WMSFang: Philosophy of Nature in the 19th century WF-FI-123-WMAN-W21
Wiek XIX jest nie tylko czasem dominacji przyrodoznawstwa i gwałtownego rozwoju biologii, ale również okresem prężnego rozwoju ogólnie rozumianej nauki. Już w 1831 roku, wraz z uformowaniem się British Association for the Advancement of Science, zaczęto rozumieć naukę jako dziedzinę zajmującą się badaniem świata fizycznego za pomocą metod empirycznych, pozbawiając ją jednocześnie naleciałości metafizycznych wcześniejszych lat. Aby podkreślić tę przemianę, na pierwszym spotkaniu stowarzyszenia jego przewodniczący, Samuel Taylor Coleridge, zabronił członkom nazywać się filozofami. Nowopowstały XIX wieczny przyrodnik mógł się za to mienić mianem „naukowca”, czyli „scientist”. Słowo to, ukute przez Williama Whewella, początkowo zostało uznane za niepotrzebny neologizm i konkurowało ze słowem filozof jeszcze do lat 60 XIX wieku. Samo „science” natomiast we współczesnym znaczeniu tego słowa pojawiło się w druku w 1867 roku . Pomimo opóźnienia w przyjęciu tej demarkacyjnej nomenklatury rozdział pomiędzy nauką a metafizyką stawał się co raz bardziej realny, co wpisywało się w dominujący kierunek filozoficzny, jakim był pozytywizm. Wraz z postulatami empiryzmu, fenomenalizmu i nominalizmu kazał on odrzucać wszelkie teorie zakładające coś więcej niż to, co wykracza poza zjawiska poznawalne zmysłowo.
Wiktoriańskie przyrodoznawstwo nie oddzieliło się jeszcze w pełni od filozofii, czego efektem były koncepcje, które z dzisiejszej perspektywy moglibyśmy zaklasyfikować jako filozofię przyrody. Wykład skupi się na przedstawieniu najważniejszych koncepcji z zakresu filozofii przyrody powstałych w XIX wieku, skupiając się na problematyce z zakresu biologii, geologii i fizyki, oraz ukazując kontekst filozoficzny rozmyślań wiktoriańskich przyrodników.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
ECTS [1 ECTS = 30 (25) godzin]:
- udział w wykładzie: 30 godz.
- przygotowanie do zaliczenia: 60 godz
- przygotowanie do wykładów, czytanie tekstów: 60 godz.
- konsultacje - 0-30 godz
Suma godzin (średnio): 180 [180/30 (25) = 6]
Liczba punktów ECTS: 6
Wiedza:
FI1_W03 Absolwent zna i rozumie podstawową terminologię filozoficzną w języku angielskim lub wybranym języku obcym
FI1_W08 Absolwent zna i rozumie specyfikę przedmiotową i metodologiczną filozofii oraz podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe dla głównych subdyscyplin filozoficznych
Umiejętności
FI1_U07 Absolwent potrafi samodzielnie tłumaczyć z języka angielskiego lub wybranego języka obcego na język polski średnio trudne wypowiedzi zawierające terminologię filozoficzną
FI1_U10 Absolwent potrafi rekonstruować i konstruować różnego rodzaju argumentacje, odwołując się do podstawowych przesłanek normatywnych danego stanowiska lub do założeń światopoglądowych bądź wyobrażeń kulturowych
FI1_U11 Absolwent potrafi wykorzystywać posiadane umiejętności językowe zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego, a w szczególności: potrafi porozumiewać się w stopniu umożliwiającym swobodną konwersację z obcokrajowcami na tematy ogólne oraz związane ze studiowaną tematyką; potrafi samodzielnie przygotować i wygłosić prezentację ustną, przedstawiając swój pogląd na dany temat (w tym także na tematy związane ze studiowanym kierunkiem) oraz podając argumenty za i przeciw; potrafi bronić swoich tez
Kompetencje
Absolwent jest gotowy do ustawicznego pogłębiania swoich umiejętności językowych oraz samodzielnego wykorzystywania w tym celu dostępnych mu źródeł
Kryteria oceniania
Głównymi metodami będą wykład problemowy i wykład konwersatoryjny.
Wyklad zakończy się egzaminem ustnym - od jego wyniku będzie uzależniona ocena końcowa.
Wiedza:
- 2 (ndst ..): Student nie zna podstawowych terminów, pojęć i teorii omawianych na kursie
- 3 (dst.): Student zna podstawowe pojęcia i teorie omawianych na kursie, ale nie potrafi szczegółowo omówić tych zagadnień w ich kontekście historycznym
- 4 (db.): Student identyfikuje filozoficzne problemy XIX-wiecznego przyrodoznastwa i omawia poprawnie wybrane zagadnienia z zakresu filozofii i historii nauki
- 5 (bdb.): Student jest dobrze zorientowany w problematyce XIX-wiecznego przyrodoznastwa i potrafi je osadzać w kontekście filozoficznym
Umiejętności
- 2 (ndst ..): Student nie potrafi zinterpretować i porównać głównych problemów z zakresu filozofii i historii nauki
- 3 (dst.): Student potrafi odnieść się do niektórych zagadnień związanych z filozofią i nauką XIX-wieku, ale nie potrafi ich powiązać z okresem historycznym, w którym powstały, ani z myślicielami zajmującymi się tymi zagadnieniami
- 4 (db.): Student potrafi poprawnie wskazać i wyjaśnić historyczne związki między problemami filozofii przyrody a rozwojem nauki w XIX wieku
- 5 (bdb.): Student potrafi krytycznie omówić zagadnienia poruszane w trakcie wykładu, a także ustosunkować się do nich i poprawnie uzasadnić swoje stanowisko
Kompetencje:
Student ma świadomość historycznych korzeni współczesnych problemów filozoficznych. Student ma wiedzę o rozwoju przyrodoznastwa w XIX wieku i jego filozoficznych konotacjach.
Szczegóły zostaną podane w trakcie kursu.
Literatura
Literatura obowiązkowa:
1. Losee J. A historical Introduction to the Philosophy of Science, Oxford University Press, Oxford 2001
2. Mayr E., The growth of biological thought. Diversity, Evolution, and Inheritance, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, London 1982
Literatura Dodatkowa:
1. The Cambridge history of science. Vol. 6: The Modern biological and earth sciences, red. P. J. Bowler, J. V. Pickstone, Cambridge University Press, New York 2009
2. Natural Selection. Revisiting its Explanatory Role in Evolutionary Biology, red.. R. Delisle, Springer, Lethbridge 2021
3. Crowe M. J., Dowd M. F., The extraterrestrial life debate from Antiquity to 1900, w: Astrobiology, History, and Society, red. D. A. Vakoch, Springer, 2013
4. Bowler P. J., Evolution. The history of an idea, University of California
Press, Berkeley – Los Angeles – London 1989
5. Hull D. L., Darwin and his critics. The reception of Darwin’s Theory of Evolution by the Scientific Community, The University of Chicago Press, London, Chicago 1973
6. Urbanek A. Jedno istnieje tylko zwierzę... Myśli przewodnie biologii porównawczej, Muzeum i Instytut Zoologii, PAN, 2007
7. Wagner, M. J. Interpretacje rozwoju biologii ewolucyjnej na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa, Liberi Libr 2020.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: