Okultyzm jako zagrożenie dla Kościoła współczesnego WT-P-FW-O

Zagadnienie okultyzmu z punktu widzenia pastoralnego jest bardzo ważne, dlatego wykład ukaże czym jest okultyzm, uwypukli jego zgubne konsekwencje i problemy z jakimi będzie się borykała osoba zaangażowana w okultyzm, oraz przedstawi pastoralną odpowiedź Kościoła, jaką prowadzą w swej posłudze duszpasterskiej duchowni spotykający się w swej pracy parafialnej z tego typu ludźmi. W ten sposób wykład ten staje się „naukową refleksją nad działalnością Kościoła we współczesnym świecie”, jaką teologia pastoralna wnosi w nauki teologicznie, starając się pomóc osobom „zranionym” doświadczeniem okultyzmu.
Choć literatura teologiczna i pastoralna na temat okultyzmu i jego zagrożeń jest w ostatnim dwudziestoleciu bardzo bogata, co jest wynikiem wielkiej popularności na całym świecie książek O. Gabriela Amortha, to jednak trudno jest znaleźć pozycję, która zarówno przedstawiła by w sposób wystarczający zagadnienie okultyzmu a zarazem była dobrą odpowiedzią pastoralną na zaistniały problem. Należy wyszczególnić bardzo ważne dla tego zagadnienia pozycje naukowe i popularno-naukowe takich naukowców jak ks. A. Posacki i ks. A. Zwoliński, którzy w swych Leksykonach zagrożeń duchowych ujęli szeroko zagadnienie okultyzmu, brak w nich jednak wyraźnej odpowiedzi pastoralnej. Z drugiej strony istnieją autorzy bardzo kompetentni i doświadczeni pastoralnie w tej dziedzinie jak O. G. Amorth, O. Joseph Verlinde, O. Matteo La Grua, Ks. Raula Salvucci czy O. R. Chenesseau, lecz brak jest w publikowanych przez nich dziełach szerszego i naukowego oglądu zagadnienia okultyzmu. Dlatego wykład ten ma za zadanie w syntetyczny sposób połączyć zarówno naukowe przedstawienie zagadnienia okultyzmu, jak i pastoralną odpowiedź na postawiony temat.
Celem tego wykładu jest stworzenie pewnej pomocy w posłudze duszpasterskiej osobom duchownym jak i świeckim, spotykającymi się z ludźmi, którzy przejawiają syndromy dręczenia demonicznego wynikające z praktyk okultystycznych. Kolejnym celem jest uświadomienie zarówno duchownym jak i świeckim zagrożeń duchowych jakie zachodzą w konsekwencji kontaktu z rzeczywistością okultystyczną. Coraz większa liczba osób dotknięta tym cierpieniem wymusza na nas stworzenie bardziej zorganizowanego, specjalistycznego duszpasterstwa. Wykład może również wspomóc nielicznych duszpasterzy zajmujących się teoretycznym podejściem teologii do tej problematyki. Ponadto jest to realna pomoc dla ludzi żyjących oraz pracujących z osobami cierpiącymi po kontakcie z okultyzmem, zachęcając do współpracy liczne grono duchownych i świeckich na tej płaszczyźnie. Taka pomoc wynika zarówno z miłości bliźniego, mocy jaka płynie z naszej wiary, sakramentów i konsekracji duchownych. Wykład ten ma również zachęcić specjalistów innych dziedzin naukowych, jak medycyna, psychologia czy psychiatria do tworzenia grup interdyscyplinarnych mających za zadanie kompetentną pomoc osób cierpiących na dręczenia demoniczne.
W wykładzie zostaną poruszane zostały trzy główne zagadnienia. Pierwsza część poświęcona zostanie zagadnieniu okultyzmu, czym on jest, jego krótka historia i w jaki sposób się przejawia we współczesnym świecie. Dlatego w szczegółowej problematyce poruszone zostaną takie zagadnienia jak:
• Praktyki magiczne, ze szczególnym rozróżnieniem na magię białą i czarną. Ukazane tu zostanie podłoże praktyk magicznych, którym jest pragnienie władzy, posiadania i przyjemności, oraz bunt przeciwko swemu Stwórcy. Przedstawione zostaną również niektóre rytuały magiczne ich historia, źródło ich pochodzenia oraz ich konsekwencje.
• Spirytyzm, który jest zawsze kontaktem z rzeczywistością demoniczną. Pojawi się tu również zagadnienie współczesnych form spirytyzmu, jak np. channeling.
• Wróżbiarstwo. W paragrafie tym ukazane zostanie kilka najczęściej spotykanych zachowań wróżbiarskich. Jako, że cięgle wzrasta zainteresowanie tymi praktykami a ich różnorodność jest ogromna, autor ograniczy się tylko do opisania tylko kilku najczęściej spotykanych praktyk okultystycznych o podłożu wróżbiarskim. Opisane zostaną tu: astrologia, kartomancja, radiestezja i numerologia.
• Medycyna okultystyczna. W podpunkcie tym zostaną ujęte te formy terapii medycznych, które opierają swe działanie lecznicze nie tylko na praktykach medycyny akademickiej, ale wchodzą w rzeczywistość duchową i okultystyczną. Medycyna ta oparta na holistyczno-energetycznej wizji świata nie mając naukowych podstaw swego oddziaływania stara się iścić prawo nie tylko do rzekomych naukowych swych podstaw, ale dając ludziom złudne nadzieje na zdrowie, poprzez swe okultystyczne konotujcie doprowadza często do zniewoleń na poziomie duchowym.
• Praktyki wschodnie. W tym paragrafie opisane zostaną najczęściej spotykane w świecie Zachodu ćwiczenia jogi i medytacji transcendentalnej z ich prawdziwym przesłaniem duchowym i co za tym idzie, wpływem na życie duchowe chrześcijan. Ujęte zostaną również sztuki walki o podłożu okultystycznym oraz ich filozoficzne podłoże oparte na manipulacji energią czi.
• Inne praktyki. Paragraf ten opisze metodę Silvy oraz terapię rodzin Berta Hellingera, ich okultystyczne podłoże i zagrożenia, które ze sobą niosą.
W tej części przedstawiona zostanie również historia poszczególnych praktyk oraz nauczanie Kościoła odnoszące się do przedstawionego zagadnienia. Wykład pokaże niszczący wpływ poszczególnych praktyk okultystycznych na życie osób zarówno na płaszczyźnie psychicznej, cielesnej, materialnej a zwłaszcza duchowej.
W drugiej części wykładu, korzystając z literatury dziedzin socjologii, etnologii religii i antropologii religii, przedstawiony zostanie wpływ uwarunkowań społecznych na rozwój praktyk okultystycznych. Następnie bliżej ukazany zostanie ruch New Age i jego wpływ i zagrożenie jakie ze sobą niesie, oraz fakt, iż to właśnie ten rodzaj nowej duchowości jest głównym propagatorem zachowań okultystycznych we współczesnym świecie Zachodu. W tej części zostanie ukazana również nauka Kościoła na temat demonologii. Poruszona zostanie istota osobowego Zła, jego oddziaływanie na człowieka w zwyczajnej i nadzwyczajnej formie działanie szatana, oraz zagadnienie grzechu. Ta część zostanie zakończona problematyką satanizmu, jako największego zagrożenia działalności duszpasterskiej.
Trzecia część jest odpowiedzią pastoralną na podjęte wcześniej zagadnienie okultyzmu. Przedstawione tu będzie w sposób syntetyczny działania jakie może podjąć duszpasterz oraz wierni świeccy w pracy z osobami dotkniętymi zniewoleniem duchowym na skutek praktyk okultystycznych. Ukazany zostanie przykładowy sposób przeprowadzenia wstępnego rozeznania, by móc należycie ocenić stan duchowy w jakim jest osoba szukająca pomocy, a w następstwie podjęte działania jak modlitwa o uwolnienie czy egzorcyzm. Ukazana też zostanie rola osób świeckich oraz specjalistów innych zawodów, we współpracy interdyscyplinarnej.
W wykładzie jest ukazany aktualny stan badań nad poruszaną problematyką, odwołując się do nauczania Magisterium Kościoła oraz korzystając z literatury pomocniczej. Kryterium wyboru literatury przedmiotu było następujące:
- zgodność treści analizowanych pozycji z Pismem Świętym i Tradycją Kościoła
- treści zostały przedstawione z wielką jasnością i znajomością podejmowanych zagadnień
- duże doświadczenie pastoralne autorów
- komplementarność treści omawianego tematu.

W cyklu 2022/23:

W opracowaniu autorstwa o. Remigiusza Trockiego w czasach współczesnych „szatan bardziej niż kiedykolwiek w dziejach świata zyskuje na tym, że zapomniano o nim i dzięki temu posiada wielką swobodę działania. Również coraz częściej można spotkać kontrowersyjne opinie na ten temat wśród teologów, osób duchownych a nawet niektórych egzorcystów. Starają się oni zmarginalizować jakiekolwiek oddziaływanie złego ducha na życie ludzkie, sprowadzając go do poziomu psychologii i jej niezbadanych głębi, czyniąc z niego tylko personifikację grzechu czy symbol zła. Zdaniem kardynała Ratzingera, taka teologia nie może być uznana za katolicką, gdyż argumentacja, jaką się posługuje, jest oparta na fałszywych założeniach. Ponieważ ten problem nie dotyczy tylko pojedynczych teologów, dlatego też Paweł VI ostrzegał przed taką postawą: Ten – kto zaprzecza istnieniu demona, albo czyni z niego zasadę samostanowiącą, element tego świata niezależny od Boga; lub kto tłumaczy go jako istność pseudoreligijną, zrodzoną z fantazji dla wytłumaczenia nieznanych przyczyn naszych nieszczęść – wychodzi poza ramy Biblii i Kościoła. Jak dalej zauważa papież: Ważne byłoby ponowne przestudiowanie tradycyjnego nauczania teologii dotyczącego szatana i wpływu, jaki może on wywierać na jednostki, grupy, całe społeczeństwo lub na bieg zdarzeń, a tym czasem teologia mało się tym zajmuje.
Jan Paweł II mówi: walka przeciw demonowi, jest aktualna także dzisiaj, gdyż demon aż dotąd żyje i działa w świecie. Paweł VI jeszcze mocniej uwypukla ten aspekt stwierdzając, iż najważniejszą potrzebą Kościoła we współczesnym czasie, jest obrona przed złem, które nazywa się diabeł.
Choć zjawisko okultyzmu nie jest niczym nowym z czym ludzkość nie miała by do czynienia w ciągu swych dziejów, jednak jego bardzo rozpowszechnione pojawienie się we współczesnym świecie powinno mocno zaniepokoić Kościół i jego pasterzy. Odpowiedzą na postawiony problem była Nota Duszpasterska Konferencji Biskupów Toskanii Na temat magii i demonologii, która ukazała ogrom zagrożenia jak również nieświadomości oraz ilości osób zaangażowanych w rzeczywistość okultyzmu na terenie Włoch. Na gruncie Polskim należy podkreślić publiczne poruszenie tego tematu przez tegoroczny List Abpa Michalika na Wielki Post: Współczesne szatańskie zagrożenia. Choć w Polsce i zagranicą coraz więcej pojawia się periodyków poruszających tematykę okultyzmu i wynikających z tego zagrożeń, jednak często można spotkać wiernych a nawet duchownych niezdających sobie sprawy z konsekwencji takich praktyk. Po za tym duszpasterze często nie znając się na tym zagadnieniu, unikają podejmowania pomocy osobom dotkniętym skutkami okultyzmu.
Czy więc zatem jest okultyzm? Termin ten pochodzi z łacińskiego occulere – skrywać, occultus – tajemny, ukryty, nieznany. Okultyzm przejawia się jako wiedza tajemna oraz jej praktyka opierająca się na założeniu, że istnieją ukryte i powiązane ze sobą siły natury występujące poza otaczającym nas światem, ale powiązane z nim. Siły te można poznać i nimi manipulować. Skutki takiego działania nie dają się uchwycić naukowo, choć dają pewne rezultaty empiryczne w postaci zdobytej wiedzy lub władzy. W okultyzmie występuje zasadniczo gnostyczny sposób poznania oraz magiczny sposób działania. W znaczeniu szerszym jest to zbiorowa nazwa kultów i praktyk religijnych powiązanych tajemną rzeczywistością nadnaturalną. Ceniony znawca tego zagadnienia ks. Aleksander Posacki wyszczególnia powyższe techniki jako okultystyczne:
• magia – niezależnie czy mamy do czynienia z tak zwaną białą magią czy czarną;
• wróżbiarstwo z jego wieloma przejawami jak: jasnowidzenie, astrologia, kartomancja, radiestezja, numerologia, feng shui i wszelkie inne formy przewidywania przyszłości i zdarzeń, które nie maja nic wspólnego z charyzmatycznym darem proroctwa (por. 1Kor 12);
• spirytyzm w jego formie tradycyjnej oraz jego współczesne formy jak channeling. Ks Aleksander do tej działki okultyzmu zalicza również terapie rodzin Helingera, ze względu na jej mediumiczne stany osób biorących w niej udział oraz rzekome spotkania obcych cywilizacji czyli UFO;
• medycyna okultystyczna do której należy zaliczyć bioenergoterapie, Reiki, akupunkturę i różne formy uzdrawiania oparte na holistyczno-energetycznej wizji świata.
Do wymienionych praktyk znawcy tematu zaliczają wszystkie zachowania i rytuały, które w swych praktykach czy filozofii w jakieś mierze wrastają w rzeczywistość okultystyczną. Dlatego należy tu również uwzględnić tak dziś popularne zachowania jak joga czy medytacja transcendentalna, pewne sztuki walki, terapie a na satanizmie kończąc.
Adept okultyzmu poprzez „system metod myślowych, uczuciowych, wolitywnych i fizjologicznych, umożliwiających człowiekowi poznanie, rozwinięcie i wykorzystanie zdolności własnych i mocy innych istot” pragnie wpłynąć na zastaną rzeczywistość. Okultysta wierzy, że jest wstanie siłą woli, psychiki czy poprzez wiedzę tajemną zapanować nad duchami, demonami czy innymi bytami, stawiając siebie ponad wszelką zwierzchność, nawet Boga. W tym przypadku stawia się na pierwszym miejscu stworzenie a nie Stwórcę. Jak wynika z przedstawionych treści, okultyzm jest miejscem działania złego ducha, dlatego chrześcijańscy znawcy tej dziedziny nie boją się nazwać go nazwać religią szatana. Potępiony jest on również przez Objawienie (por. Pwt 18, 9-12) a w konsekwencji Kościół (por. KKK 2116-2117).
Jakie są skutki praktyk okultystycznych?
Egzorcyści wielu denominacji chrześcijańskich są zgodni co do tego, że zajmowanie się okultyzmem czy to czynnie czy biernie – jako klient usług okultystycznych – jest główną przyczyna zniewoleń demonicznych do opętania włącznie. Jest on wejściem na teren złego ducha a przez to następuje związanie, gdyż dochodzi do przymierza z mocami ciemności.
Występują pewne prawidłowości u osób, które wchodzą w te niebezpieczne relacje:
• zachodzą problemy w życiu wiarą, zwłaszcza jeśli chodzi o religie chrześcijańską, nastawioną negatywnie do takich zachowań;
• pojawiają sie negatywne zmiany w charakterze (uzależnienia, agresja, mściwość, zboczenia seksualne) w wyniku obciążenia okultystycznego;
• w wypadku próby nawrócenia występuje depresja, a zwłaszcza przy oddaniu swego życia Chrystusowi;
• rodziny w których występują powyższe praktyki są bardziej podatne na choroby umysłowe i anomalie;
• w rodzinach tych występuje również rozwój zdolności mediumicznych, przekazywanych zazwyczaj dziedzicznie.
Stwierdzonym zostało, iż po nawróceniu i modlitwach o uwolnienie czy egzorcyzmach, byli okultyści tracą swe zdolności paranormalne. Zauważają rzeczywisty stan w którym przebywali, że to nie oni mieli „dary” mediumiczne, ale to rzekoma moc miała ich w swym posiadaniu.
Jak zostało wcześniej przedstawione, kontakt z okultyzmem zarówno poprzez własne praktyki czy jako forma porady u innych może zaowocować niechcianą ingerencją demoniczną. Najczęściej spotykane w takich wypadkach jest zniewolenie demoniczne. Należy zaliczyć do niego takie zachowania jak: wszelkiego rodzaju dręczenia fizyczne odczuwane ze strony czegoś nadnaturalnego a mające różne konsekwencje. Zjawisko to dotyczy także domów, rzeczy lub zwierząt (por. Mt 8 31-32; Łk 8, 32-33). Obserwuje się je na zewnętrz, słysząc dziwne hałasy i dźwięki, widząc samoczynne przenoszenie oraz niszczenie przedmiotów czy przemieszczanie się mebli, samoistne otwieranie się drzwi i okien. Ludzie z tego powodu nie mogą spać, zaczynają chorować, choć kliniczne badania nie są w stanie niczego wykryć. Zjawiskom tym mogą również towarzyszyć halucynacje o podłożu demonicznym, nie będące wynikiem choroby umysłowej jak psychastenii czy histerii. Nękanie może również przybierać postać odczucia duszenia, zadyszki, koszmarów sennych (por. Hi 7,14).
Inną formą dręczenia są obsesje personalne. Skłaniają one do stanów załamania, depresji, rozpaczy, obsesji samobójczej, perwersyjnego aktu seksualnego, gwałtu, aktu nienawiści. Osoba w ten sposób dręczona czuje się opanowana przez natrętne wyobrażenia, przychodzące nie w porę i opanowujące do szaleństwa, choć nie wywołują jeszcze obłędu. Nie jest ona zdolna odrzucić przedmiotu obsesji, co prowadzi do wyniszczającej walki i wyrzutów sumienia. Jej umysł jest nieustannie zajęty wszelkiego rodzaju wewnętrznymi rozmowami. Taki stan może trwać miesiącami. Doprowadza do rozpaczy, niepohamowanych odruchów nienawiści, antypatii do innych lub siebie samego, aż po samobójcze myśli, do zapalczywości zupełnie niezgodnej z jej systemem nerwowym.
Obsesja przypomina choroby umysłowe, gdyż istnieją również nerwice obsesyjne na tle seksualnym, samobójczym czy bluźnierczym. Ale w wypadku choroby poprzedza ją długi proces degradacji umysłu, natomiast w działaniu szatana następuje nagłe wdarcie się obsesyjnych myśli, ogarniających całego człowieka. Uderzają one w zdrowie (por. Hi 2, 7), uczucia, pracę, ekonomię (por. Hi 1, 12-19) czy wzajemne relacje. Taki człowiek posiada objawy psychicznego i fizjologicznego wycieńczenia. Stan ten należy przerwać modlitwę o uwolnienie.
Najczęściej spotykanymi formami zniewolenia jakie możemy spotkać, są grzeszne zachowania o charakterze nałogowym. Nie twierdzę, że zawsze za tym stoi zniewolenie demoniczne, choć ingerencja demona w grzech jest oczywista. Praktyka modlitwy o uwolnienie pozwala stwierdzić, iż za niektórymi zachowaniami nałogowymi kryje się zniewolenie demoniczne. Po krótkiej modlitwie o uwolnienie osoby doznają znacznej poprawy w życiu duchowym i większej łatwości w przezwyciężeniu swej słabości.
Rzadkimi przypadkami, z którymi możemy się jednak spotkać coraz częściej są stany opętania. Choć występują one dość rzadko, to jednak, iż coraz większa rzesza osób odchodzi od praktyk sakramentalnych a równocześnie korzysta z gabinetów okultystycznych, zjawisko to staje się coraz częściej spotykane. I choć u osób, u których występuje stan opętania pojawiają się okresy spektakularnych manifestacji demonicznych, to jednak najczęściej ludzi ci, potrafią żyć nawet dziesiątki lat w stanie nierozpoznanej przyczyny swych dziwnych dolegliwości. Aby można było podejrzewać, że mamy do czynienia z opętaniem demonicznym w życiu jakieś konkretnej osoby, powinny występować powyższe negatywne objawy jak: awersja do Sacrum, zdolności paranormalne, patologia w zachowaniu oraz podtrzymywanie klimatu zła moralnego. Oczywiście tymi przypadkami mogą się zająć tylko delegowani do tej posługi kapłani egzorcyści.
Pierwszą i podstawową rzeczą jaką należy powziąć w związku z tymi zagrożeniami, jest większe uświadomienie wiernym, jak i samym duchownym, zła i konsekwencji jakie niesie ze sobą okultyzm. Ignorancja, jaką można spotkać powoduje to, iż nawet na terenie budynków parafialnych, za zgodą miejscowego proboszcza można uświadczyć niektórych poradni o charakterze okultystycznym. Bogata literatura chrześcijańska oraz katolickie strony internetowe pozwalają na gruntowne zapoznanie się z powyższą problematyką. Łatwość z jaką współcześnie można nawiązać kontakt z egzorcystą diecezjalnym, powinna również zachęcać szczególnie duchownych do większej współpracy w pomocy osobom dotkniętym skutkami praktyk okultystycznych”.

Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się

nauki teologiczne

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych

nie dotyczy

Opis nakładu pracy studenta w ECTS

Podstawą uznania nakładu pracy studenta jest najpierw udział w zajęciach i aktywne włączanie się w dyskusję na tematy omawiane w wykładzie. Pod uwagę brane są również osobiste zainteresowania studenta przedstawianej problematyki wykładu prezentowane w czasie zajęć w wybranej przez studenta formie (przygotowany materiał pisemny, prezentacja, głos w dyskusji). Student ma prawo prosić też o osobiste konsultacje z wykładowcą i proponować alternatywne do stawianych wymagań sposoby wykazania znajomości tematu wykładu. W ocenie będzie również uwzględniana praca własna studenta i czas poświęcony na przygotowanie do zajęć, czytanie literatury, zwłaszcza osiągnięcia w realizowaniu praktyk, projektów i autorskich pomysłów związanych z tematyką wykładu. Do oceny końcowej zaliczane będzie także samokształcenie i wyniki osobistej kwerendy naukowej studenta na temat wykładu. Obowiązkowym zadaniem studenta będzie przygotowanie eseju na temat wybrany z listy zaproponowanej przez wykładowcę, jednak z możliwością przygotowania eseju na zaproponowany przez studenta, oryginalny temat mieszczący się w tematyce wykładu. Udział w zajęciach dydaktycznych, opracowanie treści wykładu i przygotowanie do egzaminu: 30 - 1 Praca własna z lekturą przedmiotową: 30 - 1 Przygotowanie eseju jako pracy pisemnej zaliczeniowej: 30 - 1 Nakład pracy studenta w godz.: 90 Liczba punktów ECTS: 3

Poziom przedmiotu

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się

wpisz symbol/symbole efektów kształcenia TMA_W01, TMA_W03, TMA_W10, TMA_W13, TMA_W23, TMA_U01, TMA_U05, TMA_U12, TMA_U28 TMA_K01, TMA_K18

Typ przedmiotu

obowiązkowy

Wymagania wstępne

Czym więc jest okultyzm? To system ukierunkowanych celowo praktyk, technik i sposobów, czerpiących z ukrytych i tajemnych mocy natury lub kosmosu, których nie da się zbadać narzędziami nowoczesnej nauki. Praktyki te dają rezultaty empiryczne, choć w racjonalny sposób, przy pomocy nauki nie da się tego wytłumaczyć. Okultyzm zajmując się wiedzą i praktyką tajemną, wykracza po za świat dostępny pięciu zmysłom, odwołując się do sił nadprzyrodzonych, duchowych i demonicznych. Do głównych nurtów okultyzmu należy zaliczyć wróżbiarstwo jak i wszystkie praktyki zdobywania wiedzy zakrytej, by poznać przyszłość, przeszłość jak i rzeczy tajemne. Inną główną gałęzią okultyzmu jest magia, manipulująca rzeczywistością materialną i duchową przy pomocy złych duchów. Kolejnym działem okultyzmu jest spirytyzm, mający za zadanie wejść w kontakt - przy pomocy medium lub technik - ze światem duchów, otwierając się przy tym na ich manipulacyjne przekazy. Jeszcze innym działem okultyzmu są praktyki uzdrawiania oparte na mocy, która wykracza po za naturalne zdolności człowieka a bierze swe źródło w bytach spirytystycznych. Ostatnim znaczącą kategorią okultyzmu są pewne praktyki wywodzące się z dalekiego wschodu a również czerpiące swymi korzeniami w wiedzy i praktykach okultystycznych .

Koordynatorzy przedmiotu

Jan Przybyłowski

Efekty kształcenia

Coraz wyraźniejsze duchowe zagubienie współczesnego człowieka, powoduje odrzucenie wielu wartości, z którymi łączy się głębokie życie duchowe. Powszechnie spotykany filozofia New Age w wielu dziedzinach życia, ze swoimi łatwo przyswajalnymi treściami, niesie wiele zagrożeń duchowych z konsekwencjami, z którymi spotykamy się w codziennym duszpasterstwie. Jednym z nich są pewne formy ingerencji demonicznej na skutek świadomego lub nieświadomego wejścia w rzeczywistość okultystyczną. Z tymi problemami w pracy duszpasterskiej będziemy się stykać i powinniśmy być na to jak najlepiej przygotowani.
Podstawowym wyzwaniem dla badań teologicznopastoralnych jest większe uświadomienie wiernym, jak i samym duchownym, zła i konsekwencji jakie niesie ze sobą okultyzm. Ignorancja, jaką można spotkać powoduje to, iż nawet na terenie budynków parafialnych, za zgodą miejscowego proboszcza, można spotkać poradnie o charakterze okultystycznym. Bogata literatura chrześcijańska oraz katolickie strony internetowe pozwalają na gruntowne zapoznanie się z powyższą problematyką. Łatwość z jaką współcześnie można nawiązać kontakt z egzorcystą diecezjalnym, powinna również zachęcać szczególnie duchownych do większej współpracy w pomocy osobom dotkniętym skutkami praktyk okultystycznych. Dzięki temu wykładowi studenci będą posiadać podstawową wiedzę o okultyzmie i zapoznają się z praktycznymi aspektami zagrożeń stąd wynikających.

Kryteria oceniania

Osiągnięcia studenta w zakresie zdobytej wiedzy, umiejętności i kompetencji będą oceniane według przyjętej w regulaminie skali ocen. Ponieważ tematyka okultyzmu z założenia ma charakter interdyscyplinarny i stosowany, dlatego w ocenie końcowej będzie uwzględnione uczestnictwo i aktywność na zajęciach, a także umiejętności i kompetencje w proponowaniu oryginalnych, twórczych sposobów wykorzystania teorii w praktyce pastoralnej Kościoła.

Literatura

AMORTH G., Egzorcyści i psychiatrzy, Częstochowa 1999.
AMORTH G., Nowe wyznania egzorcysty, Częstochowa 2002.
AMOTRH G., Wyznania egzorcysty, Częstochowa 2002.
BARTNIK C. S., Dogmatyka Katolicka, t. I, Lublin 2000.
CZAPIGA T., Nie jestem skory do egzorcyzmowania, „W drodze” 5(333)2001, s. 55-61.
DEGRANDIS R., Uzdrowienie międzypokoleniowe, Łódź 2004.
ERNETTI P., Pouczenia złego ducha, Kraków 2003.
JAN PAWEŁ II, Przemówienie 24 V 1987, Sanktuarium św. Michała Archanioła w Monte S. Angelo w Puglii, w: R. SALVUCCI, Podręcznik egzorcysty, Kraków 1998, s. 219.
KACZMAREK T., Zło o charakterze osobowym – szatan w refleksji teologicznej i doświadczeniu Kościoła, „Studia Wrocławskie” 6/2003, s. 245.
KOCAŃDA B., Opresja diabelska, „Rycerz Niepokalanej” 3(586)2005, s. 94-95.
KOCAŃDA B., Posługa kapłana – egzorcysty, Kraków 2004.
Kodeks Prawa Kanonicznego, Warszawa 1984.
KRÓLIKOWSKI J., Wyklinam cię i wypędzam, Kraków 2003.
MADRE P., Ale zbaw nas ode złego, Kraków 1999.
Nota Duszpasterska Konferencji Biskupów Toskanii na temat Magii i Demonologii, w: A. POSACKI, Okultyzm, jako Niewierność Fundamentalna, Kraków 1996, s.109-172.
PAWEŁ VI, Audiencja Generalna 15 XI 1972, w: J. RATZINGER, Raport o stanie wiary, Michalineum 2005 s. 122.
POSACKI A., Egzorcyzmy, opętanie, demony, Radom 2005.
POSACKI A., Ezoteryzm i okultyzm – formy dawne i nowe, Radom 2009.
POSACKI A., Niebezpieczeństwa okultyzmu, Kraków 1997.
POSACKI A., Okultyzm, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. XIII, Radom 2004, s. 242-249.
POSACKI A., Okultyzm jako niewierność fundamentalna, Kraków 1998.
POSACKI A., Psychologia i New Age, Gdańsk 2007.
POSACKI A., Wprowadzenie do wydania polskiego, w: F. D. GOODMAN, Egzorcyzmy Annelise Michel. Opętanie w Klingenberg w świetle nauki, Gdańsk 2005.
POSACKI A., Wybrane problemy z dziedziny okultyzmu, w: Biblioteczka egzorcysty. Przyczyny zniewoleń demonicznych, Magdalenka 2006 s. 3-10.
PROKOPIUK J., Okultyzm, w: Encyklopedia Religii, Warszawa 2003.
RATZINGER J., Raport o stanie wiary, Michalineum 2005.
Rytuał Rzymski. Egzorcyzmy i inne modlitwy błagalne, Katowice 2003.
SALIJ J., Spór o istnienie szatana, „Więź” 10-12/1985, s. 116.
SALVUCCI R., Podręcznik egzorcysty, Kraków 1998.
SAYÉS J. A., Szatan. Rzeczywistość czy mit?, Kraków 2003.
SCANLAN M., CRINER R. J., Uwalnianie ze złych mocy, Kraków 1999.
SIEMIENIEWSKI A., O diable dziś, „W drodze” 5(333)2001, s. 40-49.
VERLINDE J. M., Final-Age, Kraków 2004.
VERLINDE J. M., Jeden jest Pan, Kraków 1996.

