Ekologia człowieka WB-BI-BC-02
Zajęcia z Ekologii Człowieka (EC) obejmują dwa główne tematy: (1) wrażliwość organizmu ludzkiego na czynniki środowiska i odpowiednie biologiczne zmiany przystosowawcze oraz (2) procesy ewolucyjne i dostosowania biokulturowe. Temat pierwszy jest nadrzędny względem tematu drugiego. Poza przedstawieniem zakresu problematyki ekologii człowieka w stosunku do ekologii ogólnej oraz zapoznaniem się z historią rozwoju EC, ważna jest stosowana metodologia, w tym monitorowanie i modelowanie opisywanych zjawisk. Najważniejsza część dotyczy biologicznych przemian przystosowawczych (reaktywności organizmu, strategii przystosowania do środowiska, rodzajów zmian przystosowawczych). Na tym tle rozpatruje się zróżnicowanie i geograficzne rozmieszczenie człowieka oraz zagadnienia fizjologii środowiskowej. Drugi temat obejmuje zagadnienia związane z powstaniem człowieka i społeczno-kulturowymi formami jego występowania. Szczegółowa analiza dotyczy przystosowań kulturowych i biokulturowych. W czasie wykładów opisane i pokazane zostaną główne sposoby monitorowania i modelowania opisanych zjawisk na podstawie posiadanego sprzętu i aparatury. Wykłady tego typu są podstawą do prowadzenia ćwiczeń, które opierają się opracowaniach przygotowanych przez studentów, dotyczących sposobów przystosowania lub dostosowania populacji ludzkich do różnych stref klimatycznych kuli ziemskiej. Opracowania te dotyczą też problemów związanych z pierwszym osadnictwem (największe centra kulturowe na świecie), kultury materialnej i niematerialnej, zmian kulturowych, migracji i żywienia. Ćwiczenia są oparte o informacje przekazane w czasie wykładów. Ćwiczenia odbywają się po zakończonych wykładach.
Tematyka wykładów będąca podstawą ćwiczeń
• Czym jest ekologia człowieka (EC)
• Zakres ekologii człowieka
• Metodologia ekologii człowieka -pokaz sprzętu i aparatury do badań w EC
• Reaktywność organizmu – aparatura badawcza do badań reaktywności
• Przystosowania do środowiska – W jaki sposób oceniamy, pokaz aparatury
• Ekologiczne problemy rozwoju człowieka – pokaz kości ze śladami zamian patologicznych
• Antropogeografia i fizjologia środowiskowa – sposoby przystosowania- metody oceniające to zjawisko
• Zróżnicowanie człowieka jako wynik zmian przystosowawczych – jakie badania możemy poprowadzić a jakie nie – aparatura badawcza temu służąca
• Region, systemy osadnicze i rodzina, jako środowisko życia i rozwoju człowieka – ocena populacji na wsi i w mieście – jak mierzymy i oceniamy różnice związane z głębokością i spłaszczeniem klatki piersiowej, ze szpotawością i koślawością kończyn dolnych i gibkością kręgosłupa
• Kulturowe przystosowania – metody oceny na podstawie różnego sprzętu badawczego (1)
• Kulturowe przystosowania do życia w poszczególnych biomach - metody oceny na podstawie posiadanego sprzętu badawczego (2)
• Cywilizacja jako strategia adaptacyjna – metody oceny
• Cywilizacja miejsko-przemysłowa a problemy środowiska – ocena zanieczyszczeń środowiskowych – jakie badania można przeprowadzić.
• Ekologia żywienia, zdrowia i chorób
• Przygotowanie do ćwiczeń
Kolokwium i Egzamin
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty przedmiotowe w zakresie wiedzy:
Efekt przedmiotowy 1. Student rozumie i wymienia podstawowe zjawiska i procesy biologiczne w zakresie ekologii człowieka
Efekt przedmiotowy 2. Student ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu różnych działów w ekologii człowieka oraz zna metody ich oceny
Efekt przedmiotowy 3. Student ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii w ekologii człowieka oraz ma znajomość rozwoju tej dyscypliny nauki i stosownych w niej metod badawczych
Efekty przedmiotowe w zakresie umiejętności:
Efekt przedmiotowy 4. Student rozumie literaturę z zakresu ekologii człowieka w języku polskim i czyta ze zrozumieniem nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim
Efekt przedmiotowy 5. Student wykorzystuje dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne w ramach ekologii człowieka
Efekt przedmiotowy 6. Student posiada umiejętność wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu ekologii człowieka
Efekt przedmiotowy 7. Student uczy się samodzielnie i w sposób ukierunkowany w ramach ekologii człowieka
Efekty przedmiotowe w ramach kompetencji społecznych:
Efekt przedmiotowy 8. Student potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role
Efekt przedmiotowy 9. Student rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych w ramach ekologii człowieka
Efekt przedmiotowy 10. Student wykazuje potrzebę stałego aktualizowania wiedzy w ekologii człowieka
ECTS - wykłady
ECTS [1 ECTS=30 godzin]
Udział w wykładzie: 30 godzin
Przygotowanie do kolokwium: 15 godzin
Przygotowanie do egzaminu: 15 godzin
Suma: 60 godzin
Liczba ECTS: 60/30=2
Kolokwium kończy cykl wykładowy i ma na celu przygotowanie do ćwiczeń
Egzamin jest przeprowadzany w sesji letniej.
ECTS - ćwiczenia
Udział w dyskusji w oparciu o wcześniejsze kolokwium z wykładów: 30 godzin
Przygotowanie własnych prezentacji: 30 godzin
Suma: 60 godzin
Liczba ECTS: 60/30=2
Student może opuścić 3 ćwiczenia, w tym są zwolnienia lekarskie
Przedmiotowe efekty kształcenia przypisane do wykładów (1-3).
Przedmiotowe efekty kształcenia przypisane do ćwiczeń (4-10).
Kryteria oceniania
Wykłady
Wykłady tematyczne w oparciu o prezentacje multimedialne.
Sposób weryfikacji:
Kolokwium - sprawdzenie wiedzy z wykładów przed rozpoczęciem ćwiczeń.
Cztery zestawy po pięć pytań w każdym.
Zaliczenie to dobra odpowiedź na co najmniej 3 pytania.
Egzamin końcowy – testowy; Około 80 pytań, na każde pytanie są 3 odpowiedzi i tylko jedna jest poprawna. Obowiązuje materiał przekazany podczas wykładów.
Ocena końcowa:
50% - 2
51-60% - 3
61-70% - 3+
71-80% - 4
81-90% - 4+
91-100% - 5
Ćwiczenia
Warunkiem uczestnictwa w ćwiczeniach jest zdanie egzaminu z wykładów.
Ćwiczenia są oparte o dyskusje dotyczące podstawowych problemów ekologii człowieka oraz o prezentacje multimedialne przygotowywane przez studentów.
Ocena dotyczy uczestnictwa w dyskusji oraz jakości przygotowanych prezentacji.
Wiedza:
Na ocenę 2 (ndst.): Student nie rozumie i nie wymienia podstawowych zjawisk biologicznych w zakresie ekologii człowieka oraz mechanizmów z nią związanych, student nie ma wiedzy w zakresie najważniejszych problemów z zakresu różnych działów w ekologii człowieka oraz nie zna metody ich oceny, student nie ma wiedzy w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii w ekologii człowieka oraz nie ma znajomości rozwoju tej dyscypliny nauki i stosownych w niej metod badawczych
Na ocenę 3 (dst.): Student na poziomie podstawowym rozumie i wymienia podstawowe zjawiska biologiczne w zakresie ekologii człowieka oraz mechanizmy z nią związane, student na poziomie podstawowym ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu różnych działów w ekologii człowieka oraz na poziomie podstawowym zna metody ich oceny, student na poziomie podstawowym ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii w ekologii człowieka oraz na poziomie podstawowym ma znajomości rozwoju tej dyscypliny nauki i stosownych w niej metod badawczych
Na ocenę 4 (db.): Student na dobrym poziomie rozumie i wymienia podstawowe zjawiska biologiczne w zakresie ekologii człowieka oraz mechanizmy z nią związane, student na dobrym poziomie ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu różnych działów w ekologii człowieka oraz na dobrym poziomie zna metody ich oceny, student na dobrym poziomie ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii w ekologii człowieka oraz na dobrym poziomie ma znajomości rozwoju tej dyscypliny nauki i stosownych w niej metod badawczych.
Na ocenę 5 (bdb.): Student na bardzo dobrym poziomie rozumie i wymienia podstawowe zjawiska biologiczne w zakresie ekologii człowieka oraz mechanizmy z nią związane, student na bardzo dobrym poziomie ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu różnych działów w ekologii człowieka oraz na dobrym poziomie zna metody ich oceny, student na bardzo dobrym poziomie ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii w ekologii człowieka oraz na bardzo dobrym poziomie ma znajomości rozwoju tej dyscypliny nauki i stosownych w niej metod badawczych.
Umiejętności:
Na ocenę 2 (ndst.): Student nie rozumie literatury z zakresu ekologii człowieka w języku polskim i nie czyta ze zrozumieniem nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim, student nie wykorzystuje dostępnych źródeł informacji, w tym źródła elektroniczne w ramach ekologii człowieka, student nie posiada umiejętność wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu ekologii człowieka, student nie uczy się samodzielnie i w sposób ukierunkowany w ramach ekologii człowieka.
Na ocenę 3 (dst.): Student na poziomie podstawowym rozumie literaturę z zakresu ekologii człowieka w języku polskim i na poziomie podstawowym czyta nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim, student na poziomie podstawowym wykorzystuje dostępnych źródeł informacji, w tym źródła elektroniczne w ramach ekologii człowieka, student na poziomie podstawowym posiada umiejętność wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu ekologii człowieka, student na poziomie podstawowym uczy się samodzielnie i w sposób ukierunkowany w ramach ekologii człowieka.
Na ocenę 4 (db.): Student na dobrym poziomie rozumie literaturę z zakresu ekologii człowieka w języku polskim i na dobrym poziomie czyta nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim, student na dobrym poziomie wykorzystuje dostępne źródeł informacji, w tym źródła elektroniczne w ramach ekologii człowieka, student na dobrym poziomie posiada umiejętność wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu ekologii człowieka, student na dobrym poziomie uczy się samodzielnie i w sposób ukierunkowany w ramach ekologii człowieka.
Na ocenę 5 (bdb.): Student na bardzo dobrym poziomie rozumie literaturę z zakresu ekologii człowieka w języku polskim i na dobrym poziomie czyta nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim, student na bardzo dobrym poziomie wykorzystuje dostępne źródeł informacji, w tym źródła elektroniczne w ramach ekologii człowieka, student na bardzo dobrym poziomie posiada umiejętność wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu ekologii człowieka, student na bardzo dobrym poziomie uczy się samodzielnie i w sposób ukierunkowany w ramach ekologii człowieka.
Kompetencje społeczne:
Na ocenę 2 (ndst.): Student nie potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role, student nie rozumie potrzeby podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych w ramach ekologii człowieka, student nie wykazuje potrzeby stałego aktualizowania wiedzy w ramach ekologii człowieka.
Na ocenę 3 (dst.): Student na poziomie podstawowym potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role, student na poziomie podstawowym rozumie potrzeby podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych w ramach ekologii człowieka, student na poziomie podstawowym wykazuje potrzeby stałego aktualizowania wiedzy w ramach ekologii człowieka.
Na ocenę 4 (db.): Student na dobrym poziomie potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role, student na dobrym poziomie rozumie potrzeby podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych w ramach ekologii człowieka, student na dobrym poziomie wykazuje potrzeby stałego aktualizowania wiedzy w ramach ekologii człowieka.
Na ocenę 5 (bdb.): Student na bardzo dobrym poziomie potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role, student na bardzo dobrym poziomie rozumie potrzeby podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych w ramach ekologii człowieka, student na bardzo dobrym poziomie wykazuje potrzeby stałego aktualizowania wiedzy w ramach ekologii człowieka.
Literatura
Literatura podstawowa:
1.Campbell B., Ekologia człowieka, Historia naszego miejsca w przyrodzie od prehistorii do czasów współczesnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995;
2. Dyball R and Newell B., 2014. Understanding Human Ecology: A System Approach to Sustainability, Routledge, London and New York;
3. Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R., Ekologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000;
4. Moran E.F. Human Adaptability, An Introduction to Ecological Anthropology. Westview Press, Boulder 2008;
5. Siniarska A., 2016. Human ecology in higher education in Poland. In: Human Ecology Studies and Higher Education for Sustainable Development. European Experiences and Examples, A. Franz-Balsen and L. Kruse (eds.), Edition Humanökologie: Volume 10, 142-151, Oekom Verlag, München
6. Siniarska A., Wolański N. (eds). Ecology of Aging. Kamla-Raj Enterprises, Delhi 2000;
7. Wolański N., Ekologia Człowieka. Podstawy Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, Tom 1 – Wrażliwość na czynniki środowiska i biologiczne zmiany przystosowawcze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006;
8. Wolański N., Ekologia Człowieka. Podstawy Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, Tom 2 – Ewolucja i dostosowania biokulturowe. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006;
9. Wolański N. i B. Bogin (eds), The Family as an Environment for Human Development. Kamla-Raj Enterprises, Delhi 1996;
10. Young G.L., A conceptual framework for an interdisciplinary human ecology. Acta Oecologiae Hominis, 1, Lund 1989.
Literatura uzupełniająca:
1. Baker P.T., Human Adaptability. In "Human Biology. An introduction to human evolution, variation, growth, and adaptability" G.H. Harrison et al (eds), 3rd edition, Oxford Science Publications, Oxford, New York, Tokyo 1988. Boothroyd J. People and the Environment. Lerner Publishing Group, 2009;
2. Ellen R., Environment, Subsistence and System: The Ecology of Small-Scale Social Formations, Cambridge University Press, 1982;
3. Fox J., Rindfuss R.R., Walsh S.J., Mishra V., People and Environment. Springer, 2008;
4. Frisancho A.R., Human Adaptation and Accommodation. The University of Michigan Press, Ann Arbor 1993;
5. Moran E.F., The Ecosystem Approach in Anthropology: From Concept to Practice. University of Michigan Press, 1991;
6. Moran E.F., Ostrom E., Seeing the Forest and the Trees: Human-Environment Interactions in Forest Ecosystems. MIT Press, 2005;
7. Siniarska A., Dickinson F., Annotated Bibliography in Human Ecology. Kamla-Raj Enterprises, Delhi 1996;
8. Young G.L., Origins of Human Ecology. Benchmark Papers in Ecology, 12, Hutchinson Ross Publ.Comp., Stroudsbourg 1983.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: