Okultyzm jako zagrożenie dla Kościoła współczesnego WT-P-FW-O
Zagadnienie okultyzmu z punktu widzenia pastoralnego jest bardzo ważne, dlatego wykład ukaże czym jest okultyzm, uwypukli jego zgubne konsekwencje i problemy z jakimi będzie się borykała osoba zaangażowana w okultyzm, oraz przedstawi pastoralną odpowiedź Kościoła, jaką prowadzą w swej posłudze duszpasterskiej duchowni spotykający się w swej pracy parafialnej z tego typu ludźmi. W ten sposób wykład ten staje się „naukową refleksją nad działalnością Kościoła we współczesnym świecie”, jaką teologia pastoralna wnosi w nauki teologicznie, starając się pomóc osobom „zranionym” doświadczeniem okultyzmu.
Choć literatura teologiczna i pastoralna na temat okultyzmu i jego zagrożeń jest w ostatnim dwudziestoleciu bardzo bogata, co jest wynikiem wielkiej popularności na całym świecie książek O. Gabriela Amortha, to jednak trudno jest znaleźć pozycję, która zarówno przedstawiła by w sposób wystarczający zagadnienie okultyzmu a zarazem była dobrą odpowiedzią pastoralną na zaistniały problem. Należy wyszczególnić bardzo ważne dla tego zagadnienia pozycje naukowe i popularno-naukowe takich naukowców jak ks. A. Posacki i ks. A. Zwoliński, którzy w swych Leksykonach zagrożeń duchowych ujęli szeroko zagadnienie okultyzmu, brak w nich jednak wyraźnej odpowiedzi pastoralnej. Z drugiej strony istnieją autorzy bardzo kompetentni i doświadczeni pastoralnie w tej dziedzinie jak O. G. Amorth, O. Joseph Verlinde, O. Matteo La Grua, Ks. Raula Salvucci czy O. R. Chenesseau, lecz brak jest w publikowanych przez nich dziełach szerszego i naukowego oglądu zagadnienia okultyzmu. Dlatego wykład ten ma za zadanie w syntetyczny sposób połączyć zarówno naukowe przedstawienie zagadnienia okultyzmu, jak i pastoralną odpowiedź na postawiony temat.
Celem tego wykładu jest stworzenie pewnej pomocy w posłudze duszpasterskiej osobom duchownym jak i świeckim, spotykającymi się z ludźmi, którzy przejawiają syndromy dręczenia demonicznego wynikające z praktyk okultystycznych. Kolejnym celem jest uświadomienie zarówno duchownym jak i świeckim zagrożeń duchowych jakie zachodzą w konsekwencji kontaktu z rzeczywistością okultystyczną. Coraz większa liczba osób dotknięta tym cierpieniem wymusza na nas stworzenie bardziej zorganizowanego, specjalistycznego duszpasterstwa. Wykład może również wspomóc nielicznych duszpasterzy zajmujących się teoretycznym podejściem teologii do tej problematyki. Ponadto jest to realna pomoc dla ludzi żyjących oraz pracujących z osobami cierpiącymi po kontakcie z okultyzmem, zachęcając do współpracy liczne grono duchownych i świeckich na tej płaszczyźnie. Taka pomoc wynika zarówno z miłości bliźniego, mocy jaka płynie z naszej wiary, sakramentów i konsekracji duchownych. Wykład ten ma również zachęcić specjalistów innych dziedzin naukowych, jak medycyna, psychologia czy psychiatria do tworzenia grup interdyscyplinarnych mających za zadanie kompetentną pomoc osób cierpiących na dręczenia demoniczne.
W wykładzie zostaną poruszane zostały trzy główne zagadnienia. Pierwsza część poświęcona zostanie zagadnieniu okultyzmu, czym on jest, jego krótka historia i w jaki sposób się przejawia we współczesnym świecie. Dlatego w szczegółowej problematyce poruszone zostaną takie zagadnienia jak:
• Praktyki magiczne, ze szczególnym rozróżnieniem na magię białą i czarną. Ukazane tu zostanie podłoże praktyk magicznych, którym jest pragnienie władzy, posiadania i przyjemności, oraz bunt przeciwko swemu Stwórcy. Przedstawione zostaną również niektóre rytuały magiczne ich historia, źródło ich pochodzenia oraz ich konsekwencje.
• Spirytyzm, który jest zawsze kontaktem z rzeczywistością demoniczną. Pojawi się tu również zagadnienie współczesnych form spirytyzmu, jak np. channeling.
• Wróżbiarstwo. W paragrafie tym ukazane zostanie kilka najczęściej spotykanych zachowań wróżbiarskich. Jako, że cięgle wzrasta zainteresowanie tymi praktykami a ich różnorodność jest ogromna, autor ograniczy się tylko do opisania tylko kilku najczęściej spotykanych praktyk okultystycznych o podłożu wróżbiarskim. Opisane zostaną tu: astrologia, kartomancja, radiestezja i numerologia.
• Medycyna okultystyczna. W podpunkcie tym zostaną ujęte te formy terapii medycznych, które opierają swe działanie lecznicze nie tylko na praktykach medycyny akademickiej, ale wchodzą w rzeczywistość duchową i okultystyczną. Medycyna ta oparta na holistyczno-energetycznej wizji świata nie mając naukowych podstaw swego oddziaływania stara się iścić prawo nie tylko do rzekomych naukowych swych podstaw, ale dając ludziom złudne nadzieje na zdrowie, poprzez swe okultystyczne konotujcie doprowadza często do zniewoleń na poziomie duchowym.
• Praktyki wschodnie. W tym paragrafie opisane zostaną najczęściej spotykane w świecie Zachodu ćwiczenia jogi i medytacji transcendentalnej z ich prawdziwym przesłaniem duchowym i co za tym idzie, wpływem na życie duchowe chrześcijan. Ujęte zostaną również sztuki walki o podłożu okultystycznym oraz ich filozoficzne podłoże oparte na manipulacji energią czi.
• Inne praktyki. Paragraf ten opisze metodę Silvy oraz terapię rodzin Berta Hellingera, ich okultystyczne podłoże i zagrożenia, które ze sobą niosą.
W tej części przedstawiona zostanie również historia poszczególnych praktyk oraz nauczanie Kościoła odnoszące się do przedstawionego zagadnienia. Wykład pokaże niszczący wpływ poszczególnych praktyk okultystycznych na życie osób zarówno na płaszczyźnie psychicznej, cielesnej, materialnej a zwłaszcza duchowej.
W drugiej części wykładu, korzystając z literatury dziedzin socjologii, etnologii religii i antropologii religii, przedstawiony zostanie wpływ uwarunkowań społecznych na rozwój praktyk okultystycznych. Następnie bliżej ukazany zostanie ruch New Age i jego wpływ i zagrożenie jakie ze sobą niesie, oraz fakt, iż to właśnie ten rodzaj nowej duchowości jest głównym propagatorem zachowań okultystycznych we współczesnym świecie Zachodu. W tej części zostanie ukazana również nauka Kościoła na temat demonologii. Poruszona zostanie istota osobowego Zła, jego oddziaływanie na człowieka w zwyczajnej i nadzwyczajnej formie działanie szatana, oraz zagadnienie grzechu. Ta część zostanie zakończona problematyką satanizmu, jako największego zagrożenia działalności duszpasterskiej.
Trzecia część jest odpowiedzią pastoralną na podjęte wcześniej zagadnienie okultyzmu. Przedstawione tu będzie w sposób syntetyczny działania jakie może podjąć duszpasterz oraz wierni świeccy w pracy z osobami dotkniętymi zniewoleniem duchowym na skutek praktyk okultystycznych. Ukazany zostanie przykładowy sposób przeprowadzenia wstępnego rozeznania, by móc należycie ocenić stan duchowy w jakim jest osoba szukająca pomocy, a w następstwie podjęte działania jak modlitwa o uwolnienie czy egzorcyzm. Ukazana też zostanie rola osób świeckich oraz specjalistów innych zawodów, we współpracy interdyscyplinarnej.
W wykładzie jest ukazany aktualny stan badań nad poruszaną problematyką, odwołując się do nauczania Magisterium Kościoła oraz korzystając z literatury pomocniczej. Kryterium wyboru literatury przedmiotu było następujące:
- zgodność treści analizowanych pozycji z Pismem Świętym i Tradycją Kościoła
- treści zostały przedstawione z wielką jasnością i znajomością podejmowanych zagadnień
- duże doświadczenie pastoralne autorów
- komplementarność treści omawianego tematu.
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Opis nakładu pracy studenta w ECTS
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Coraz wyraźniejsze duchowe zagubienie współczesnego człowieka, powoduje odrzucenie wielu wartości, z którymi łączy się głębokie życie duchowe. Powszechnie spotykany filozofia New Age w wielu dziedzinach życia, ze swoimi łatwo przyswajalnymi treściami, niesie wiele zagrożeń duchowych z konsekwencjami, z którymi spotykamy się w codziennym duszpasterstwie. Jednym z nich są pewne formy ingerencji demonicznej na skutek świadomego lub nieświadomego wejścia w rzeczywistość okultystyczną. Z tymi problemami w pracy duszpasterskiej będziemy się stykać i powinniśmy być na to jak najlepiej przygotowani.
Podstawowym wyzwaniem dla badań teologicznopastoralnych jest większe uświadomienie wiernym, jak i samym duchownym, zła i konsekwencji jakie niesie ze sobą okultyzm. Ignorancja, jaką można spotkać powoduje to, iż nawet na terenie budynków parafialnych, za zgodą miejscowego proboszcza, można spotkać poradnie o charakterze okultystycznym. Bogata literatura chrześcijańska oraz katolickie strony internetowe pozwalają na gruntowne zapoznanie się z powyższą problematyką. Łatwość z jaką współcześnie można nawiązać kontakt z egzorcystą diecezjalnym, powinna również zachęcać szczególnie duchownych do większej współpracy w pomocy osobom dotkniętym skutkami praktyk okultystycznych. Dzięki temu wykładowi studenci będą posiadać podstawową wiedzę o okultyzmie i zapoznają się z praktycznymi aspektami zagrożeń stąd wynikających.
Kryteria oceniania
Osiągnięcia studenta w zakresie zdobytej wiedzy, umiejętności i kompetencji będą oceniane według przyjętej w regulaminie skali ocen. Ponieważ tematyka okultyzmu z założenia ma charakter interdyscyplinarny i stosowany, dlatego w ocenie końcowej będzie uwzględnione uczestnictwo i aktywność na zajęciach, a także umiejętności i kompetencje w proponowaniu oryginalnych, twórczych sposobów wykorzystania teorii w praktyce pastoralnej Kościoła.
Literatura
AMORTH G., Egzorcyści i psychiatrzy, Częstochowa 1999.
AMORTH G., Nowe wyznania egzorcysty, Częstochowa 2002.
AMOTRH G., Wyznania egzorcysty, Częstochowa 2002.
BARTNIK C. S., Dogmatyka Katolicka, t. I, Lublin 2000.
CZAPIGA T., Nie jestem skory do egzorcyzmowania, „W drodze” 5(333)2001, s. 55-61.
DEGRANDIS R., Uzdrowienie międzypokoleniowe, Łódź 2004.
ERNETTI P., Pouczenia złego ducha, Kraków 2003.
JAN PAWEŁ II, Przemówienie 24 V 1987, Sanktuarium św. Michała Archanioła w Monte S. Angelo w Puglii, w: R. SALVUCCI, Podręcznik egzorcysty, Kraków 1998, s. 219.
KACZMAREK T., Zło o charakterze osobowym – szatan w refleksji teologicznej i doświadczeniu Kościoła, „Studia Wrocławskie” 6/2003, s. 245.
KOCAŃDA B., Opresja diabelska, „Rycerz Niepokalanej” 3(586)2005, s. 94-95.
KOCAŃDA B., Posługa kapłana – egzorcysty, Kraków 2004.
Kodeks Prawa Kanonicznego, Warszawa 1984.
KRÓLIKOWSKI J., Wyklinam cię i wypędzam, Kraków 2003.
MADRE P., Ale zbaw nas ode złego, Kraków 1999.
Nota Duszpasterska Konferencji Biskupów Toskanii na temat Magii i Demonologii, w: A. POSACKI, Okultyzm, jako Niewierność Fundamentalna, Kraków 1996, s.109-172.
PAWEŁ VI, Audiencja Generalna 15 XI 1972, w: J. RATZINGER, Raport o stanie wiary, Michalineum 2005 s. 122.
POSACKI A., Egzorcyzmy, opętanie, demony, Radom 2005.
POSACKI A., Ezoteryzm i okultyzm – formy dawne i nowe, Radom 2009.
POSACKI A., Niebezpieczeństwa okultyzmu, Kraków 1997.
POSACKI A., Okultyzm, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. XIII, Radom 2004, s. 242-249.
POSACKI A., Okultyzm jako niewierność fundamentalna, Kraków 1998.
POSACKI A., Psychologia i New Age, Gdańsk 2007.
POSACKI A., Wprowadzenie do wydania polskiego, w: F. D. GOODMAN, Egzorcyzmy Annelise Michel. Opętanie w Klingenberg w świetle nauki, Gdańsk 2005.
POSACKI A., Wybrane problemy z dziedziny okultyzmu, w: Biblioteczka egzorcysty. Przyczyny zniewoleń demonicznych, Magdalenka 2006 s. 3-10.
PROKOPIUK J., Okultyzm, w: Encyklopedia Religii, Warszawa 2003.
RATZINGER J., Raport o stanie wiary, Michalineum 2005.
Rytuał Rzymski. Egzorcyzmy i inne modlitwy błagalne, Katowice 2003.
SALIJ J., Spór o istnienie szatana, „Więź” 10-12/1985, s. 116.
SALVUCCI R., Podręcznik egzorcysty, Kraków 1998.
SAYÉS J. A., Szatan. Rzeczywistość czy mit?, Kraków 2003.
SCANLAN M., CRINER R. J., Uwalnianie ze złych mocy, Kraków 1999.
SIEMIENIEWSKI A., O diable dziś, „W drodze” 5(333)2001, s. 40-49.
VERLINDE J. M., Final-Age, Kraków 2004.
VERLINDE J. M., Jeden jest Pan, Kraków 1996.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: