji świata, koncepcji poznania, teorii dzieła sztuki i ujęcia przeżycia estetycznego.
Cykl ćwiczeń prezentuje główne kierunki w metodologii badań literackich od koncepcji pozytywistycznych H. Taine'a po współczesność. Niektóre koncepcje studenci poznawali w trakcie zajęć z teorii literatury, ponieważ wszystkie czytane artykuły były omawiane w szkicowo nakreślonym kontekście metodologicznym (hermeneutyka, psychoanaliza, strukturalizm, semiotyka, dekonstrukcja). Cykl ukazuje żywotność tradycji hermeneutycznej, filologicznej i filozoficznej oraz przemiany metodologii badań literackich pod wpływem koncepcji naukowości, formułowanych w wieku XIX i XX. Analizuje refleksję o literaturze płynącą z przełomu modernistycznego. Ukazuje dynamikę przemian w myśleniu literaturze, przedstawia nurty modernistyczne i postmodernistyczne w ich pokrewieństwie i przeciwieństwach. Rozpatruje inspiracje filozoficzne we współczesnych nurtach literackich, zwłaszcza w fenomenologii, marksizmie i dekonstrukcji (Kant, Hegel) oraz w ogólnych ujęciach modernizmu i postmodernizmu. Analizuje stan kryzysu nauki o literaturze i jej trwałe osiągnięcia.

E-Learning

E-Learning (pełny kurs)

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych

nie dotyczy

Poziom przedmiotu

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się

FP2_W03 FP2_W07 FP2_W16 FP2_U05 FP2_K01

Typ przedmiotu

obowiązkowy

Wymagania wstępne

Przygotowanie w zakresie poetyki i/lub teorii literatury.

Koordynatorzy przedmiotu

Magdalena Saganiak
Joanna Zajkowska

Efekty kształcenia

Student zna dzieje refleksji teoretycznej nad literaturą, której nabył w trakcie ćwiczeń oraz czytania wskazanych przez prowadzącego lektur - ze szczególnym uwzględnieniem wiedzy o głównych kierunkach badań literackich w XX w. Umie scharakteryzować poznane szkoły badawcze oraz posiada wiedzę o ich głównych przedstawicielach. Rozumie specyfikę badań humanistycznych. Potrafi podać założenia metodologiczne właściwe poszczególnym kierunkom w badaniach literackich. Zna kategorie używane w głównych szkołach metodologicznych i potrafi się nimi posługiwać we własnym myśleniu o zjawiskach literackich. Potrafi zastosować nabytą wiedzę w swoich studiach, zwłaszcza w pracy magisterskiej. Posiada umiejętność krytycznej oceny dorobku poszczególnych szkół metodologicznych oraz wyboru właściwej metody badawczej dla zagadnienia, którym się zajmuje.

Opis ECTS:

Punkty: 6 (3+3)

Godziny ćwiczeniowe: 60.

Czas na przygotowanie się do ćwiczeń: 60.

Czas na przygotowanie się do egzaminu: 60.

Kryteria oceniania

Metody oceniania: egzamin ustny lub pisemny (forma uzgodniona ze studentami), ćwiczenia praktyczne na zajęciach, ocenianie ciągłe.

Oceniany jest stopień przygotowania do ćwiczeń. Znajomość tekstów źródłowych. Znajomość materiału przedstawianego na zajęciach. Znajomość lektur obowiązkowych do egzaminu. Wiedza o głównych kierunkach w badaniach literackich, umiejętność przedstawienia założeń metodologicznych i charakterystycznych dla danej szkoły poglądów. Umiejętność posługiwania się terminologią z zakresu teorii literatury i metodologii. Umiejętność rozważenia danego problemu metodologicznego na gruncie metod kilku szkół. Umiejętność formułowania problemów badawczych i znajdywania dla nich odpowiednich kontekstów metodologicznych.

Egzamin na zakończenie roku. Obowiązuje znajomość: 1) treści ćwiczeń oraz wybranych przez prowadzącego lektur; 2) podstawowych omówień i antologii głównych kierunków metodologicznych w kręgu badań euroamerykańskich; 3) wiedza o głównych przedstawicielach wspomnianych kierunków metodologicznych.

Kryteria oceniania:

- ocenę niedostateczną otrzymuje student, który nie spełnia kryteriów obowiązujących dla oceny dostatecznej;

- ocenę dostateczną otrzymuje student, który zna podstawową terminologię z zakresu metodologii, potrafi wymienić reprezentatywnych dla danego nurtu badaczy, potrafi zreferować treść opracowań dotyczących wybranej problematyki;

- ocenę dobrą otrzymuje student, który zna terminologię z zakresu metodologii badań literaturoznawczych, potrafi wyjaśnić pojęcia odwołując się do treści opracowań, ma świadomość założeń i rozwoju poszczególnych szkół metodologicznych;

- ocenę bardzo dobrą otrzymuje student, który potrafi krytycznie konfrontować ze sobą ujęcia poszczególnych problemów na gruncie różnych szkół metodologicznych, ma szeroką wiedzę o zróżnicowaniu metodologii badań literaturoznawczych w XX wieku, ma świadomość założeń, możliwości i ograniczeń poszczególnych szkół metodologicznych w analizie tekstu i procesu historycznoliterackiego, potrafi opisać związki zachodzące między daną metodologią a kontekstem filozoficznym i kulturowym.

Literatura

Podręczniki:

S. Skwarczyńska, Kierunki badań literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku. Warszawa: PWN 1984.

Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska. T. 2: Od przełomu antypozytywistycznego do roku 1945, cz. 1-5: Kraków: WL 1966-1986.

H. Markiewicz, Polska nauka o literaturze. Warszawa: PWN 1981. Wyd. 2 1985 (rozdziały o polskiej teorii literatury).

H. Markiewicz, Zakres i kierunki współczesnych badań literackich, [w:] Tenże, Główne problemy wiedzy o literaturze. Kraków: WL 1964 i nast. [Też:] Tenże, Prace wybrane, T. 3: Kraków 1996, Universitas.

H. Markiewicz, Rzut oka na współczesną teorię badań literackich za granicą, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą., oprac. H. Markiewicz. Kraków: WL 1976. T.1.

Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia., oprac. H. Markiewicz. Kraków: WL 1976. T.1-3. Wyd. 2 Kraków: WL 1992. T. 1-4.

Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, Red. H. Markiewicz, M. Głowiński. Kraków: WL 1976.

Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa: PWN 1996.

Literatura, teoria, metodologia, Red.: D. Ulicka. Warszawa: WDWP UW 1998.

Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, oprac. R. Nycz. Wrocław: Ossolineum 1992.

R. Nycz, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Warszawa 1993.

Postmodernizm. Antologia przekładów.

A. Burzyńska, M. P. Markowski: Teorie literatury XX wieku. Kraków 2006.

Lektury I semestru.

Zarys ogólnej metodologii nauk:

K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, Warszawa 1974 (Część druga: O wnioskowaniu, r. I, II, III, Część trzecia, r. I, II, III punkt A: Baza empiryczna);

K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania. Metafizyka, Warszawa 1983; Część pierwsza: Teoria poznania (s. 27-100);

Teksty źródłowe:

1. Platon, Hippiasz Większy, Ion, Państwo (ks. X)

Lektura pomocnicza:

a) Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. II: Platon i Arystoteles;

b) Thomas A. Szlezak, Czytanie Platona, przeł. S. Blandzi, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1997

2. Arystoteles (384-322 p.n.e.), Poetyka, tłum. Henryk Podbielski [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, Warszawa, PWN 2001, t. VI [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, Warszawa, PWN 1988 [lub w:] Trzy poetyki klasyczne, oprac. T. Sinko, Wrocław, Ossolineum 1951 oraz Teksty Arystotelesa (Historia estetyki W. Tatarkiewicza, t. 1); (2) Henryk Podbielski, Wstęp [do Poetyki], w Dziełach Wszystkich;

Lektura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. II: Platon i Arystoteles;

3) Horacy, List do Pizonów (O sztuce poetyckiej), w: Trzy poetyki klasyczne: Arystoteles, Horacy, Pseudolonginos, oprac. T. Sinko, Wrocław 1951; lub w: Rzymska krytyka i teoria literatury, oprac. S. Stabryła, Wrocław 1983;

4) W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1: Estetyka starożytna, Warszawa 1985, rozdz. 12: Estetyka Plotyna. Teksty Plotyna, s. 290-302.; t. 2: Estetyka średniowieczna, rozdz. Estetyka św. Augustyna. Teksty, s. 48-64; rozdz. Estetyka Tomasza z Akwinu. Teksty, s. 220-235. [Rozszerzona forma lektury: Plotyn, Enneady, przeł. i wstęp A. Krokiewicz, Warszawa 2000 [Enneada I (zwłaszcza I, 6), Enneada V (zwł. V, 8)];

Literatura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. IV: Szkoły epoki cesarstwa, Część trzecia: Plotyn i neoplatonizm pogański;

5) Maciej Kazimierz Sarbiewski, O poezji doskonałej czyli Wergiliusz i Homer (De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus)(1626-1627), Wrocław 1954, ks. I, rozdział I: Istota poezji; Fragmenty poetyk barokowych [w:] A. Sajkowski, Barok, Warszawa 1972; dział: Pod znakiem "dowcipu" i metafory, s. 164-184);

Lektura pomocnicza:

Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII wieku, Warszawa 1985, rozdział 6: Przełom renesansowy w dziejach wiedzy o poezji; rozdział 7: Kim jest poeta?; rozdział 8: Co to jest poezja?; rozdział 11: U wrót baroku; rozdział 12: Poetyka M.K. Sarbiewskiego i G.J. Vossiusa, [zalecany zwłaszcza rozdział 6., 7., 12.]

6) [Teresa Kostkiewiczowa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1975, rozdziały: Klasycyzm. Filozoficzno-ideowa problematyka prądu. Zagadnienia estetyki i poetyki klasycyzmu (47-89); Sentymentalizm. Filozoficzno-ideowe założenia prądu. Zagadnienie poetyki i estetyki prądu (217-240); Rokoko. Propozycje teoretyczne i poetyckie Szymanowskiego (328-336).]

Lektura pomocnicza:

Otfried Hoeffe, Immanuel Kant, przeł. Andrzej M. Kaniowski, Warszawa, PWN 2003

Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki poznania. Teoria poznania. Metafizyka, Warszawa, "Czytelnik" 1983 [s. 63-67, s. 86-88]

Lektura pomocnicza:

a) Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970, zwłaszcza rozdz. III: Między Kantem a Grekami, s. 68-104.

b) Prawdy szukamy obaj. Z korespondencji między Goethem a Schillerem, wyb. i przekład Jerzy Prokopiuk, Marek J. Siemek, Warszawa, "Czytelnik" 1974.

9) Friedrich Wilhelm Joseph Scheling, System idealizmu transcendentalnego, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 1979, Szósty rozdział główny: Dedukcyjny wywód ogólnego organu filozofii, czyli podstawowe założenia filozofii sztuki według zasad idealizmu transcendentalnego [s. 349-369];

Literatura pomocnicza:

a) Wilhelm G. Jacobs, Czytanie Schellinga, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 2009;

b) Józef Piórczyński, Wolność człowieka i Bóg. Studium filozofii F.W.J. Schellinga, Warszawa 2009

Literatura pomocnicza: a) Marek J. Siemek, O dialektyce kultury w Heglowskiej "Fenomenologii ducha", [w:] tegoż, Wolność, rozum, intersubiektywność, Warszawa 2002; b) Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa 1966; c) Herbert Schnaedelbach, Hegel. Wprowadzenie, przeł. Andrzej J. Noras, Warszawa 2006.

11) Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000 [w tym wyborze pisma Novalisa, Friedricha Schlegla, Karla Wilhelma Ferdinanda Solgera]; Idee programowe romantyków polskich. Antologia, oprac. Alina Kowalczykowa, wyd. II: Wrocław, "Ossolineum" 2000 [w tym wyborze pisma Mochnackiego, Mickiewicza, Słowackiego, Norwida];

Charles Baudelaire, Malarz życia nowoczesnego, [w:] tegoż, Rozmaitości estetyczne, przeł. Joanna Guze, Gdańsk, słowo/obraz terytoria 2000;

12) Ujęcie pozytywistyczne

- H. Taine, Historia literatury angielskiej, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 28-90

13) Przełom antypozytywistyczny - odnowienie hermeneutyki przez Diltheya

- W. Dilthey, Budowa świata historycznego, przeł. i red. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2004, rozdziały: Wyodrębnienie nauk humanistycznych, s. 20-30, Odmienność budowy nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych, s. 31-73 [obowiązkowe]

opracowania:

- Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966 [zalecane]

- René Wellek, Bunt przeciwko pozytywizmowi w najnowszych europejskich badaniach literackich [w:] tegoż, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979 [zalecane]

14) Wokół Nietzschego, Bergsona i Crocego;

- F. Nietzsche, Narodziny tragedii, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011 [obowiązkowe]

- H. Bremond, Poezja czysta, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, s. 361-387 [obowiązkowe]

- B. Croce, Estetyka jako nauka o ekspresji a językoznawstwo ogólne, [w:] Teoria badań literackich za granic,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 401-419 [obowiązkowe]

opracowania:

- K. Sauerland, Przewartościowanie wartości w obliczu śmierci Boga (Friedrich Nietzsche), [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [obowiązkowe]

15) Estetyka awangardy. Problemy metodologiczne wypływające z refleksji nad sztuką współczesną

Teksty źródłowe:

- A. Breton, Manifest surrealizmu (1924), [w:] Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Antologia, wyb. i przeł. Adam Ważyk, Warszawa 1973 [obowiązkowe]

- F. T. Marinetti, Akt założycielski i manifest futuryzmu, przeł. M. Czerwiński, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, wyb. i oprac. E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1963

- A. Lam, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917-1923. Tom drugi: Manifesty i protesty. Antologia, Kraków 1969; tam: Leon Chwistek, Formizm (156-161); Tytus Czyżewski, Pogrzeb romantyzmu – uwiąd starczy symboli – śmierć programizmu (175-177); Bruno Jasieński, Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia; Manifest w sprawie poezji futurystycznej (208-218); Tadeusz Peiper, Miasto-masa-maszyna (307-324); Stanisław Ignacy Witkiewicz, Teoria czystej formy w poezji (192-207) [obowiązkowe]

- Malewicz Kazimierz, Świat bezprzedmiotowy, przeł. S. Fijałkowski, Gdańsk 2006 [zalecane]

Refleksja teoretyczna dotycząca awangardy:

- T. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]

- A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne programy i programy literackie XX stulecia, rozdziały: Wiek rewolucji (9-52); U źródeł współczesnej myśli literackiej (53-69). [obowiązkowe]

- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

Lektury semestru II:

1) Psychoanaliza

- Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień [w:] tegoż, Człowiek, religia, kultura, red. J. Prokopiuk, Warszawa 1967 [obowiązkowe]

- Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [zalecane]

- C.G. Jung, Psychologia a literatura, [w:] Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882, s. 183-208 [obowiązkowe]

- C.G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1976 [zalecane]

- C.G. Jung, Podróż na Wschód, wyb. i oprac. L. Kolankiewicz, Pusty Obłok, Warszawa 1989 [tu: Komentarz do "Sekretu złotego kwiatu", s. 40-79] [zalecane]

- J. Lacan, "Tuche" i "automaton", [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975 [zalecane]

- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985 [zalecane]

- M. Bonaparte, Psychoanalityczna interpretacja opowiadania "Berenice" E. A. Poe, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]

Opracowania:

- Z. Rosińska, Freud, Wiedza Powszechna, Warszawa 2002 [zalecane]

- Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882 [zalecane]

- S. Żiżek, Lacan, Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2008 [zalecane]

- P. Dybel, Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan, Kraków 2000 [zalecane]

2) Hermeneutyka

teksty źródłowe:

- M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. II, s. 185-199 [obowiązkowe]

- P. Ricoeur, Zadanie hermeneutyki, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989 [obowiązkowe]

- H.-G. Gadamer, Prawda i metoda, Kraków 1993 [zalecane]

[omówienie: P. Dybel, Gadamer Hans Georg, "Wahrheit und Methode" [Prawda i metoda], [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. I, Warszawa 1994] [zalecane]

- H.-G. Gadamer, Uniwersalność problemu hermeneutycznego, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 4 [zalecane]

- K. Michalski, Zrozumieć przemijanie, Biblioteka Kwartalnika "Kronos", Warszawa 2011; z tego zbioru szczególnie zalecane teksty źródłowe: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć (191-210), Koniec filozofii i zadanie myślenia (211-231) H.-G. Gadamer, Człowiek i język, Semantyka i hermeneutyka, teksty krytyczne K. Michalskiego: Martin Heidegger i problem prawdy (85-126); Słownik pojęć filozofii Martina Heideggera (233-244); Antropologia i hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera [zalecane]

opracowania:

- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998 [obowiązkowe]

- M. Janion, Hermeneutyka, [w:] "Teksty" 1972, nr 2 [lub w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]

- J. Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy prądów filozoficznych] [zalecane]

3 a) Marksizm i ujęcia socjologiczne

teksty źródłowe:

- G.W. Plechanow, Podstawowe zagadnienia marksizmu; Przedmowa do trzeciego wydania zbioru "Poprzez dwudziestolecie", Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [obowiązkowe]

- G. Lukács, Opowiadanie czy opis?; Ideologiczne podstawy awangardyzmu; Realizm krytyczny w społeczeństwie socjalistycznym; Przesłanki własnego świata dzieł sztuki, [w:] Bogusław Jasiński, Lukács, Warszawa 1985 [lub] tegoż, Sztuka i prawda obiektywna, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 176-217 [obowiązkowe]

antologie:

- Marks i Engels, O literaturze i sztuce, Warszawa 1958 [zalecane]

- Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [zalecane]

- Marksizm i literaturoznawstwo współczesne. Antologia, wyb. i oprac. A. Lam i B. Owczarek, Warszawa 1979 [zalecane]

opracowania:

- H. Markiewicz, Koncepcje marksistowskie w zachodnim literaturoznawstwie ostatniego ćwierćwiecza [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]

- M. Janion, Dialog idei: marksizm i humanistyka rozumiejąca, [w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]

- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja [w:] tegoż, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, Universitas, Kraków 2006, s. 113-170 [zalecane]

3b) Socjologia literatury:

teksty źródłowe:

- R. Escarpit, Literatura i społeczeństwo, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973 [zalecane]

antologie:

- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Wrocław 1971 [zalecane]

- W kręgu socjologii literatury, red. A. Mencwel, Wrocław 1977 [zalecane]

ujęcie syntetyczne procesu literackiego:

- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, Warszawa 1974 [zalecane]

3 c) Szkoła frankfurcka (Horkheimer, Adorno, Benjamin, Habermas)

- M. Horheimer, Th. W. Adorno, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, IFiS PAN, Warszawa 1984 [zalecane]

- Theodor W. Adorno, Parataksa. O późnej liryce Hölderlina, [w:] Th. W. Adorno, O literaturze. Wybór esejów, wyb. Lech Budrecki, przeł. A. Wołkowicz, Warszawa 2005 [obowiązkowe]

- Th. W. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]

- W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 258-274 [obowiązkowe]

- W. Benjamin, Pasaże, Kraków 2005 [zalecane]

opracowanie:

- K. Sauerland, O Bogu, języku, rzeczach i historii (Walter Benjamin) (133-148); Przeżycie i doświadczenie, czyli jeszcze raz o Walterze Benjaminie (149-166); Kilka pojęć z estetyki Theodora W. Adorna (197-233) [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [zalecane]

4) Fenomenologia

5 a) Roman Ingarden

teksty źródłowe:

- R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy o literaturze [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957 [obowiązkowe]

- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd. I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966, rozdział I: Przeżycia wchodzące w skład poznawania dzieła literackiego, s. 13-65 [obowiązkowe]

- R. Ingarden, O dziele literackim, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988 [zalecane]

opracowania:

- K. Bartoszyński, Niektóre założenia estetyki Romana Ingardena [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991, s. 189-209 [obowiązkowe]

- D. Ulicka, Ingardenowska filozofia literatury, Warszawa 1992 [zalecane]

- W. Stróżewski, O metodzie fenomenologii, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy fenomenologii Husserla] [zalecane]

4 b) ujęcie fenomenologiczno-semiotyczne we Francji:

- M. Merleau-Ponty, Proza świata. Eseje o mowie, wyb. S. Cichowicz, Warszawa 1976; [tu: Fenomenologia mowy (157-177) (omówienie fragmentów pism Husserla poświęconych mowie), Ekspresja w świetle doświadczenia i reflesji (117-156) (fenomenologiczna analiza mowy), Słowo i ciało jako ekspresja (80-116)] [zalecane]

4 c) ujęcie fenomenologiczno-egzystencjalne we Francji:

- J.P. Sartre, Czym jest literatura, [w:]tegoż, Czym jest literatura, Warszawa 1968 [zalecane]

4 d) ujęcie fenomenologiczno-strukturalistyczne w Szkole Genewskiej:

- A. Beguin, Romantycy niemieccy i nieświadomość (107-114); Doświadczenie poetyckie (115-125), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

- G. Poulet, Krytyka identyfikująca się (158-169), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

4 e) twórca wiązany z fenomenologią i z psychoanalizą:

- B. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, PIW, Warszawa 1976

- G. Bachelard, Wyobraźnia i materia, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [obowiązkowe]

5) Inspiracje chrześcijańskie w literaturoznawstwie

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [obowiązkowe]

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

6) Formalizm rosyjski, strukturalizm, New Criticism

teksty źródłowe:

- B. Eichenbaum, Teoria metody formalnej, [w:] tegoż, Szkice o prozie i poezji,

wyb. L. Pszczołowska, R. Zimand, Warszawa 1973 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, wyb. S. Skwarczyńska, t. II, cz. III, Kraków 1988 [zalecane]

- B. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [zalecane]

6 b) Strukturalizm czeski

- Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1966; tu m.in.: - R. Jakobson, Co to jest poezja [obowiązkowe]; - W. Górny, O stylistyce Praskiego Koła [zalecane]; - M.R. Mayenowa, Analiza doktryny stylistycznej Praskiego Koła [zalecane]

- R. Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, "Pamiętnik Literacki 1968, z. 4 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", op. cit.; [skrót w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006 [zalecane]

6 c) inspiracja strukturalizmem w Polsce:

- J. Sławiński, Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Wrocław 1965 [lub przedruk w tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, Kraków 1998, t. II [zalecane]

- J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [zalecane]

- J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego, [w:] tegoż, Dzieło - język - tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego,

[w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000

- M. Głowiński, Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Kraków 1977 [obowiązkowe]

- M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- M. Głowiński, Gatunki literackie, [w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- Aleksandra Okopień-Sławińska, Relacje osobowe w literackiej komunikacji, [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), wyd. I: Wrocław 1985 (lub II wydanie) [obowiązkowe]

- J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura, Wrocław 1975 [zalecane]

- inne prace J. Sławińskiego, M. Głowińskiego, A. Okopień-Sławińskiej z lat 60. i 70.

opracowania ogólne:

- Beata Szymańska, Co to jest strukturalizm?, Kraków 1980 [zalecane]

przykłady interpretacji strukturalistycznych:

- R. Jakobson, C. Levi-Strauss, "Koty" Baudelaire'a, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]

- J. Sławiński, Zbigniew Herbert, "Tren Fortynbrasa", [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara, Warszawa 1983 [zalecane]

6 d) New Criticism (Nowa Krytyka)

- Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [w tym wyborze: T. S. Eliot, Literatura a religia; I. A. Richards, Poezja i wiara (106-113); J. C. Ransom, Krytyka jako czysta spekulacja] [zalecane]

- W.W. Wimsatt jr., M.C. Beardslay, Błąd intencji [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 155-170 [zalecane]

- C. Brooks, Herezja parafrazy [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 147-154 [zalecane]

7) Poststrukturalizm

- R. Barthes, Śmierć autora, "Teksty Drugie" 1999, nr 1-2, s. 247-251 [lub w:] [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- R. Barhes, S/Z, przeł. M. P.Markowski, M. Gołębiewska, Warszawa 1999, [fragment:] R. Barthes, S/Z, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- M. Foucault, Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, oprac. T. Komendant, Warszawa 1999 [zalecane]

8) Semiotyka:

teksty źródłowe:

szkoła tartuska:

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988 [obowiązkowe]

semiotyka włoska:

- U. Eco, Poetyka dzieła otwartego, [w:] tegoż, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973 [obowiązkowe]

- P.P. Pasolini, Język pisany rzeczywistości, [w:] tegoż, Po ludobójstwie. Eseje o języku, polityce i kinie, wyb. i wstęp. M. Werner, "Biblioteka Kwartalnika Kronos", Warszawa 2012 [obowiązkowe]

opracowania:

- H. Markiewicz, Pytania do semiotyków (literatury) [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [obowiązkowe]

- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą. Jej osiągnięcia, perspektywy, ograniczenia, Kraków 1981 [zalecane]

- Semiotyka kultury, red. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1975 [zalecane]

9. Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [obowiązkowe]

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

10) Filozofie dialogu; Michaił Bachtin

teksty źródłowe:

- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 [zwłaszcza rozdz. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej; Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego; Idea w dziele Dostojewskiego] [zalecane]

- M. Bachtin, Studia z teorii literatury, red. M. Głowiński, Wrocław 1977

[zwłaszcza: Słowo w poezji i słowo w prozie, Epos a powieść, Dwie linie stylistyczne] [obowiązkowe]

- M. Bachtin, W stronę filozofii czynu, przeł., wstęp B. Żyłko, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 1997 [zalecane]

prace o Bachtinie:

- Ja – Inny. Wokół Bachtina, t. 1: Antologia [tekstów Bachtina i przypisywanych Bachtinowi]; t. 2: Antologia [tekstów o Bachtinie], Universitas, Kraków 2009 [zalecane]

- H. Markiewicz, Polifonia, dialogiczność, dialektyka. Bachtinowska teoria powieści [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]

prace dotyczące filozofii dialogu:

- Dialog w literaturze, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1978 [zalecane]

filozofia i antropologia dialogu:

- M. Buber, Ja i Ty, Warszawa 1992 (pierwodruk niem. 1923), Problem człowieka, Warszawa

1993 (pierwodruk niem. 1962) [zalecane]

- Franz Rosenzweig, Gwiazda zbawienia, tłum. Tadeusz Gadacz, Znak, Kraków 1998

- Józef Tischner, Filozofia dramatu, Znak, Kraków, 2006 [zalecane]

- Emmanuel Levinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. Małgorzata Kowalska, PWN, Warszawa, 2002 [zalecane]

- Filozofia dialogu, wyb. i oprac. B. Baran, Znak, Kraków 1991 [zalecane]

omówienie:

- M. Szulakiewicz, Myślenie dialogiczne w poszukiwaniu nowej filozofii pierwszej, [w:]

Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz i Z. Karpus, Toruń 2003 [obowiązkowe]

11) Przełom postmodernistyczny; dekonstrukcja

teksty źródłowe:

- J. Derrida, Przed prawem, [w:] Teorie literatury XX wieku, Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- J. Derrida, Różnia, [w:] Drogi współczesnej filozofii (antologia), red. M. Siemek, Warszawa 1978 [zalecane]

- J. Derrida, O gramatologii, Warszawa 1999 [omówienie: J. A. Sikora, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. V, Warszawa 1997] [zalecane]

przykład analizy dekonstrukcjonistycznej

P. de Man, Czytanie (Proust), [w:] tegoż, Alegorie czytania, Kraków 2004

opracowania:

- J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 4 [zalecane]

- R. Nycz, Dekonstrukcjonizm w teorii literatury, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 4

[lub w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1983, wyd. II: Kraków 2000 [obowiązkowe]

- A. Miś, Dekonstrukcjonizm Jacquesa Derridy [w:] tegoż, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1996 [zalecane]

12) Pragmatyzm, historyzm, refleksja nad nihilizmem

- [pragmatyzm] S. Fish, Co czyni interpretację możliwą do przyjęcia (99-119), Dowodzenie vs. perswazja: dwa modele krytycznej działalności (121-138); Z uszanowaniem od Autora: refleksje nad Austinem i Derridą (183-226), [w:] tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka, red. A. Szahaj, Universitas, wyd. II: Kraków 2008 [lub] Retoryka, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 445-460 [obowiązkowe]

- [historyzm] H. White, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki; [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 551-571 [obowiązkowe]

- [refleksja nad nihilizmem] J. Wasiewicz, Nihilizm – w labiryncie znaczeń, [w:] Nihilizm i nowoczesność, red. E. Partyga, M. Januszkiewicz, wstęp E. Partyga, M. Januszkiewicz, M. Werner, Oficyna Wydawnicza Errata, Warszawa 2012 [obowiązkowe]

- [refleksja nad nihilizmem] J. Baudrillard, Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Warszawa 2005 [tu pełny przekład]] [obowiązkowe]

- [refleksja nad nihilizmem] M. Werner, Wokół nihilizmu. Gombrowicz i Witkacy, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2009 [zalecane]

13) Krytyka feministyczna, badania gender i queer, kulturalizm, postkolonializm

- C. Owens, Dyskurs Innych: Feministki i postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996; [obowiązkowe]

- Nancy K. Miller, Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 487-513 [obowiązkowe]

- Judith P. Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006, s. 514-529 [zalecane]

- [kulturalizm] P. Bourdieu, Dystynkcja. Wstęp, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 595-602 [obowiązkowe]

- P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001 [zalecane]

- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006 [zalecane]

- [postkolonializm] E. W. Said, Orientalizm. Wprowadzenie, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006; s. 625-649 [obowiązkowe]

14) Pragmatyzm i posthumanizm

- R. Rorty, Konsekwencje pragmatyzmu, Warszawa 1998;

- G. Mari, Posthumanism: a danger, opportunity and challenge = Posthumanizm: zagrożenie, możliwość i wyzwanie, w; Studia Paedagogica Ignatiana : rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie. Vol. 20, [z.] 1 (2017)

15) Modernizm a postmodernizm. Sytuacja w kulturze współczesnej. Krajobraz po zwrotach

a) Modernizm

- Horkheimer, T. Adorno, Dialektyka oświecenia, Warszawa 2010 [zalecane]

- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja; Baudelaire i modernizm na ulicach [w:] tegoż, "Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu". Rzecz o doświadczaniu nowoczesności, Kraków 2006 [zalecane]

- H.R. Jauss, Proces literacki modernizmu od Rousseau do Adorna; Piotr Bukowski, Genealogia "Procesu literackiego modernizmu" [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 21-59; 60-70; [obowiązkowe]

- H. R. Jauss, Modernizm. Niedokończony projekt, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 25-46 [obowiązkowe]

- J.-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna, "Literatura na Świecie" 1988, nr 8-9 [lub:] Odpowiedź na pytanie: Co to jest postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 47-61 [obowiązkowe]

Prowadzący zastrzega sobie możliwość dokonana drobnych zmian w programie – po uzgodnieniu z uczestnikami kursu – za względu na kształtowanie się zainteresowań i potrzeb studentów.

W cyklu 2024/25_Z:

Metodologia badań literackich:
S. Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984;
S. Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do poszczególnych tomów:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965 i lata następne;
Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998 i nast.;
A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX wieku, Warszawa 1997
- R. Ingarden, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947; wyd. 2: Kraków 2000.
- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006; Podręcznik;
- A. Compagnon, Demon teorii, Gdańsk 2011;
Antologie:
Obowiązuje znajomość głównych wątków ze wstępów oraz lektura wybranych tekstów podanych w literaturze źródłowej:
- Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, t. I-II Kraków 1965-1966, t. III-IV Kraków 1974-1981 [w każdym tomie wstęp historyczny i obszerna bibliografia];
- Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, wyd. II, Kraków 1976 i lata następne;
- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006. Antologia [wiele tekstów edytowanych ze skrótami, zaleca się czytanie pełnych wersji w innych wydaniach]
- Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia. Niemcy. Francja, red. A. Kowalczykowa, Warszawa 1995
- Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000
- Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Wrocław 1992
- Postmodernizm. Antologia przekładów, wyb., oprac., przedm. R. Nycz, Kraków 1996
[tam obszerna bibliografia]
- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 [tam bibliografia]
- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001 [tam bibliografia]
- Paul Picoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. Janusz Margański,
- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, Lublin, KUL 2012
- Lyotard, Derrid, Hillis Miller i inni. Kalifornijska Teoria Krytyczna. Antologia tekstów, Warszawa, IBL 2019,
- Wiek teorii, t. I, II. III, red. D. Ulicka, Warszawa 2020

Lektury do poszczególnych zagadnień:
1. Platon, Hippiasz Większy, Ion, Państwo (ks. X)
Lektura pomocnicza:
a) Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,
t. II: Platon i Arystoteles;
b) Thomas A. Szlezak, Czytanie Platona, przeł. S. Blandzi, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1997

Lektura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,
t. II: Platon i Arystoteles;

Literatura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,
t. IV: Szkoły epoki cesarstwa, Część trzecia: Plotyn i neoplatonizm pogański;

Lektura pomocnicza:
Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII wieku, Warszawa 1985, rozdział 6: Przełom renesansowy w dziejach wiedzy o poezji; rozdział 7: Kim jest poeta?; rozdział 8: Co to jest poezja?; rozdział 11: U wrót baroku; rozdział 12: Poetyka M.K. Sarbiewskiego i G.J. Vossiusa, [zalecany zwłaszcza rozdział 6., 7., 12.]

7) Immanuel Kant, Krytyka władzy sądzenia (1791), tłum. Jerzy Gałecki, Warszawa, PWN 1986 [fragmenty: ks. I: Analityka piękna, paragrafy 5-7 oraz 10-17; ks. II: Analityka wzniosłości, paragrafy 25, 26, 29];
Lektura pomocnicza:
Otfried Hoeffe, Immanuel Kant, przeł. Andrzej M. Kaniowski, Warszawa, PWN 2003
Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki poznania. Teoria poznania. Metafizyka, Warszawa, "Czytelnik" 1983 [s. 63-67, s. 86-88]

8) Fryderyk Schiller, Wybór tekstów, [w:] Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970 [w tym wyborze: Istota piękna, Piękno moralne i jednostronność etyki Kanta, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka, O poezji naiwnej i sentymentalnej]
Lektura pomocnicza:
a) Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970, zwłaszcza rozdz. III: Między Kantem a Grekami, s. 68-104.
b) Prawdy szukamy obaj. Z korespondencji między Goethem a Schillerem, wyb. i przekład Jerzy Prokopiuk, Marek J. Siemek, Warszawa, "Czytelnik" 1974.

Literatura pomocnicza:
a) Wilhelm G. Jacobs, Czytanie Schellinga, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 2009;
b) Józef Piórczyński, Wolność człowieka i Bóg. Studium filozofii F.W.J. Schellinga, Warszawa 2009

10) Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Wybór pism, [w:] Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1966 [zwłaszcza: Przedmowa do "Fenomenologii Ducha", Dialektyka panowania i niewoli, Piękna dusza, Rozum i rzeczywistość, O kamerdynerach historii, Koniec sztuki w świecie współczesnym, Stanowisko sztuki w stosunku do religii i filozofii, Wolność jako najwyższe powołanie ducha, Sokrates i los tragiczny]
Literatura pomocnicza: a) Marek J. Siemek, O dialektyce kultury w Heglowskiej "Fenomenologii ducha", [w:] tegoż, Wolność, rozum, intersubiektywność, Warszawa 2002; b) Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa 1966; c) Herbert Schnaedelbach, Hegel. Wprowadzenie, przeł. Andrzej J. Noras, Warszawa 2006.

12) Ujęcie pozytywistyczne
- H. Taine, Historia literatury angielskiej, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 28-90
- S. Morawski, Poglądy estetyczne Hipolita Taine’a, "Pamiętnik Literacki" 1953 z. 2, s. 470-511.

13) Przełom antypozytywistyczny - odnowienie hermeneutyki przez Diltheya
- W. Dilthey, Próba analizy świadomości moralnej, Przeżycie i poezja. Goethe a wyobraźnia poetycka, [w;] Teoria badań literackich za granicą, red. Stefania Skwarczyńska, t. II, cz. I, S. 77-102.
- W. Dilthey, Budowa świata historycznego, przeł. i red. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2004, rozdziały: Wyodrębnienie nauk humanistycznych, s. 20-30, Odmienność budowy nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych, s. 31-73 [obowiązkowe]
opracowania:
- Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966 [zalecane]
- René Wellek, Bunt przeciwko pozytywizmowi w najnowszych europejskich badaniach literackich [w:] tegoż, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979 [zalecane]

14) Wokół Nietzschego, Bergsona i Crocego;
- F. Nietzsche, Narodziny tragedii, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011 [obowiązkowe]
- H. Bremond, Poezja czysta, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, s. 361-387 [obowiązkowe]
- B. Croce, Estetyka jako nauka o ekspresji a językoznawstwo ogólne, [w:] Teoria badań literackich za granic,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 401-419 [obowiązkowe]
opracowania:
- K. Sauerland, Przewartościowanie wartości w obliczu śmierci Boga (Friedrich Nietzsche), [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [obowiązkowe]

15) Estetyka awangardy. Problemy metodologiczne wypływające z refleksji nad sztuką współczesną
Teksty źródłowe:
- A. Breton, Manifest surrealizmu (1924), [w:] Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Antologia, wyb. i przeł. Adam Ważyk, Warszawa 1973 [obowiązkowe]
- F. T. Marinetti, Akt założycielski i manifest futuryzmu, przeł. M. Czerwiński, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, wyb. i oprac. E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1963
- A. Lam, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917-1923. Tom drugi: Manifesty i protesty. Antologia, Kraków 1969; tam: Leon Chwistek, Formizm (156-161); Tytus Czyżewski, Pogrzeb romantyzmu – uwiąd starczy symboli – śmierć programizmu (175-177); Bruno Jasieński, Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia; Manifest w sprawie poezji futurystycznej (208-218); Tadeusz Peiper, Miasto-masa-maszyna (307-324); Stanisław Ignacy Witkiewicz, Teoria czystej formy w poezji (192-207) [obowiązkowe]
- Malewicz Kazimierz, Świat bezprzedmiotowy, przeł. S. Fijałkowski, Gdańsk 2006 [zalecane]
Refleksja teoretyczna dotycząca awangardy:
- T. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]
- A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne programy i programy literackie XX stulecia, rozdziały: Wiek rewolucji (9-52); U źródeł współczesnej myśli literackiej (53-69). [obowiązkowe]
- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

Lektury semestru II:
1) Psychoanaliza
- Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień [w:] tegoż, Człowiek, religia, kultura, red. J. Prokopiuk, Warszawa 1967 [obowiązkowe]
- Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [zalecane]
- C.G. Jung, Psychologia a literatura, [w:] Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882, s. 183-208 [obowiązkowe]
- C.G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1976 [zalecane]
- C.G. Jung, Podróż na Wschód, wyb. i oprac. L. Kolankiewicz, Pusty Obłok, Warszawa 1989 [tu: Komentarz do "Sekretu złotego kwiatu", s. 40-79] [zalecane]
- J. Lacan, "Tuche" i "automaton", [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]
- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975 [zalecane]
- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985 [zalecane]
- M. Bonaparte, Psychoanalityczna interpretacja opowiadania "Berenice" E. A. Poe, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]
Opracowania:
- Z. Rosińska, Freud, Wiedza Powszechna, Warszawa 2002 [zalecane]
- Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882 [zalecane]
- S. Żiżek, Lacan, Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2008 [zalecane]
- P. Dybel, Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan, Kraków 2000 [zalecane]

2) Hermeneutyka
teksty źródłowe:
- M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. II, s. 185-199 [obowiązkowe]
- P. Ricoeur, Zadanie hermeneutyki, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989 [obowiązkowe]
- H.-G. Gadamer, Prawda i metoda, Kraków 1993 [zalecane]
[omówienie: P. Dybel, Gadamer Hans Georg, "Wahrheit und Methode" [Prawda i metoda], [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. I, Warszawa 1994] [zalecane]
- H.-G. Gadamer, Uniwersalność problemu hermeneutycznego, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 4 [zalecane]
- K. Michalski, Zrozumieć przemijanie, Biblioteka Kwartalnika "Kronos", Warszawa 2011; z tego zbioru szczególnie zalecane teksty źródłowe: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć (191-210), Koniec filozofii i zadanie myślenia (211-231) H.-G. Gadamer, Człowiek i język, Semantyka i hermeneutyka, teksty krytyczne K. Michalskiego: Martin Heidegger i problem prawdy (85-126); Słownik pojęć filozofii Martina Heideggera (233-244); Antropologia i hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera [zalecane]

opracowania:
- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998 [obowiązkowe]
- M. Janion, Hermeneutyka, [w:] "Teksty" 1972, nr 2 [lub w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]
- J. Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy prądów filozoficznych] [zalecane]

3 a) Marksizm i ujęcia socjologiczne
teksty źródłowe:
- G.W. Plechanow, Podstawowe zagadnienia marksizmu; Przedmowa do trzeciego wydania zbioru "Poprzez dwudziestolecie", Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [obowiązkowe]
- G. Lukács, Opowiadanie czy opis?; Ideologiczne podstawy awangardyzmu; Realizm krytyczny w społeczeństwie socjalistycznym; Przesłanki własnego świata dzieł sztuki, [w:] Bogusław Jasiński, Lukács, Warszawa 1985 [lub] tegoż, Sztuka i prawda obiektywna, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 176-217 [obowiązkowe]
antologie:
- Marks i Engels, O literaturze i sztuce, Warszawa 1958 [zalecane]
- Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [zalecane]
- Marksizm i literaturoznawstwo współczesne. Antologia, wyb. i oprac. A. Lam i B. Owczarek, Warszawa 1979 [zalecane]
opracowania:
- H. Markiewicz, Koncepcje marksistowskie w zachodnim literaturoznawstwie ostatniego ćwierćwiecza [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]
- M. Janion, Dialog idei: marksizm i humanistyka rozumiejąca, [w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]
- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja [w:] tegoż, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, Universitas, Kraków 2006, s. 113-170 [zalecane]

4) Socjologia literatury:
teksty źródłowe:
- R. Escarpit, Literatura i społeczeństwo, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973 [zalecane]
antologie:
- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Wrocław 1971 [zalecane]
- W kręgu socjologii literatury, red. A. Mencwel, Wrocław 1977 [zalecane]
ujęcie syntetyczne procesu literackiego:
- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, Warszawa 1974 [zalecane]
6 c) Szko³a frankfurcka (Horkheimer, Adorno, Benjamin, Habermas)
- M. Horheimer, Th. W. Adorno, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, IFiS PAN, Warszawa 1984 [zalecane]
- Theodor W. Adorno, Parataksa. O późnej liryce Hölderlina, [w:] Th. W. Adorno, O literaturze. Wybór esejów, wyb. Lech Budrecki, przeł. A. Wołkowicz, Warszawa 2005 [obowiązkowe]
- Th. W. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]
- W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 258-274 [obowiązkowe]
- W. Benjamin, Pasaże, Kraków 2005 [zalecane]
opracowanie:
- K. Sauerland, O Bogu, języku, rzeczach i historii (Walter Benjamin) (133-148); Przeżycie i doświadczenie, czyli jeszcze raz o Walterze Benjaminie (149-166); Kilka pojęć z estetyki Theodora W. Adorna (197-233) [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [zalecane]

5) Fenomenologia
5 a) Roman Ingarden
teksty źródłowe:
- R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy o literaturze [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957 [obowiązkowe]
R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987 [analiza Stepów akermańskich A. Mickiewicza; fragmenty analityczne zawierają też książki O dziele literackim, O poznawaniu dzieła literackiego]
lub:
- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd. I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966, rozdział I: Przeżycia wchodzące w skład poznawania dzieła literackiego, s. 13-65 [obowiązkowe]
- R. Ingarden, O dziele literackim, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988 [zalecane]

opracowania:
- K. Bartoszyński, Niektóre założenia estetyki Romana Ingardena [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991, s. 189-209 [obowiązkowe]
- D. Ulicka, Ingardenowska filozofia literatury, Warszawa 1992 [zalecane]
- W. Stróżewski, O metodzie fenomenologii, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy fenomenologii Husserla] [zalecane]

5 b) ujęcie fenomenologiczno-semiotyczne we Francji:
- M. Merleau-Ponty, Proza świata. Eseje o mowie, wyb. S. Cichowicz, Warszawa 1976; [tu: Fenomenologia mowy (157-177) (omówienie fragmentów pism Husserla poświęconych mowie), Ekspresja w świetle doświadczenia i reflesji (117-156) (fenomenologiczna analiza mowy), Słowo i ciało jako ekspresja (80-116)] [zalecane]

5 c) ujęcie fenomenologiczno-egzystencjalne we Francji:
- J.P. Sartre, Czym jest literatura, [w:]tegoż, Czym jest literatura, Warszawa 1968 [zalecane]

5 d) ujęcie fenomenologiczno-strukturalistyczne w Szkole Genewskiej:
- A. Beguin, Romantycy niemieccy i nieświadomość (107-114); Doświadczenie poetyckie (115-125), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]
- G. Poulet, Krytyka identyfikująca się (158-169), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

5 e) twórca wiązany z fenomenologią i z psychoanalizą:
- B. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, PIW, Warszawa 1976
- G. Bachelard, Wyobraźnia i materia, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [obowiązkowe]

6) Inspiracje chrześcijańskie w literaturoznawstwie
- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [obowiązkowe]
- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983
- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Literatura dla osób zainteresowanych tematem:
- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [zwłaszcza: tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [materiał źródłowy - w załączniku]
- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983
- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983
- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [zalecane]
- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]
Sacrum w literaturze:
- S. Sawicki, Sacrum w literaturze, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 3 [lub] "Roczniki Humanistyczne 1980, z. 1 [lub w:] tegoż, Poetyka - interpretacja - sacrum, Warszawa 1981 [lub w:] Problemy teorii literatury, seria III, Wrocław 1988
- S. Sawicki, Sacrum w badaniach literackich [w:] Kultura, literatura, folklor, Warszawa 1988 [lub w:] tegoż, Wartość - sacrum - Norwid, Lublin 1994
- T. S. Eliot, Literatura a religia [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983
Dostęp: https://docer.pl/doc/nvxsc1
- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]
Tekst uzupełniający: W. Pyczek, Interpretacja kerygmatyczna w doświadczeniu historyka literatury, "Roczniki Humanistyczne", t. XLIII, z. 1 - 2015
Dostêp: file:///C:/Documents%20and%20Settings/MS/Moje%20dokumenty/Downloads/6237-Article%20Text-20521-1-10-20191022.pdf
- I. A. Richards, Poezja i wiara, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983
- Cz. Zgorzelski, "W Tobie jest światłość": szkice o liryce religijnej Oświecenia i Romantyzmu, Lublin 1993
- Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, W. Tomasik, Warszawa 1998
Sacrum w kulturze:
- M. Eliade, Sacrum - mit - historia, Warszawa 1974
- L. Dupré, Inny wymiar, Kraków 1991
- R. Otto, Świętość, Wrocław 1993
- M. Eliade, Mity, sny i misteria, Warszawa 1994
Materiał dodatkowy:
Filmy w języku angielskim:
1) "The Man Who Loved Wisdom: The Story of Jacques Maritain"
https://www.youtube.com/watch?v=ysHIjrV6asQ
2) "Deal Huston on Jacques Maritain"
https://www.youtube.com/watch?v=srCXSl9uv0c

7) Formalizm rosyjski, strukturalizm, New Criticism i poststrukturalizm
8 a) Formalizm rosyjski
teksty źródłowe:
- B. Eichenbaum, Teoria metody formalnej, [w:] tegoż, Szkice o prozie i poezji,
wyb. L. Pszczołowska, R. Zimand, Warszawa 1973 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, wyb. S. Skwarczyńska, t. II, cz. III, Kraków 1988 [zalecane]
- B. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [zalecane]
8 b) Strukturalizm
strukturalizm czeski:
- Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1966; tu m.in.: - R. Jakobson, Co to jest poezja [obowiązkowe]; - W. Górny, O stylistyce Praskiego Koła [zalecane]; - M.R. Mayenowa, Analiza doktryny stylistycznej Praskiego Koła [zalecane]
- R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, "Pamiętnik Literacki " 1960, z. 2
[lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t.II, Kraków 1976 [lub w tegoż:] W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, wyb. i red. nauk. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2
[obowiązkowe]
- R. Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, "Pamiętnik Literacki 1968, z. 4 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", op. cit.; [skrót w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006 [zalecane]

inspiracja strukturalizmem w Polsce:
- J. Sławiński, Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Wrocław 1965 [lub przedruk w tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, Kraków 1998, t. II [zalecane]
- J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [zalecane]
- J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego, [w:] tegoż, Dzieło - język - tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [obowiązkowe]
- J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego,
[w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000
- M. Głowiński, Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Kraków 1977 [obowiązkowe]
- M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998 [obowiązkowe]
- M. Głowiński, Gatunki literackie, [w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy, Kraków 1998 [obowiązkowe]
- Aleksandra Okopień-Sławińska, Relacje osobowe w literackiej komunikacji, [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), wyd. I: Wrocław 1985 (lub II wydanie) [obowiązkowe]
- J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura, Wrocław 1975 [zalecane]
- inne prace J. Sławińskiego, M. Głowińskiego, A. Okopień-Sławińskiej z lat 60. i 70.

opracowania ogólne:
- Beata Szymańska, Co to jest strukturalizm?, Kraków 1980 [zalecane]
przykłady interpretacji strukturalistycznych:
- R. Jakobson, C. Levi-Strauss, "Koty" Baudelaire'a, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]
- J. Sławiński, Zbigniew Herbert, "Tren Fortynbrasa", [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara, Warszawa 1983 [zalecane]

8 c) New Criticism (Nowa Krytyka)
- Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [w tym wyborze: T. S. Eliot, Literatura a religia; I. A. Richards, Poezja i wiara (106-113); J. C. Ransom, Krytyka jako czysta spekulacja] [zalecane]
- W.W. Wimsatt jr., M.C. Beardslay, Błąd intencji [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 155-170 [zalecane]
- C. Brooks, Herezja parafrazy [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 147-154 [zalecane]

8) Poststrukturalizm
- R. Barthes, Śmierć autora, "Teksty Drugie" 1999, nr 1-2, s. 247-251 [lub w:] [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]
- R. Barhes, S/Z, przeł. M. P.Markowski, M. Gołębiewska, Warszawa 1999, [fragment:] R. Barthes, S/Z, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]
- M. Foucault, Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, oprac. T. Komendant, Warszawa 1999 [zalecane]

9) Semiotyka:
teksty źródłowe:
szkoła tartuska:
- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988 [obowiązkowe]
semiotyka włoska:
- U. Eco, Poetyka dzieła otwartego, [w:] tegoż, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973 [obowiązkowe]
- P.P. Pasolini, Język pisany rzeczywistości, [w:] tegoż, Po ludobójstwie. Eseje o języku, polityce i kinie, wyb. i wstęp. M. Werner, "Biblioteka Kwartalnika Kronos", Warszawa 2012 [obowiązkowe]
opracowania:
- H. Markiewicz, Pytania do semiotyków (literatury) [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [obowiązkowe]
- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą. Jej osiągnięcia, perspektywy, ograniczenia, Kraków 1981 [zalecane]
- Semiotyka kultury, red. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1975 [zalecane]

10) Filozofie dialogu; Michaił Bachtin
teksty źródłowe:
- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 [zwłaszcza rozdz. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej; Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego; Idea w dziele Dostojewskiego] [zalecane]
- M. Bachtin, Studia z teorii literatury, red. M. Głowiński, Wrocław 1977
[zwłaszcza: Słowo w poezji i słowo w prozie, Epos a powieść, Dwie linie stylistyczne] [obowiązkowe]
- M. Bachtin, W stronę filozofii czynu, przeł., wstęp B. Żyłko, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 1997 [zalecane]
prace o Bachtinie:
- Ja – Inny. Wokół Bachtina, t. 1: Antologia [tekstów Bachtina i przypisywanych Bachtinowi]; t. 2: Antologia [tekstów o Bachtinie], Universitas, Kraków 2009 [zalecane]
- H. Markiewicz, Polifonia, dialogiczność, dialektyka. Bachtinowska teoria powieści [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]
prace dotyczące filozofii dialogu:
- Dialog w literaturze, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1978 [zalecane]
filozofia i antropologia dialogu:
- M. Buber, Ja i Ty, Warszawa 1992 (pierwodruk niem. 1923), Problem człowieka, Warszawa
1993 (pierwodruk niem. 1962) [zalecane]
- Franz Rosenzweig, Gwiazda zbawienia, tłum. Tadeusz Gadacz, Znak, Kraków 1998
- Józef Tischner, Filozofia dramatu, Znak, Kraków, 2006 [zalecane]
- Emmanuel Levinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. Małgorzata Kowalska, PWN, Warszawa, 2002 [zalecane]
- Filozofia dialogu, wyb. i oprac. B. Baran, Znak, Kraków 1991 [zalecane]
omówienie:
- M. Szulakiewicz, Myślenie dialogiczne w poszukiwaniu nowej filozofii pierwszej, [w:]
Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz i Z. Karpus, Toruń 2003 [obowiązkowe]

11) Przełom postmodernistyczny; dekonstrukcja
teksty źródłowe:
- J. Derrida, Przed prawem, [w:] Teorie literatury XX wieku, Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006 [obowiązkowe]
- J. Derrida, Różnia, [w:] Drogi współczesnej filozofii (antologia), red. M. Siemek, Warszawa 1978 [zalecane]
- J. Derrida, O gramatologii, Warszawa 1999 [omówienie: J. A. Sikora, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. V, Warszawa 1997] [zalecane]
przykład analizy dekonstrukcjonistycznej
P. de Man, Czytanie (Proust), [w:] tegoż, Alegorie czytania, Kraków 2004
opracowania:
- J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 4 [zalecane]
- R. Nycz, Dekonstrukcjonizm w teorii literatury, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 4
[lub w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1983, wyd. II: Kraków 2000 [obowiązkowe]
- A. Miś, Dekonstrukcjonizm Jacquesa Derridy [w:] tegoż, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1996 [zalecane]
- Lyotard, Derrid, Hillis Miller i inni. Kalifornijska Teoria Krytyczna. Antologia tekstów, Warszawa, IBL 2019

12) Pragmatyzm, historyzm, refleksja nad nihilizmem
Literatura obowiązkowa:
1. [pragmatyzm] S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst? lub Retoryka [w:] tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka, red. A. Szahaj, Universitas, wyd. II: Kraków 2008;
2. [historyzm] H. White, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki; [w:] tegoż, Poetyka pisarstwa historycznego;
3. [refleksja nad nihilizmem] J. Baudrillard, Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Warszawa 2005.
Literatura pomocnicza [zalecana:]
1. K. Rosner, Stanley Fish, czyli pozorny radykalizm konstruktywistycznej teorii interpretacji, "Teksty Drugie" 2005, z. 5;
2. J. Wasiewicz, Nihilizm – w labiryncie znaczeń, [w:] Nihilizm i nowoczesność, red. E. Partyga, M. Januszkiewicz, wstęp E. Partyga, M. Januszkiewicz, M. Werner, Warszawa 2012 [zalecane];
Literatura uzupełniająca [zalecana:]
[Romantyczna postać nihilizmu:] M. Saganiak, Rozpacz i walka z nihilizmem. "Fantazja konania" Zygmunta Krasińskiego, [w:] Nihilizm. Studia o literaturze XIX i XX wieku, red. M. Sokołowski, J. Ławski, Białystok 2009, s. 331-356 [zalecane];
[Modernistyczna postać nihilizmu:] M. Werner, Wokół nihilizmu. Gombrowicz i Witkacy, Warszawa 2009 [zalecane];

13) Krytyka feministyczna, badania gender i queer, kulturalizm, postkolonializm
- C. Owens, Dyskurs Innych: Feministki i postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996; [obowiązkowe]
- Nancy K. Miller, Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 487-513 [obowiązkowe]
- Judith P. Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006, s. 514-529 [zalecane]
- [kulturalizm] P. Bourdieu, Dystynkcja. Wstęp, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 595-602 [obowiązkowe]
- P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001 [zalecane]
- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006 [zalecane]
- [postkolonializm] E. W. Said, Orientalizm. Wprowadzenie, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006; s. 625-649 [obowiązkowe]

14 a) Modernizm
- Horkheimer, T. Adorno, Dialektyka oświecenia, Warszawa 2010 [zalecane]
- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja; Baudelaire i modernizm na ulicach [w:] tegoż, "Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu". Rzecz o doświadczaniu nowoczesności, Kraków 2006 [zalecane]
- H.R. Jauss, Proces literacki modernizmu od Rousseau do Adorna; Piotr Bukowski, Genealogia "Procesu literackiego modernizmu" [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 21-59; 60-70; [obowiązkowe]
- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

15) Sytuacja w kulturze współczesnej - postmodernizm (ponowoczesność):
- J.-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna, "Literatura na Świecie" 1988, nr 8-9 [lub:] Odpowiedź na pytanie: Co to jest postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 47-61 [obowiązkowe]
- H. R. Jauss, Modernizm. Niedokończony projekt, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 25-46 [obowiązkowe]

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu WH-FPZ-II-1-MetBLi w USOSweb