Wstęp do nauki o literaturze WH-FPZ-I-1-WsNaukLit

Propedeutyka nauki o literaturze. Przygotowanie do ćwiczeń i wykładów z historii i teorii literatury. Obejmuje następujące kręgi problemowe:
1. Istota literackości. Sporne kwestie w ujęciu genezy sztuki literackiej i sposobów jej badania – natchnienie a rzemiosło, mimesis a ekspresja, poznanie rzeczywistości zewnętrznej a poznanie duchowe, subiektywizm i obiektywizm, świadomość i nieświadomość jako źródło sztuki. Zagadnienie genezy dzieła literackiego.
2. Wstęp do ogólnej metodologii nauk. Nauki dedukcyjne.
3. Nauki empiryczne (indukcyjne, doświadczalne). Nauka o literaturze wśród innych nauk. Podział nauk o literaturze.
4. Język a dzieło literackie – odrębność języka literackiego na tle języka ogólnego, mowa poetycka jako pierwotny język człowieka, zagadnienie metafory, mowa poetycka jako wyzwolenie i jako zniewolenie, język poetycki a zagadnienie subiektywności i obiektywności, środki semantyczne i niesemantyczne w mowie poetyckiej, tekst literacki jako uczestnik wielkiej rozmowy w tradycji, tekst literacki jako struktura polifoniczna i dialogiczna (Bachtin).
5. Sporne kwestie w ujęciu stosunku dzieła literackiego do rzeczywistości – między prawdą a zmyśleniem, mimesis, fikcjonalność, "świat przedstawiony" – ujęcie Platona, Arystotelesa, ujęcie fenomenologiczne, strukturalistyczne i dekonstrukcjonistyczne.
6. Odbiór dzieła literackiego. Rozumienie, odczuwanie, interpretacja, gra, współudział, dekonstrukcja.
7. Zagadnienie interpretacji. "Interpretacja obiektywna" a "interpretacja subiektywna", wielość interpretacji, możliwość i niemożliwość interpretacji. Otwartość dzieła.
8. Zagadnienie języka badawczego. Zmiany w rozumieniu podstawowych kategorii w badaniach nad literaturą na przełomie XX i XXI wieku: Podmiot, dyskurs, wiedza-władza, tekst.

W cyklu 2021/22_L:

1. Pojęcie nauki.
Podział nauk wedle przedmiotu (nauki logiczno-matematyczne, przyrodnicze, humanistyczne, teologiczne). Podział nauk wedle metody: nauki dedukcyjne i nauki indukcyjne (doświadczalne, empiryczne)). Nauka o literaturze jako doświadczalna nauka humanistyczna.
2. Platona refleksja o poezji. Poetyka Arystotelesa jako początek nauki o literaturze. Platonizm i arystotelizm.
3. Pozytywizm Hipolite'a Taine'a jako nauka o literaturze.
4. Dilthey. Przełom antypozytywistyczny (modernistyczny). Odnowienie hermeneutyki. Metoda hermeneutyczna.
5. Fenomenologia jako nauka ścisła. Romana Ingardena teoria dzieła literackiego.
6. Strukturalizm i semiotyka w badaniach literackich. Umberta Eco teoria dzieła otwartego.
7. Przełom postmodernistyczny. Roland Barthes i Jacques Derrida. Micjela Foucaulta pojęcie dyskursu. Dekonstrukcja, czyli rozbiórka, jako metoda badania tekstu literackiego.
8. Krajobraz po przełomach. Modernizm a postmodernizm.
15. Krajobraz po przełomach. Wybrane typy "studies". Sytuacja w nauce o literaturze. Przemiany pojęcia literackości. Zainteresowanie dokumentem, procesem twórczym. Wchłanianie literaturoznawstwa przez kulturoznawstwo. Pola wspólne nauk humanistycznych i społecznych.

Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się

literaturoznawstwo

E-Learning

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych

nie dotyczy

Poziom przedmiotu

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się

FP2_W03 FP2_W07 FP2_W16 FP2_U05 FP2_K01wpisz symbol/symbole efektów kształcenia

Typ przedmiotu

obowiązkowy

Koordynatorzy przedmiotu

Magdalena Bober-Jankowska
Magdalena Partyka
Magdalena Saganiak
Joanna Zajkowska

Kryteria oceniania

Kryterium oceny:
Obecność na wykładach. Znajomość materiału przedstawianego na wykładach. Znajomość lektur obowiązkowych. Umiejętność charakterystyki nauki o literaturze na tle nauk doświadczalnych. Znajomość podziału nauk o literaturze i specyfiki każdej z nich. Znajomość najistotniejszych problemów historii i teorii literatury. Umiejętność posługiwania się podstawową terminologią z zakresu nauki o literaturze.

Literatura

Książki pomocnicze:

- Kazimierz Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, Warszawa 1972

Część trzecia - Metodologiczne typy nauk

Rozdział I. Podział nauk na nauki dedukcyjne i nauki indukcyjne (173-180)

Rozdział II. Nauki dedukcyjne (paragrafy 53-56) (181-191)

Rozdział III. Nauki indukcyjne (A. Baza empiryczna) (218-231)

- Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław 2000
- Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990 [lub inne wydanie]
- Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977 [lub inne wydanie]
- Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 1991
- Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i M. Puchalska, Wrocław 1992
- René Wellek, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979
- Ryszard Handke, O czytaniu. Krótki zarys wiedzy i dziele literackim i jego lekturze, Warszawa 1984;
- Maria Renata Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 2 uzup.: Wrocław 1979
- Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1976
- Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995 [lub starsze opracowanie tej problematyki] [tejże:] Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII w., Warszawa 1985
- Zygmunt Łempicki, Renesans, oświecenie, romantyzm [w:] tegoż, Wybór pism, t. I, Warszawa 1966
- Stefania Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984
- Stefania Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965-
- Zofia Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998;
- Jonathan Culler, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. Maria Bassaj, "Prószyński i S-ka", Warszawa 1998.
- Teorie literatury XX wieku, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, [dwa tomy:] Antologia. Podręcznik, "Znak", Kraków 2006;
- Antoine Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. Tomasz Stróżyński, słowo/obraz, terytoria, Gdańsk 2010,
- Wiek teorii [dwa tomy:] Antologia 1, Antologia 2, red. Danuta Ulicka, Wydawnictwo UW, Warszawa 2020.

W cyklu 2021/22_L:

Lektura obowiązkowa i zalecana

- Kazimierz Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, Warszawa 1972

Część trzecia - Metodologiczne typy nauk

Rozdział I. Podział nauk na nauki dedukcyjne i nauki indukcyjne (173-180)

Rozdział II. Nauki dedukcyjne (paragrafy 53-56) (181-191)

Rozdział III. Nauki indukcyjne (A. Baza empiryczna) (218-231)

- Arystoteles, Poetyka, oprac. H. Podbielski, Wrocław 1983 , [lub w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. VI, Warszawa 2001, [lub w:] Trzy poetyki klasyczne, opr. T. Sinko, Wrocław 1951, [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, Warszawa 1988
- Barthes R., Śmierć autora, "Teksty Drugie" 1999, nr 1-2
- J. Baudrillard, Symulakry i science-fiction lub Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2005 [zalecane]
- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985 [wybrany rozdział, zalecane]
- W. Dilthey, Budowa świata historycznego, przeł. i red. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2004, rozdziały: Wyodrębnienie nauk humanistycznych, s. 20-30, Odmienność budowy nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych, s. 31-73 [obowiązkowe]
- U. Eco, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, tłum. J. Gałuszka i inni, Warszawa 1973 [lub inne wydania], Poetyka dzieła otwartego
- Gadamer H.G., Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, przeł. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa 1993 [wskazany fragment]
- Gadamer H.G., Tekst i interpretacja, [w:] tegoż, Język i rozumienie,red. P. Dehnel i B. Sierocka, Warszawa 2003 [zalecane].
- M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998
- Horacy (Quintus Horatius Flaccus), List do Pizonów (O sztuce poetyckiej) [w:] Rzymska krytyka i teoria literatury, wyb. St. Stabryła, Wrocław 1983, BN s.II, nr 207
-R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy i literaturze, [w:] tegoż, Studia z estetyki, T I,
- R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987
lub:
- R. Ingarden, Formy poznawania dzieła literackiego, "Pamiętnik Literacki" 33/1/4, 163-192
- Jakobson R., Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, w tegoż: W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, pod red. M.R. Mayenowej, Warszawa 1989 [obowiązkowe]
- Markiewicz H., Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1996, rozdz. II: Wyznaczniki literatury [obowiązkowe]
- Mayenowa M.R., Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław 1979, rozdz. II: Język poezji, język poetycki - dzieje problemu.
- Z. Mitosek, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997 [rozdział Mimesis, s. 15-31]
lub:
Z. Mitosek, Mimesis. Między udawaniem a referencją, „Przestrzenie Teorii" nr 1, Poznań 2002
- Nycz R., Dekonstrukcjonizm w teorii literatury [w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Warszawa 1993
- Platon, Ion
- Platon, Państwo, ks. X
- Ricoeur P., Symbol daje do myślenia [w:] tegoż, Egzystencja i hermeneutyka, Warszawa 1975
- Rorty R., Dekonstrukcja, "Teksty Drugie" 1997, nr 3 (45)
- J.- P. Sartre, Czym jest literatura?, [w:] tegoż, Czym jest literatura. Wybór szkiców krytycznoliterackich, wyb. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1968
- Stefania Skwarczyńska, Miejsce teorii literatury wśród innych dyscyplin literaturoznawczych [w:] tejże, W orbicie literatury, teatru, kultury naukowej, Warszawa 1985 lub [w:] Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, red. A. Brodzka. M. Hopfinger, J. Lalewicz, Wrocław 1986 [zalecane]
- J. Sławiński, Funkcje krytyki literackiej [w:] tegoż, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998
- J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego [w:] Problemy teorii literatury, s. 1, wyb. H. Markiewicz, Wrocław 1987 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło, język, tradycja, Kraków 1998
- Hipolite Taine, Historia literatury angielskiej (1863-64); Filozofia sztuki (1881)
[fragmenty w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, Kraków 1966
- Vodicka F., Historia literatury. Jej problemy i zadania, "Pamiętnik Literacki" 1974, z. 3 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego", red. M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. 3, Kraków 1974
Książki pomocnicze:
- Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław 2000
- Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990 [lub inne wydanie]
- Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977 [lub inne wydanie]
- Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 1991
- Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i M. Puchalska, Wrocław 1992
- René Wellek, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979
- Ryszard Handke, O czytaniu. Krótki zarys wiedzy i dziele literackim i jego lekturze, Warszawa 1984;
- Maria Renata Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 2 uzup.: Wrocław 1979
- Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1976
- Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995 [lub starsze opracowanie tej problematyki] [tejże:] Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII w., Warszawa 1985
- Zygmunt Łempicki, Renesans, oświecenie, romantyzm [w:] tegoż, Wybór pism, t. I, Warszawa 1966
- Stefania Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984
- Stefania Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965-
- Zofia Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998;
- Jonathan Culler, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. Maria Bassaj, "Prószyński i S-ka", Warszawa 1998.
- Teorie literatury XX wieku, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, [dwa tomy:] Antologia. Podręcznik, "Znak", Kraków 2006;
- Antoine Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. Tomasz Stróżyński, słowo/obraz, terytoria, Gdańsk 2010,
- Wiek teorii [dwa tomy:] Antologia 1, Antologia 2, red. Danuta Ulicka, Wydawnictwo UW, Warszawa 2020.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu WH-FPZ-I-1-WsNaukLit w USOSweb