Wykład monograficzny: Etyka badań naukowych WF-R-FI-KONEBN
Zakres tematów:
1.Wyjaśnienie terminów: etyka normatywna, etyka badań, etyka nauki, etyka w badaniach naukowych, kodeksy etyczne; czym są normy moralne, reguły i zasady i kto je ustala?
2.Teoretyzcne i praktyczne uwarunkowania etyki badań naukowych, dlaczego są one dzisiaj podejmowane? na czym polega ich waga?
3.Trzy różne obszary badań-etyka-normy-pracownik naukowy, etyka-normy-grupy badawcze, etyka-normy -nauka i nowoczesne technologie
4.Formy uprawia etyki badań naukowych: kodeksy, instytucjonalizacja, dekrety, konstytucje dla nauki, komitety i komisje
5.Przykładowe "przestępstwa" naukowców oraz płynące stąd zagrożenia dla nauki i otoczenia
6.Przykładowe zagrożenia, jakimi są niewłaściwe procedury badawcze
7.REguły kierujące pracą badawczą-standaryzacja czy uwiarygodnienie? Co można objąć takimi normami, a co powinno być w przestrzeni nauki w gestii wyobraźni, kreatywności i wiedzy naukowej? na ile można mówić o autonomii nauki i naukowców wobec np. wolności artystycznej?
8.Etyczne i prawne reguły i zasady obowiązujące na terenie badań ( eksperymentów!) na ludziach i zwierzętach
9.Reguły lojalności wobec uczestników badań a kryteria zdrowego rozsądku, praktyki i intuicji
10. Reguły pożyteczności wyników badań a zastrzeżenia etyczne postulat zachowania rozsądku w sytuacjach szczególnie złożonych i trudnych do jednoznacznego rozstrzygnięcia
11.Instytucjonalizacja zasad dobrej praktyki badawczej a widmo biurokracji
12.nauka jako zawód, konflikt interesów a finansowanie badań w drodze konkursów, grantów itd.
13.Projekty etyki badań naukowych a pytania, wątpliwości i kontrowersje wokół konkretnych zasad i reguł
14.Czy etyka normatywna w praktyce badawczej stanowi przeszkodę czy stanowi czynnik obiektywizujący i zabezpieczający zarówno interesy naukowców, ich prestiż i możliwości rozwojowe. Czy standaryzacja norm i procedur powinna być taka sama dla nauk humanistycznych, technicznych itd.?
15.Ogólne uporządkowanie materiału i omówienie projektów etyki badań naukowych, samodzielnie opracowanych przez słuchaczy w nawiązaniu do dyscypliny, którą reprezentują.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekt umiejętności : student zdobywa umiejętność analizowania wiedzy również pod względem etycznym i odpowiednim procedur, kierujących pracami naukowca/ zespołu naukowców, potrafi też sam opracować projekt dobrych praktyk w dziedzinie, w którą się zajmuje
Efekt wiedzy:
student poznając nową problematykę ma też świadomość zagrożeń, jakie stoją przed badaczami, nauka i nowymi technologiami, jego wiedza o nauce zostaje rozszerzona o normy i zasady, które uwiarygodniają zarówno same procedury jak i wyniki badań
Efekt kompetencji
student jest zdolny do opisu i analizy etyki badań naukowych w zakresie ogólnym, a w swojej dyscyplinie w sposób szczegółowy. Potrafi też niektóre z zasad i procedur poddać w wątpliwość, zapytać się o ich konkretną wartość czy możliwości przestrzegania, by uniknąć szkodliwej formy kamuflażu.
Kryteria oceniania
Metoda dydaktyczna; poruszenie tematu, jego rozwinięcie, podanie kluczowych danych- dyskusja i pytania-wspólna próba znalezienia właściwej odpowiedzi-
weryfikacja: egzamin końcowy
metoda dydaktyczna-samodzielne opracowanie projektu etyki badań naukowych przez student z zakresu jego dziedziny
weryfikacja: zaliczenie pracy i poddanie jej pod wspólną dyskusję
Kryteria oceny:
student zobowiązany jest do napisani samodzielnie projektu badań naukowych, z dziedziny którą uprawia, udział w dyskusjach na zajęciach jako podstawowe warunki do zaliczenia konwersatorium i przystąpienia do egzaminu.
umiejętności:
na ocenę 2-student nie orientuje się czym jest etyka badań naukowych, na jakich zasadach i normach się opiera, jaki ma cel
na ocenę 3-student czytał artykuł na temat etyki badań naukowych, ogólnie orientuje się w problematyce, ale nie potrafi jej skonkretyzować, scharakteryzować z nawiązaniem do odpowiedniej terminologii
na ocenę 4-student zna terminologię, wie jak ją zastosować do opisania zasad i reguł etyki badań naukowych, może powołać się na teksty i przykłady nadużyć na terenie nauki, ale nie potrafi poddać tę tematykę analizie etycznej
na ocenę 5- student zna terminologię, potrafi się nią właściwie posługiwać, rozumie na czym polega etyczny wymiar nauki, jaka problematyka pojawia się w związku z nowoczesnymi technologiami, co również dotyczy kwestii konfliktu interesów
Wiedza
na ocenę 2-student nie wie czym jest etyka badań naukowych, jaki ma cel i na czym polega jej rola w nauce
na ocenę 3-student ma bardzo ogólną wiedzę o tym, czym jest etyka badań naukowych, ale nie umie jej scharakteryzować i sproblematyzować
na ocenę 4-student wie, czym się zajmuje etyka badań naukowych i dlaczego są to ważne zagadnienia, rozumie też że niektóre procedury czy reguły są wręcz szkodliwe dla pewnych dziedzin np. humanistyki i potrafi to udowodnić
na ocenę 5-student dysponuję pełną wiedza w zakresie tematów, podjętych na zajęciach, wie też o tym, że umiar w zakresie wprowadzonych reguł i zasad, pozwala na kontrolowany rozwój danej dziedziny, odwołując się do lektury, wie o zagrożeniach dla nauki i potrafi je wskazać, wynikających z braku jasnych i możliwych do realizacji reguł i zasad
Kompetencje; ocenia się wiedzę i umiejętności studenta na podstawie trzech elementów: samodzielnego przygotowania i napisania projektu etyki badań naukowych z własnej dziedziny, uczestniczenia w dyskusjach na zajęciach oraz odpowiedzi uzyskanych podczas egzaminu.
Literatura
A. Przyłuska-Fiszer, etyka badań naukowych -od etosu do regulacji, w; rehabilitacji, (4), 15-21, 2012
Research Ethics,: A Reader,ed.D.Eliott i J. E.Stern, Hanover-London 1997, University Press of New England
W. Galewicz, O etyce badań naukowych, W; Diametros nr 19 ( marzec 2009), 48-57.
Etyczne i prawne granice badań naukowych, praca zb. red. W.Galewicz,Diametros, , UNIVESRITAS, Kraków 2009
J. Gawęcki, Etyka w badaniach naukowych, w: Zeszyty Problemowe Postępów nauk Rolniczych 2008, z.530,: 95:104
A. Kowalik-Lekka, Etyka w bauce
Z. Hajduk, Wartościowanie i wartości w nauce, St.Phil.Christ. 40/2,2004, 13-
38
Z.Hajduk, Metanaukowe ujęcie relacji między etyka a nauką, w; Nauka 3/2010.1431
Kodeks etyki pracownika naukowego ( PROJEKT); oprac. Komisja do spraw Etyki w nauce , w: Nauka 3/2012.33 46.
R. Kleszcz, nauczyciel akademicki: neutralność czy aksjologiczne zaangażowanie?, w Etyka 44, 2011
E.McMullin, Wartości w nauce, w: Zagadnienia Filozoficzne W Nauce, :XXIV/1999 s.,7-25.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: