WM: Zachowanie człowieka w sytuacjach ekstremalnych WF-PS-N-EKST
Zajęcia mają na celu dostarczenie wiedzy dotyczącej mechanizmów zachowania człowieka w ekstremalnych sytuacjach, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji stresowych, a także następstw doświadczenia takich sytuacji. Uczestnicy na podstawie przykładów zapoznają się z pojęciem stresu i radzenia sobie, prawami rządzącymi wpływem grupy i cech indywidualnych na jednostkę, wpływem stresu na poznanie i działanie oraz zaburzeniami powodowanymi przez stres i metodami wsparcia psychologicznego w sytuacjach kryzysowych. Ekstremalna sytuacja to taka, która radykalnie odbiega od codziennej rutyny i może obejmować niezwykłe doświadczenia. Najczęściej jest sama w sobie bardzo niebezpieczna, dodatkowo narzuca konieczność dokonywania wyborów mogących narazić człowieka na ryzyko utraty życia lub zdrowia. W takiej sytuacji dotychczasowe wzorce zachowań i dostępne zasoby mentalne mogą okazać się niewystarczające, a zastosowane procedury radzenia nieskuteczne. Poczucie przeciążenia informacyjnego i zwykle towarzysząca mu presja czasowa, w połączeniu z emocjonalnym cierpieniem, wywołuje skrajny stres i na zawsze zmienia człowieka. Zmiany te jednak w pewnych okolicznościach mogą okazać się podstawą do zupełnie niezwykłego doświadczenia "psychologiczego rozwoju", zaś w w innych doprowadzić do zupełnej destrukcji.
1. Definicja sytuacji ekstremalnej i reakcje stresowe człowieka
2. Klasyfikacja i przykłady sytuacji ekstremalnych
3. Procesy stresu i radzenia sobie w ekstremalnej sytuacji
4. Stres traumatyczny i “zranienie moralne”.
5. Wpływ stresu ekstremalnego na procesy poznawcze.
6. Rola osobowości człowieka w sytuacji ekstremalnej
7. Kontekst ryzyka w sytuacji ekstremalnej
8.Procesy uczenie się indywidualnego, zespołowego i organizacyjnego w kontekście sytuacji ekstremalnych i ryzyka
9. Zarządzanie kryzysowe
10. Wykonywanie zadań w sytuacjach ekstremalnych i praca zespołowa w ekstremalnych środowiskach
11. Przywództwo w sytuacji ekstremalnej
12. Doświadczenie sytuacji ekstremalnych i kryzysowych w kontekście nadawania im sensu i znaczenia
13. Straszne, destrukcyjne wydarzenia i ich wpływ na zachowanie się człowieka
14. Rola procesów psychicznych człowieka w przetrwaniu ekstremalnych sytuacji
15. Zachowanie człowieka w sytuacji ekstremalnej. Podsumowanie
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Studenci powinni wykazać się dobrym poziomem wiedzy początkowej z zakresu psychologii stanów ekstremalnych i być zainteresowani tym tematem. Istotna będzie także umiejętność prowadzenia debaty z prowadzącym zajęcia na temat podstaw teoretycznych związanych z zachowaniem człowieka w sytuacji ekstremalnej i praktycznych implikacji z niej wynikających. Konieczne będzie także przygotowanie kompetentnych prezentacji Power Point obejmujących różne aspekty zachowań człowieka w sytuacjach związanych bardzo dużym zagrożeniem i ryzykiem
Wiedza - student wymienia i opisuje główne nurty teoretyczne i paradygmaty badawcze związane z psychologią stanów ekstremalnych, poprawnie identyfikuje najważniejszą problematykę, wskazuje wyniki badań uzasadniające poszczególne stanowiska teoretyczne; zna i rozumie na czym polega i jak powinna przebiegać analiza i interpretacja zachowań człowieka w sytuacji ekstremalnej; zna i rozumie znaczenie poprawnego funkcjonowania percepcji w związku z transportem lotniczym i drogowym.
Umiejętności - student potrafi dobrać odpowiednie techniki badania i oceny zachowań człowieka w sytuacji ekstremalnej; potrafi zinterpretować teksty naukowe wywodzące się z artykułów empirycznych; umie wyszukać i wyselekcjonować źródła, które posłużą mu do wzbogacania swojej wiedzy i umiejętności.
Kompetencje - dąży do naukowego i zgodnego z regułami metodologii zbierania danych empirycznych, zachowuje krytycyzm wobec istniejących interpretacji zjawisk, które nie są uzasadnione badaniami empirycznymi, jak również ma świadomość ograniczeń badawczych istniejących w psychologii stanów ekstremalnych
ECTS:
udział w wykładzie: 30
zebranie danych i przygotowanie analizy porównawczej różnych nurtów teoretycznych w psychologii stanów ekstremalnych 30
przygotowanie do egzaminu (wraz z lekturą obowiązkową): 60
Suma godzin: 120 [120:30=4] LICZBA ECTS: 4
Kryteria oceniania
Kryteria: Wiedza (PS_W02, PS_W04):
- na ocenę 2 (niedostateczna.): student nie zna i nie rozumie na czym polega zachowanie człowieka w sytuacji ekstremalnej , nie zna i nie rozumie specyfiki zachowań stresowych w kontekście sytuacji ekstremalnych, nie rozróżnia podstawowych metod badania, nie potrafi połączyć specyficznego podejście badawczego z jego podstawami teoretycznymi oraz opisać praktyczne zastosowania wiedzy na temat życiu codziennym,
- na ocenę 3 (dostateczna.): student identyfikuje i interpretuje zachowania zachowanie człowieka w sytuacji ekstremalnej, zna i rozumie specyfikę specyfiki zachowań stresowych w kontekście sytuacji ekstremalnych, rozróżnia podstawowe metody badania, potrafi połączyć specyficzne podejście badawcze z jego podstawami teoretycznymi oraz opisać praktyczne zastosowania zdobytej wiedzy w życiu codzienny. Wymaga jednak asysty ze strony prowadzącego zajęcia.
- na ocenę 4 (dobry.): student poprawnie identyfikuje i interpretuje zachowania człowieka w sytuacji ekstremalnej, zna i dobrze rozumie specyfikę zachowań stresowych w kontekście sytuacji ekstremalnych, poprawnie rozróżnia podstawowe metody badania i potrafi połączyć specyficzne podejście badawcze z jego podstawami teoretycznymi oraz opisać praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy w życiu codzienny.
– na ocenę 5 (bardzo dobra.):
student doskonale identyfikuje i interpretuje zachowania człowieka w sytuacji ekstremalnej, bardzo dobrze zna i rozumie specyfikę zachowań stresowych w kontekście sytuacji ekstremalnych, bardzo dobrze a rozróżnia podstawowe metody badania, potrafi znakomicie połączyć specyficzne podejście badawcze z jego podstawami teoretycznymi oraz opisać praktyczne zastosowania zdobytej w życiu codzienny, a także w transporcie lotniczym i drogowym.
Umiejętności (PS_U03, PS_U04, PS_U05):
- na ocenę 2 (ndst.): student nie potrafi odróżnić metod pomiaru zachowania człowieka w sytuacji ekstremalnej, niewłaściwie interpretuje wyniki uzyskane za ich pomocą, niewłaściwie klasyfikuje wybrane rodzaje sytuacji w kontekście ryzyka i niebezpieczeństwa. Źle rozpoznaje główne przyczyny niepowodzeń radzenia sobie
- na ocenę 3 (dst.):
- student potrafi odróżnić metody pomiaru zachowania człowieka w sytuacji ekstremalnej i zadawalająco interpretuje wyniki uzyskane za ich pomocą, i klasyfikuje wybrane rodzaje sytuacji w kontekście ryzyka i niebezpieczeństwa. Rozpoznaje główne przyczyny niepowodzeń radzenia sobie z sytuacjami ekstremalnymi. Wymaga asysty prowadzącego zajęcia
- na ocenę 4 (dobrą )
- Student dobrze potrafi odróżnić metody pomiaru zachowania człowieka w sytuacji ekstremalnej i właściwie interpretuje wyniki uzyskane za ich pomocą, Dobrze klasyfikuje wybrane rodzaje sytuacji w kontekście ryzyka i niebezpieczeństwa. Dobrze rozpoznaje główne przyczyny niepowodzeń radzenia sobie z sytuacjami ekstremalnymi.
- na ocenę 5 (bdb.):
- Student bardzo dobrze potrafi odróżnić metody pomiaru zachowania człowieka w sytuacji ekstremalnej i właściwie interpretuje wyniki uzyskane za ich pomocą, Doskonale klasyfikuje wybrane rodzaje sytuacji w kontekście ryzyka i niebezpieczeństwa. Bardzo dobrze rozpoznaje główne przyczyny niepowodzeń radzenia sobie z sytuacjami ekstremalnymi.
Na ocenę końcową składają się:
1. Ocena z ezaminu semestralnego
2. Ocena aktywności w trakcie trwania zajęć
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Nadmiarowe nieobecności muszą zostać odpracowane w formie uzgodnionej z prowadzącą przed zapowiedzianym terminem egzaminu semestralnego. Nieodpracowanie nieobecności wiąże się z niedopuszczeniem do egzaminu. Kolokwium semestralne ma formę pisemną i zawiera pytania otwarte, wymagające rozwiązania problemów. Warunkiem zaliczenia egzaminu jest uzyskanie minimum 60% punktów. Ocenę końcową stanowi ocena z egzaminu semestralnego, która może zostać podwyższona o 0,5 stopnia lub 1 stopień, jeśli student uzyska odpowiednią liczbę punktów za aktywność w trakcie trwania zajęć.
Literatura
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth edition (DSM-4). Washington, DC: American Psychiatric Association; 1994.
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth edition (DSM-5). Washington, DC: American Psychiatric Association; 2013.
Bechky, B. A., & Okhuysen, G. A. 2011. Expecting the unexpected? How swat officers and film crews handle surprises. The Academy of Management Journal (AMJ), 54(2): 239–261.
Beck, T. E., & Plowman, D. A. 2009. Experiencing rare and unusual events richly: The role of middle managers in animating and guiding organizational interpretation. Organization Science, 20(5): 909–924.
Boudes, T., & Laroche, H. 2009. Taking off the heat: Narrative sensemaking in post-crisis inquiry reports. Organization Studies, 30(4): 377–396.
Brown, A. D. 2000. Making sense of inquiry sensemaking. Journal of Management Studies, 37(1): 45–75.
Bundy, J., Pfarrer, M. D., Short, C. E., & Coombs,W. T. 2017. Crises and crisis managemen
Colville, I., Pye, A., & Carter, M. 2013. Organizing to counter terrorism: Sensemaking amidst dynamic complexity. Human Relations, 66(9): 1201–1223
Cunha,M. P., Clegg, S. R., & Kamoche, K. 2006. Surprises in management and organization: Concept, sources and a typology. British Journal of Management, 17(4): 317–329
de Rond, M., & Lok, J. 2016. Some things can never be unseen: The role of context in psychological injury at war.
Dodgson, M., Gann, D. M., & Salter, A. 2007. “In case of fire, please use the elevator”: Simulation technology and organization in fire engin
Grossman, D. (1995). On killing: The psychological cost of learning to kill in war and society. Boston: Little, Brown.
Harding, D. J., Fox, C., & Mehta, J. D. 2002. Studying rare events through qualitative case studies lessons from a study of rampage school shootings. Sociological Methods & Research, 31(2): 174–217.
Kayes, C. D. 2004. The 1996 Mount Everest climbing disaster: The breakdown of learning in teams. Human Relations, 57(10): 1263–1284.
Maitlis, S., & Sonenshein, S. 2010. Sensemaking in crisis and change: Inspiration and insights from Weick (1988). Journal of Management Studies, 47(3): 551–580.
Pearson, C. M., Roux-Dufort, C., & Clair, J. A. 2007. International handbook of organizational crisis management: Sage Publications.
Pitts, B. L., Chapman, P., Safer, M. A., Unwin, B., Figley, C., & Russell, D. W. (2013). Killing versus witnessing trauma: Implications for the development of PTSD in combat medics. Military Psychology, 25(6), 537–544.
Sitkin, S. B., & Weingart, L. R. 1995. Determinants of risky decision-making behavior: A test of the mediating role of risk perceptions and propensity. Academy of management Journal, 38(6): 1573–1592.
Starbuck, W. H. 2009. Perspective-cognitive reactions to rare events: Perceptions, uncertainty, and learning. Organization Science, 20(5): 925–937.
van der Vegt, G. S., Essens, P., Wahlstrom, M., & George, G. 2015. Managing risk and resilience. Academy of Management Journal, 58(4): 971–980.
Vashdi, D. R., Bamberger, P. A., & Erez, M. 2013. Can surgical teams ever learn? The role of coordination, complexity, and transitivity in action team learning. Academy of Management Journal, 56(4): 945–971.
Weick, K. E. 1990. The vulnerable system: An analysis of the tenerife air disaster. Journal of Management, 16(3): 571–593.
Whiteman, G., & Cooper, W. H. 2011. Ecological sensemaking. Academy of Management Journal, 54(5): 889–911. Williams, T., Gruber, D., Sutcliffe, K., Shepherd, D., & Zhao, E. Y. 2017. Organizational response to adversity: Fusing crisis management and resilience research streams. Academy of Management Annals, 11(2): 733–769. Wolfe, R. A. 2005. Sport and organizational studies: Exploring synergy. Journal of Management Inquiry, 14(2): 182–210.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: