Logika dla humanistów WH-FK-I-1-LogikaHum

Treści merytoryczne:
Tematyka przedmiotu:
I Wiadomości wstępne: Ogólny charakter logiki jako nauki. Logika formalna.
II Syntaktyczna, semantyczna i pragmatyczna charakterystyka języka: Język i jego funkcje. Syntaktyczne reguły języka. Spójność syntaktyczna. Wyrażenia i ich znaczenia. Kategorie syntaktyczne wyrażeń.
III Nazwa jako kategoria syntaktyczna: Nazwa i znaczenie nazwy. Desygnat nazwy, zakres nazwy, rodzaje nazw. Relacje semantyczne nazw. Jednoznaczność i wieloznaczność nazw. Sposoby użycia nazw. Nazwy ostre i nieostre, wyraźne i niewyraźne. Stosunki między zakresami nazw.
IV Ważniejsze błędy w słownym przekazywaniu myśli: Błąd wieloznaczności wyrażeń. Ekwiwokacja. Amfibolia. Błąd wynikający posługiwania nazwami o niewyraźnym znaczeniu. Błąd niedopowiedzenia.
V Zdanie logiczne jako kategoria syntaktyczna: Zdanie i sąd. Wartość logiczna zdania. Prawda logiczna. Zdania analityczne i syntetyczne. Zdania proste. Zdania złożone.
VI Elementy teorii definicji: Zagadnienie definicji. Definicje nominalne i realne. Definicje nominalne. Budowa definicji. Podstawowe typy definicji. Warunki poprawności definicji wyrazów. Błędy w definiowaniu. Definicje realne.
VII Podział logiczny. Warunki poprawności i błędy podziału logicznego.
VIII Rachunek zdań: Wiadomości wstępne. Związki logiczne między zdaniami. Związek logicznej sprzeczności zdań. Zasada sprzeczności i zasada wyłączonego środka. Związek logicznej równoważności zdań. Związek logicznego wynikania zdań. Okres warunkowy. Wynikanie inferencyjne. Podstawowe prawa logiki zdań wynikające ze stosunku wynikania logicznego. Prawa wynikające ze stosunku wykluczania i dopełniania się zdań alternatywnych i dysjunktywnych. Prawa (tautologie) rachunku zdań. Metoda zerojedynkowa. Aksjomatyczna postać rachunku zdań. Wybrane prawa rachunku zdań.
IX Tradycyjna logika formalna. Rachunek nazw: Formy wnioskowania bezpośredniego. Klasyczne zdania kategoryczne. Kwadrat logiczny. Prawa kwadratu logicznego – związki logiczne między klasycznymi zdaniami kategorycznymi. Konwersja zdań kategorycznych. Obwersja zdań kategorycznych. Formy wnioskowania pośredniego. Sylogistyka. Pojęcie i podstawowe formy sylogizmu. Warunki poprawności trybów sylogistycznych. Sprawdzanie trybów za pomocą diagramów Venna. Sylogizmy niedoskonałe.
X Elementy rachunku kwantyfikatorów: Symbolika i podstawowe schematy rachunku kwantyfikatorów. Podstawowe tautologie rachunku kwantyfikatorów.
XI Wnioskowanie i warunki jego poprawności: Pojęcie wnioskowania. Uznawanie i uzasadnianie twierdzeń. Zasada racji dostatecznej. .
XII Wnioskowanie uprawdopodobniające. Wnioskowanie redukcyjne. Wnioskowanie indukcyjne. Indukcyjny proces badawczy. Pojęcie wnioskowania indukcyjnego. Indukcja matematyczna. Wnioskowanie przez indukcję enumeracyjną niezupełną. Wnioskowanie przez indukcję enumeracyjną (zupełną i niezupełną). Wnioskowanie przez analogię. Wnioskowanie statystyczne. Wnioskowanie przez indukcję eliminacyjną.
XIII Błędy w rozumowaniu.
XIV Przekonywanie jako szczególny rodzaj wnioskowania: Rzetelne i nierzetelne sposoby argumentowania i prowadzenia sporów.

W cyklu 2023/24_Z:

Tematyka przedmiotu:
I Wiadomości wstępne: Ogólny charakter logiki jako nauki. Logika formalna.
II Syntaktyczna, semantyczna i pragmatyczna charakterystyka języka: Język i jego funkcje. Syntaktyczne reguły języka. Spójność syntaktyczna. Wyrażenia i ich znaczenia. Kategorie syntaktyczne wyrażeń.
III Nazwa jako kategoria syntaktyczna: Nazwa i znaczenie nazwy. Desygnat nazwy, zakres nazwy, rodzaje nazw. Relacje semantyczne nazw. Jednoznaczność i wieloznaczność nazw. Sposoby użycia nazw. Nazwy ostre i nieostre, wyraźne i niewyraźne. Stosunki między zakresami nazw.
IV Ważniejsze błędy w słownym przekazywaniu myśli: Błąd wieloznaczności wyrażeń. Ekwiwokacja. Amfibolia. Błąd wynikający posługiwania nazwami o niewyraźnym znaczeniu. Błąd niedopowiedzenia.
V Zdanie logiczne jako kategoria syntaktyczna: Zdanie i sąd. Wartość logiczna zdania. Prawda logiczna. Zdania analityczne i syntetyczne. Zdania proste. Zdania złożone.
VI Elementy teorii definicji: Zagadnienie definicji. Definicje nominalne i realne. Definicje nominalne. Budowa definicji. Podstawowe typy definicji. Warunki poprawności definicji wyrazów. Błędy w definiowaniu. Definicje realne.
VII Podział logiczny.
VIII Rachunek zdań: Wiadomości wstępne. Związki logiczne między zdaniami. Związek logicznej sprzeczności zdań. Zasada sprzeczności i zasada wyłączonego środka. Związek logicznej równoważności zdań. Związek logicznego wynikania zdań. Okres warunkowy. Wynikanie inferencyjne. Podstawowe prawa logiki zdań wynikające ze stosunku wynikania logicznego. Prawa wynikające ze stosunku wykluczania i dopełniania się zdań alternatywnych i dysjunktywnych. Prawa (tautologie) rachunku zdań. Metoda zerojedynkowa. Aksjomatyczna postać rachunku zdań. Wybrane prawa rachunku zdań.
IX Tradycyjna logika formalna. Rachunek nazw: Formy wnioskowania bezpośredniego. Klasyczne zdania kategoryczne. Kwadrat logiczny. Prawa kwadratu logicznego – związki logiczne między klasycznymi zdaniami kategorycznymi. Konwersja zdań kategorycznych. Obwersja zdań kategorycznych. Formy wnioskowania pośredniego. Sylogistyka. Pojęcie i podstawowe formy sylogizmu. Warunki poprawności trybów sylogistycznych. Sprawdzanie trybów za pomocą diagramów Venna. Sylogizmy niedoskonałe.
X Elementy rachunku kwantyfikatorów: Symbolika i podstawowe schematy rachunku kwantyfikatorów. Podstawowe tautologie rachunku kwantyfikatorów.
XI Podstawy teorii zbiorów i teorii relacji: Podstawowe pojęcia i symbolika rachunku zbiorów. Stosunki między zbiorami. Działania na zbiorach. Prawa rachunku zbiorów. Algebra Boole’a zbiorów – aksjomatyczny system rachunku zbiorów. Podział zbiorów. Podstawy teorii relacji. Podstawowe pojęcia teorii relacji. Rodzaje relacji.
XII Wnioskowanie i warunki jego poprawności: Pojęcie wnioskowania. Uznawanie i uzasadnianie twierdzeń. Zasada racji dostatecznej. Wnioskowanie logiczne. Warunki poprawności wnioskowania logicznego. Wnioskowanie dedukcyjne. Wnioskowanie uprawdopodobniające. Wnioskowanie redukcyjne. Wnioskowanie indukcyjne. Indukcyjny proces badawczy. Pojęcie wnioskowania indukcyjnego. Indukcja matematyczna. Wnioskowanie przez indukcję enumeracyjną niezupełną. Wnioskowanie przez indukcję enumeracyjną zupełną. Wnioskowanie przez analogię. Wnioskowanie statystyczne. Indukcja eliminacyjna. Kanony Milla. Błędy w rozumowaniu.
XIV Przekonywanie jako szczególny rodzaj wnioskowania: Rzetelne i nierzetelne sposoby argumentowania i prowadzenia sporów.

E-Learning

E-Learning (pełny kurs)

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych

nie dotyczy

Opis nakładu pracy studenta w ECTS

ECTS: 30 h - ćwiczenia - 1 point 30 h - przygotowanie do ćwiczeń - 1 point

Poziom przedmiotu

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się

FK1_W04 FK1_U05 FK1_K03

Typ przedmiotu

obowiązkowy

Wymagania wstępne

brak

Koordynatorzy przedmiotu

Beata Gaj
Kazimierz Pawłowski
Joanna Zajkowska

Efekty kształcenia

FK1_W04
W zaawansowanym stopniu zna wybrane zagadnienia kontekstu historycznego i kulturowego fenomenów literackich w okresie starożytnym. Rozumie znaczenie kontekstu kulturowego i historycznego w dziejach i recepcji literatury.
FK1_U05
Potrafi wykorzystać w pracy znajomość kontekstu kulturowego, teorii recepcji, nauk pomocniczych.
FK1_K03
Wykazuje szczególną wrażliwość na społeczną rolę jednostki, relacje jednostka - społeczeństwo, naturę instytucji społecznych.

Kryteria oceniania

Oceny uzależnione od zaangażowania studenta, a zwłaszcza od przygotowywania się do zajęć i uczestniczenia w zajęciach, a także od praktycznego wykorzystania zdobywanej wiedzy z zakresu logiki i metodologii. Duży wpływ na ocenę ma umiejętność logicznego myślenia – ze świadomym wykorzystaniem poznanych prawideł.
Na ocenę dostateczną student powinien wykazać się umiejętnością rozwiązywania prostych zadań i problemów logicznych. Na ocenę dobrą i bardzo dobrą student powinien umieć rozwiązać trudniejsze zadania i problemy logiczne, wymagające większej znajomości z logiki i metodologii, w zakresie przerabianym na zajęciach. Ocena ostateczna bierze też pod uwagę zaangażowanie i pracowitość studenta, wykazaną w trakcie zajęć oraz w zadaniach zadanych do rozwiązania samodzielnego w domu.
Oceny wystawia się na podstawie sprawdzianów pisemnych, odpowiedzi ustnych, prac domowych oraz na podstawie ogólnej aktywności studentów na zajęciach.
Sprawdziany pisemne weryfikują wiedzę i umiejętności studenta odpowiednio na poziomie podstawowym (ocena do: dst plus) oraz wyższym (ocena do: db plus). Student uczęszczający regularnie na zajęcia i uważający na zajęciach powinien bez trudu rozwiązać zadania na poziomie podstawowym. Zadania na poziomie wyższym wymagają większego zaangażowania i większej aktywności na zajęciach.
Ocenę bardzo dobrą końcową (na koniec zajęć) otrzymują studenci, którzy rozwiązują zadania na poziomie wyższym, a ponadto potrafią uzasadnić rozwiązania regułami i prawami logicznego myślenia, poznanymi w czasie zajęć. Powinni też wykazać się zaangażowaniem i pracowitością.
Prowadzący zajęcia rezerwuje sobie prawo do podwyższenia oceny końcowej (zwykle o jeden stopień), nawet do oceny bardzo dobrej, właśnie ze względu na aktywność i pracowitość studenta, nawet jeśli ta ocena nie wynika bezpośrednio ze sprawdzianów pisemnych.

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

Literatura podstawowa:
Kazimierz Pawłowski, Podstawy logiki ogólnej, Warszawa 2016.
Zygmunt Ziembiński, Logika praktyczna, Warszawa 2007.
Barbara Stanosz, Wprowadzenie do logiki formalnej. Podręcznik dla humanistów, Warszawa 1998 (lub inne wydanie).

Uwagi

W cyklu 2023/24_Z:

Uwagi - na zajęciach.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu WH-FK-I-1-LogikaHum w USOSweb