W cyklu 2022/23:

1. Źródła
1.1. Dokumenty Nauczycielskiego Urzędu Kościoła
Dokument Kongregacji Nauki Wiary, Fede christiana e demonologia, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 271–291.
Instrukcja na temat modlitw w celu osiągnięcia uzdrowienia pochodzącego od Boga, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1995–2000, Tarnów 2002.
Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 2002.
Kodeks prawa kanonicznego, Warszawa 1984.
Kongregacja Nauki Wiary, List do ordynariuszy miejsca przypominający niektóre normy dotyczące egzorcyzmów Inde ab aliquot annis, AAS 77(1985), s. 1169–1170.
Kongregacja Nauki Wiary, List Biskupów Kościoła katolickiego o nie¬których aspektach medytacji chrześcijańskiej Orationis formas, 15.10.1989.
Kongregacja Świętego Oficjum, Deklaracja z 26.03.1942, w: A. Wronka, Od magii do opętania, Radom 2003, s. 39.
Święta Kongregacja dla Doktryny Wiary, List w sprawie niektórych za¬gadnień związanych z eschatologią Recentiores episcoporum Synodi, 17.05.1979, za: M. Piotrowski, Życie pomiędzy śmiercią a zmartwych-wstaniem, „Miłujcie się”, 3/2009, s. 21.258
Odpowiedź Świętej Kongregacji Świętego Oficjum z 24 IV 1917, AAS 9(1917), s. 268.
Papieska Rada Kultury, Papieska Rada do Spraw Dialogu Międzyreligij¬nego, Jezus Chrystus Dawcą wody Życia. Chrześcijańska refleksja na temat New Age, Kraków 2003.
Pismo Sekretariatu Stanu w Watykanie z dnia 27 X 2001 r. w sprawie reiki, w: G. Bacik, Okultyzm, Kraków 2009, s. 118.
Przyjdź Duchu Święty. Podstawowe dokumenty dotyczące Odnowy w Du¬chu Świętym w Kościele katolickim, red. L.J. Suenens, Kraków 1998 [Dokumenty z Malines].
Rytuał Rzymski. Egzorcyzmy i inne modlitwy błagalne, Katowice 2003.
Sobór Laterański IV, DS 800, w: Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, Poznań 1988.
Sobór Laterański V, Bulla Apostolici regimins, DS 902.
Sobór Trydencki, DS 1512.
Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Con¬cilium, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002, s. 40–71.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002, s. 104–166.
Sobór Watykański II, Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actu¬ositatem, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002, s. 377–401.
Sobór Watykański II, Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes divinitus, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002, s. 440–474.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002, s. 537–618.
Synod w Orange II, DS 372.
Bibliografia259
1.2. Nauczanie papieskie
Jan Paweł II, Encyklika Dominum et Vivificantem, 18 V 1986, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, Kraków 1996, s. 187–256.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris Mater, 25 III 1987, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 2, Kraków 1996, s. 257–317.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Pastores dabo vobis, 25 III 1992, Rzym 1992.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 20.06.1986, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 103–104.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 23.06.1986, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 100–102.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 13.08.1986, w: G. Siegmund, Cztery głośne przypadki wypędzania szatana, Kraków 2004, s. 9.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 20.08.1986, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 133–135.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 03.09.1986, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 149–154.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 17.09.1986, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 161–167.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 08.10.1986, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 176–182.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 29.10.1986, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 182–188.
Jan Paweł II, Audiencja generalna, 12.11.1986, w: O aniołach i szatanie. Jan Paweł II naucza, Kraków 1998, s. 193–199.
Jan Paweł II, Przemówienie, 24 V 1987, Sanktuarium św. Michała Ar¬chanioła w Monte S. Angelo w Puglii, w: R. Salvucci, Podręcznik egzorcysty, Kraków 1998, s. 219.
Paweł VI, Audiencja generalna, 15 XI 1972, Rzym, w: R. Salvucci, Pod¬ręcznik egzorcysty, Kraków 1998, s. 220.
Bibliografia260
1.3. Nauczanie biskupów
Guidelines for Evatualing Reiki as on alternative therapy. Committtee on Doctrine. United States Conference of Catholic Bishops 24.03.2009, w: A. Posacki, Ezoteryzm i okultyzm – formy dawne i nowe, Radom 2009, s. 470–474.
Michalik J., Współczesne szatańskie zagrożenia, List pasterski na Wielki Post 10.02.2010.
Nota Duszpasterska Konferencji Biskupów Toskanii na temat Magii i Demo¬nologii, w: A. Posacki, Okultyzm, jako Niewierność Fundamentalna, Kraków 1996, s. 111–172.
2. literatura przedmiotu
Amorth G., Egzorcyści i psychiatrzy, Częstochowa 1999.
Amorth G., Nowe wyznania egzorcysty, Częstochowa 2002.
Amorth G., Świadectwo egzorcysty, Kraków 2007.
Amorth G., Wspomnienia egzorcysty. Moje życie w walce z Szatanem, Częstochowa 2010.
Amotrh G., Wyznania egzorcysty, Częstochowa 2002.
Bamonte F., Opętanie i egzorcyzm. Jak rozpoznać przebiegłego szatana, Kielce 2008.
Chenesseau R., Egzorcyzmy, Radom 2010.
Ernetti P., Pouczenia złego ducha, Kraków 2003.
Grefkowicz A., Jezu, ratuj, „La Salette”, 4(335)2011, s. 4–9.
Grefkowicz A., Posługa egzorcysty, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 4(65)2003, s. 33–41.
Grefkowicz A., Piątkowski M., Sosnowski S., Zawód: egzorcysta. Wywiad z polskimi egzorcystami, Kraków 2011.
Harris C.W., Przeciwstawiajcie się diabłu. Wskazówki duszpasterskie do modlitwy o uwolnienie, Wrocław – Kraków 1996.
Bibliografia261
Jarzębska-Szczebiot J., Szczebiot M., Biblioteczka Egzorcysty. Pułapki mocy ciemności. Część I, Magdalenka 2004.
Jarzębska-Szczebiot J., Szczebiot M., Biblioteczka Egzorcysty. Pułapki mocy ciemności. Część II, Magdalenka 2004.
Jeanguenin G., Szatan istnieje. Świadectwo egzorcysty i jego odpowiedzi na pytania, Kraków 2006.
Kaczmarek T., Nota duszpasterska o zagrożeniach wiary ze strony ezote¬ryzmu/okultyzmu, w: Biblioteczka egzorcysty. Przyczyny zniewoleń demonicznych, Magdalenka 2006, s. 65–76.
Kaczmarek T., Zło o charakterze osobowym – Szatan w refleksji teologicz¬nej i doświadczeniu Kościoła, w: Egzorcyzmy dawniej i dziś. W blasku Chrystusa i cieniu szatana, red. B. Barkowski, A. Posacki [i in.], Warszawa 2004, s. 23–42.
Kocańda B., Obsesja diabelska, „Rycerz Niepokalanej”, 4(587)2005, s. 130–131.
Kocańda B., Opresja diabelska, „Rycerz Niepokalanej” 3(586)2005, s. 94–95.
Kocańda B., Pod jednym dachem z osobą zniewoloną przez złe duchy, „Któż jak Bóg”, 2(74)2005, s. 6–7.
Kocańda B., Posługa kapłana – egzorcysty, Kraków 2004.
Kocańda B., Towarzyszenie osobie opętanej – opieka w ciągu dnia, „Któż jak Bóg”, 3(75)2005, s. 6–7.
La Grua M., Modlitwa o uwolnienie, Kraków 2002.
Laurentin R., Szatan. Mit czy rzeczywistość, Warszawa 1997.
Lozano N., Modlitwa uwolnienia, cz. 2, Łódź 2009.
Madre P., Ale zbaw nas ode złego, Kraków 1999.
Madre P., Boża miłość, a dar uwalniania, Kraków 1997.
Madre P., Uzdrowienie i egzorcyzm. Jak rozeznawać?, Warszawa 2007.
Morand G., Egzorcyzmy, Warszawa 2005.
Bibliografia262
Morand G., Pułapki okultyzmu, Kraków 2009.
Nanni G., Palec Boży i władza szatana. Egzorcyzm, Warszawa 2007.
Pilar P.C., Ezoteryzm a chrześcijaństwo, Kraków 2002.
Posacki A., Apostolat Miłosierdzia wobec współczesnych zniewoleń człowieka, w: Tajemnica Bożego Miłosierdzia w charyzmacie mariańskim, red. J. Kumala, Licheń 2004, s. 168.
Posacki A., Astrologia, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 2, Radom 2000, s. 23–31.
Posacki A., Bioenergoterapia, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 3, Radom 2001, s. 43–53.
Posacki A., Channeling, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 4, Radom 2001, s. 52–54.
Posacki A., Demonologii powrót konieczny, „Nasz Dziennik”, 80(4011)2011, s. 12.
Posacki A., Egzorcyzmy, opętanie, demony, Radom 2005.
Posacki A., Ezoteryzm i okultyzm – formy dawne i nowe, Radom 2009.
Posacki A., Holizm, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 8, Radom 2002, s. 27–30.
Posacki A., Ideologia różdżkarstwa, „Nasz Dziennik”, 7–8 XI 1998/238, s. 8.
Posacki A., Inwazja pseudonauki (2). „Terapia” Berta Hellingera – pomiędzy pseudonauką a spirytyzmem (cz. I), „Nasz Dziennik”, 28.04.2008, nr 100(3117), za: http://www.naszdziennik.pl/index.php?typ=my-&dat=20080428&id=my11.txt [20.04.2011].
Posacki A., Joga, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 9, Radom 2002, s. 27–36.
Posacki A., Magia, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 11, Radom 2003, s. 207–216.
Posacki A., New Age, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 13, Radom 2004, s. 76–87.
Bibliografia263
Posacki A., Niebezpieczeństwa okultyzmu, Kraków 1997.
Posacki A., Nowe Formy spirytyzmu dzisiaj, w: Biblioteczka egzorcysty. Przyczyny zniewoleń demonicznych, Magdalenka 2006, s. 27–64.
Posacki A., Numerologia, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 13, Radom 2004, s. 167–169.
Posacki A., Okultyzm, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 13, Radom 2004, s. 242–249.
Posacki A., Okultyzm, jako Niewierność Fundamentalna, Kraków 1996.
Posacki A., Opętanie, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 13, Radom 2004, s. 252–256.
Posacki A., Barkowski B., Dąbrowski T., Posługa egzorcysty. Rozmowa, „Pastores”, 2(27)2005, s. 86–97.
Posacki A., Problemy związane z magią, w: Biblioteczka Egzorcysty. Przy¬czyny zniewoleń demonicznych, red. A. Pecyna, Magdalenka 2006, s. 11–26.
Posacki A., Psychologia i New Age, Gdańsk 2007.
Posacki A., Różdżkarz, spec od wyszukiwania wody?, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 10/1996, s. 32–33.
Posacki A., Wprowadzenie do wydania polskiego, w: R. Salvucci, Podręcz¬nik egzorcysty. Jasne słowa na temat ciemnej rzeczywistości, Kraków 1998, s. 5–27.
Posacki A., Wybrane problemy z dziedziny okultyzmu, w: Biblioteczka egzorcysty. Przyczyny zniewoleń demonicznych, red. A. Pecyna, Mag¬dalenka 2006, s. 3–10.
Posacki A., Zrozumieć New Age, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 4(65)2003, s. 46–59.
Rodewyk A., Demoniczne opętanie dzisiaj, Racibórz 1995.
Salvucci R., Podręcznik egzorcysty, Kraków 1998.
Sayés J.A., Szatan. Rzeczywistość czy mit?, Kraków 2003.
Scanlan M., Criner R.I., Uwolnienie od złych mocy, Kraków 1999.
Bibliografia264
Siwek P., Krótki kurs astrologii, „Fronda”, 53/2009, s.162–195.
Śliwiński P.J., Zwoliński A., Cisowski H., Regiewicz A., Kościół a spiry¬tyzm, Kraków 2001.
Tekieli R., Bioenergia złego, „Rycerz Niepokalanej”, 4(647)2010, s. 100–102.
Tekieli R, Leksykon zagrożeń duchowych oraz ideologii i praktyk New Age, t. 1, Częstochowa 2009.
Tekieli R., Popularna encyklopedia New Age 2. Techno, aikido, amulety, Warszawa 2004.
Tekieli R., Popularna encyklopedia New Age 3. Harry Potter, metoda Silvy, tai czi, Warszawa 2004.
Tekieli R., Współczesne zagrożenia duchowe, „La Salette”, 4(335)2011, s. 18–24.
Tekieli R., Zaufaj Mocy Jezusa, „La Salette”, 1(332)2011, s. 26–27.
Tekieli R, Zmanipuluję cię kochanie. Współczesne zagrożenia duchowe, „Fundacja brulionu”, bmw., brw.
Verlinde J.M., Bóg wyrwał mnie z ciemności, Warszawa 2002.
Verlinde J.M., Jeden jest Pan, Kraków 1996.
Verlinde J.M., Jedyna Droga, Prawda i Życie, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 4(65)2003, s. 19–28.
Verlinde J.M., Final – Age, t. 1–5, Kraków 2003–2005.
Verlinde J.M., Zakazany owoc. Z aśranu do klasztoru, Kraków 1999.
Zwoliński A, Astrologia, wróżby, jasnowidzenie i wywoływanie duchów, Kraków 2008.
Zwoliński A., Bezdroża zła, Warszawa 2003.
Zwoliński A., Blisko duchów, „Nasza Droga”, 20(563)2008, s. 24–25.
Zwoliński A., Chrześcijanin wobec bioenergoterapii (2), „Któż jak Bóg”, 3(93)2008, s. 9–10.
Zwoliński A., Guru on-line. Uwaga, sekta wicca!, „Któż jak Bóg”, 2(98)2009, s. 23.
Bibliografia265
Zwoliński A., Leksykon współczesnych zagrożeń duchowych, Kraków 2009.
Zwoliński A., Magia komputerowa, „Któż jak Bóg”, 6(96)2008. s. 23.
Zwoliński A., Magia komputerowa (4), „Któż jak Bóg”, 1(97)2009. s. 20.
Zwoliński A., Obietnice bioenergoterapii (1), „Któż jak Bóg”, 2(92)2008, s. 12–13.
Zwoliński A., Poker z szatanem. Z dziejów zła, Warszawa 2010.
Zwoliński A., Przekaz podprogowy, „Sekty i Fakty”, 1(20)2004, s. 31–32.
Zwoliński A., Satanizm, Radom 2007.
Zwoliński A., Śmierć kliniczna, Radom 2007.
Zwoliński A., Wywoływanie duchów, Radom 2007.
3. literatura pomocnicza
Agnosiewicz A., Polska choruje na egzorcyzmy, „Fokus”, 1(184)2011, s. 30–36.
Amyot F., Byłam opętana. Świadectwo uwolnienia przez egzorcyzm, Kra¬ków 2007.
Aardweg G.J.M. van den, Spragnione dusze. Zjawy z czyśćca, Warszawa 2009.
Armia egzorcystów. Rozmowy z egzorcystami podczas ich spotkania w Nie¬pokalanowie, „Rycerz Niepokalanej”, 9(652)2010, s. 228–231.
Armia egzorcystów. Trzecia część rozmowy z egzorcystami podczas spo¬tkania w Niepokalanowie, „Rycerz Niepokalanej”, 11(654)2010, s. 302–303.
Artale F., Ukąszenie węża, w: G. Amorth, Świadectwo egzorcysty, Kraków 2007, s. 125–138.
Augustyn z Hipony, Wyznania 7, 12, 8.
Augustyn z Hipony, Enarrationes in Psalmos, 140, 9.
Bibliografia266
Bacik G., Okultyzm, Kraków 2009.
Bacik G., Zniewolenie demoniczne, Kraków 2010.
Baglio M., Obrzęd. Tajemnice współczesnych egzorcystów, Kraków 2010.
Bailey A., Leczenie ezoteryczne, Warszawa 1997.
Egzorcyzmy dawniej i dziś. W blasku Chrystusa i cieniu szatana, red. B. Barkowski, A. Posacki [i in.], Warszawa 2004.
Bastian B., Tajemnice innego świata. Okultyzm, satanizm, parapsychologia, Kraków 2006.
Benignus O., Moja droga do egzorcyzmów, Kraków 2010.
Benignus O., Szatan istnieje naprawdę. Spotkałem go, Kraków 2009.
Beźnic S., Łańcuszki szczęścia – kanał komunikacji paradygmatu magicznego New Age w Internecie, w: Oblicza religii i religijności, red. I. Borowik, M. Libiszowska-Żółtkowska, J. Doktór, Kraków 2008, s. 339–358.
Borowik-Dąbrowska E., Szatańska pułapka w metodzie Silvy, „Miłujcie się”, 5–8/1996, za: Magia – cała prawda. Teksty o okultyzmie publikowane na łamach Miłujcie się!, red. M. Piotrowski, Poznań 2010, s. 117–118.
Bowie F., Antropologia religii. Wprowadzenie, Kraków 2008.
Brentano K., Żywot i bolesna męka Pana naszego Jezusa Chrystusa i Najświęt¬szej Matki Jego Maryi wraz z tajemnicami Starego Przymierza według widzeń świątobliwej Anny Katarzyny Emmerlich, t. 2, Wrocław 1993.
Bresan L., Uwolnij nas od złego, w: Kościół wobec opętań i demonów, red. P. Caspani, Kraków 2009, s. 175–192.
Bronakowski T., Konieczna współpraca, „Nasz Dziennik”, 280(3601)2009. s. 8.
Bruckner A., Mitologia słowiańska i polska, Warszawa 1980.
Casadei L., Casadei F., Nawiedził nas diabeł. Historia prześladowanej rodziny, Kielce 2010.
Cecuda D., Tarot mandala duszy, „Czwarty Wymiar”, 2003/8, s. 36–38.
Chio F. di, Murgia D., Szatan przed trybunałem, Kraków 2005.
Bibliografia267
Chmielewski D., Wschodnie sztuki walki: czy tylko sport?, „Biuletyn Gdańskiego Centrum Informacji o Sektach i Nowych Ruchach Re¬ligijnych”, 13/2000.
Cholewa M., Komisja Teologiczna odpowiada, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 3(33)1999, s. 89–92.
Chrząstek K., Horoskop Eskimosa, „Sekty i Fakty”, 3(18)2003, s. 4–6.
Climati C., Młodzi i ezoteryzm. Magia, satanizm i okultyzm – oszustwo ognia, który nie spala, Katowice 2001.
Clos T. du, Uwolnienie z mocy złego ducha, Kraków 2010.
Cozzi A., Teologiczno-syntetyczne ujęcie diabła, w: Kościół wobec opętań i demonów, red. P. Caspani, Kraków 2009, s. 279–318.
Cyran W., Wywiad z egzorcystą. Satanizm u nastolatków, Częstochowa 2006.
Czapiga T., Nie jestem skory do egzorcyzmowania, „W drodze”, 5(333)2001, s. 55–61.
Czapiga T., Szatańskie szramy. Rozmowa z księdzem egzorcystą, „Rycerz Niepokalanej”, 12(655)2010, s. 328–330.
DeGrandis R., Uzdrowienie międzypokoleniowe, Łódź 2004.
Dębiec J., Opętanie. Próba psychologicznego ujęcia problemu, Kraków 2000.
Dominiczak H., Strzeż się człowieku Szatana. Fakty działania demonów i walka z nimi, Marki 2009.
Domański A., Przywódcy Izraela w starciu ze złymi mocami, „Łowickie Studia Teologiczne”, 11(2009), s. 91–104.
Dudała J., Byłem bioenergoterapeutą, „Gość Niedzielny”, 04.04.2010, nr 13, s. 30–31.
Eliade M., Traktat o historii religii, Warszawa 2009.
Encyklopedia Nowej Ery. New Age od A do Z, red. W. Bockenheim, S. Bed¬narek, J. Jastrzębski, Wrocław 1996, s. 162–164.
Falvo S., Przebudzenie charyzmatów, Łódź 1995.
Bibliografia268
Fortea J.A., LeBlanc L.E.U., Prawdziwa historia egzorcyzmów Anneliese Michel, Radom 2010.
Froc I., Egzorcyści, Kraków – Niepokalanów 1995.
Fulvio F. di, Opętanie szatańskie i egzorcyzmy, [w:] Egzorcyzmy dawniej i dziś. W blasku Chrystusa i cieniu szatana, red. B. Barkowski, A. Po¬sacki [i in.]Warszawa 2004, s. 137–167.
Gajewski M., Sekty i nowe ruchy religijne, Kraków 2009.
Goodman F.D., Egzorcyzmy Anneliese Michel, Gdańsk 2005.
Gordon S., Encyklopedia zjawisk paranormalnych, Warszawa 1995.
Górnicki M., Spirytyzm, w: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmie¬lewski, Lublin – Kraków 2002, s. 830.
Górny G., Egzorcyści na ławie oskarżonych, „La Salette”, 4(335)2011, s. 12–13.
Góźdź K., Problem personalności szatana, w: Egzorcyzmy dawniej i dziś. W blasku Chrystusa i cieniu szatana, red. B. Barkowski, A. Posacki [i in.], Warszawa 2004, s. 81– 93.
Grof S., Obszary nieświadomości. Raport z badań nad LSD, Kraków 2000.
Grom B., Ezoteryzm – nowa nadzieja?, Kraków 2006.
Grzyb W., A diabeł często się na mnie mści, „Gazeta Lubuska”, 24–25 XII 2010, s. 12–13.
Guerra M., Satanizm i lucyferyzm jako formy alternatywnej i magicznej religijności naszych czasów, w: Teologia o szatanie, red. K. Góźdź, Lublin 2000, s. 57–101.
Hall D., Kostro M., Mandala dyskursu: strategie uwierzytelnienia astro¬logii jako działalności naukowej, w: Oblicza religii i religijności, red. I. Borowik, M. Libiszowska-Żółtkowska, J. Doktór, Kraków 2008, s. 324–338.
Hellinger B., Hövel G., Praca nad rodziną. Metoda Berta Hellingera, Gdańsk 2004.
Bibliografia269
Hermas, Pasterz, w: Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, red. J. Naumowicz, t. 10, Kraków 1998, s. 241–244
Heron B., Ujrzałem spadającego szatana, Warszawa 1999.
Huber G., Idź precz Szatanie! Działanie diabła dzisiaj, Marki 1999.
Hunt D., McMahon T.A., Ameryka – nowy uczeń czarnoksiężnika, War¬szawa 1994.
Hunt D., McMahon T.A., Zwiedzione chrześcijaństwo, Wrocław – Kraków 1994.
Inlender B., Elementy personalizmu chrześcijańskiego, „Communio” 5(23)1984, s. 14–34.
Introvigne M., Menegotto A., Satanizm, w: Kościół wobec opętań i demo¬nów, red. P. Caspani, s. 53–101.
Jalbert G., Praktyka uwalniania, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 10/1996, s. 57–58.
Jan od Krzyża, Noc ciemna, Kraków 2001.
Judycki S., Bóg i inne osoby. Próba z zakresu teologii filozoficznej, Poznań 2010.
Karp H., Cuda na sprzedaż. Oblicza polskiej transformacji, Toruń 2008.
Kiersztyn T., Zatrute źródło, Kraków 2010.
Klasyfikacja zawodów i specjalności III. Opisy grup zawodów, Warszawa 1995.
Kiliszewski A., Opus Angelorum in Opere Salutari czyli Traktat o Aniołach, Warszawa 2011.
Kłoczowski J.A., Kiedy religia staje się magią, „List”, 2/2004, s. 11–15.
Knie-Górna J., Mężni w wierze. Rozmowa z księdzem Andrzejem Troja¬nowskim, wykładowcą teologii, diecezjalnym egzorcystą, „Przewodnik Katolicki”, 11.01.2009.
Koch K., Bóg wśród Zulusów, Poznań 1990.
Kozłowski J., Wspólnota i rozeznanie duchowe, Łódź 2000.
Bibliografia270
Kowalczyk M., Traktat o stworzeniu, w: Dogmatyka, t. 6, Warszawa 2007, s. 15–286.
Królecki Z., Radiestezja terapeutyczna, Wrocław 1993.
Królikowski J., Wyklinam cię i wypędzam, Kraków 2003.
Kulik A., Problemy emocjonalne młodzieży zajmującej się astrologią, „Rocz¬niki psychologiczne” 1/1998, s. 129–146.
Kurajew A., O naszej klęsce, „Fronda”, 53/2009, s. 78–108.
Levack B.P., Polowanie na czarownice w Europie wczesnonowożytnej, Wrocław 1991.
Libera Z., Medycyna ludowa. Chłopski rozsądek czy gminna fantazja?, Wrocław 1995.
Ligouri de A.M., Praxsis Confessarii, Augustae Taurimorum: H. Marietti, 1829, § 113, [w:] M. Scanlan, R. J. Criner, Uwalnianie ze złych mocy, Kraków 1999. s. 99.
Maćko K., Tai Chi Chuan. Filozofia i praktyka, Katowice 2001.
Maggiolini A., Grzech człowieka, „Communio”, 5(23)1984, s. 3–13.
Mainka W., Uwaga, bioenergoterapia!, „Miłujcie się”, 1/2010, s. 43–45.
Majewski M., Popyt na przeganianie demonów, „Uważam Rze”, 27/2011, s. 30–33.
Malinowski B., Magia, nauka i religia, w: Dzieła, t. 7, Warszawa 1990.
Malinowski B., Mit w psychice człowieka pierwotnego, w: Dzieła, t. 7, Warszawa 1990.
Malinowski B., Ogrody koralowe i ich magia. Studium metod uprawy ziemi oraz obrzędów towarzyszących rolnictwu na Wyspach Trobrianda, w: Dzieła, t. 5, Warszawa 1987.
Maria L., Rola szatana w życiu duchowym, „Karmel”, grudzień 1986, s. 17–20.
Mardon-Robinson M., Droga przez mrok albo szaleńcy Boży, Kraków 2000.
Bibliografia271
Matela, L. Stefański L.E., Szymański J.A., Mini Encyklopedia. Psychotro¬nika, Warszawa 1993.
Meyer B., Ostrzeżenie z zaświatów, Poznań 2004.
McDowell J., Stewart D., Okultyzm, Lublin 1995.
Mroczkowski I., Zło i grzech. Studium filozoficzno-teologiczne, Lublin 2000.
Nawrocka M., Chichot na cmentarzu, „Miłujcie się”, 3/2009, s. 34–41.
Nowacki W., Modlitwa o uwolnienie w Kościele i w Odnowie, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 3(108)2010, s. 5–13.
Nowak A.J., Opętanie, w: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmie¬lewski, Lublin – Kraków 2002, s. 612–613.
Nowak A.J., Psychospołeczny aspekt satanizmu, w: Teologia o szatanie, red. K. Góźdź, Lublin 2000, s. 103–126.
Nowak T., Szatańskie szramy. Rozmowa z księdzem egzorcystą, „Rycerz Niepokalanej”, 12(655)2010, s. 328–330.
Ostaszewska A., Do psychologa, czy do egzorcysty?, „Któż jak Bóg”, 5(113)2011, s. 5–8.
Pacwa M., Katolicy wobec New Age, Kraków 1997.
Pająk H., Retinger mason i agent syjonizmu, Lublin 1996.
Palla A.J., Poradnik walki duchowej, Rybnik 1999.
Pawłowicz Z., Kościół i sekty w Polsce, Gdańsk 1996.
Peck M.S., Ślady diabła. Opowieść psychiatry o opętaniu, egzorcyzmach i zbawieniu, Poznań 2008.
Pfeifer S., Czy zdrowie za wszelką cenę. Medycyna alternatywna a wiara chrześcijańska, za: A. Posacki, Bioenergoterapia, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 3, Radom 2001, s. 43–53.
Piątkowski M., Charyzmaty pożyteczne w posłudze uwalniania (2), „Któż jak Bóg”, 2(92)2008, s. 6.
Piątkowski M., Charyzmaty pożyteczne w posłudze uwalniania (3), „Któż jak Bóg”, 3(93)2008, s. 12–13.
Bibliografia272
Piątkowski M., Charyzmaty pożyteczne w posłudze uwalniania (3), „Któż jak Bóg”, 4(94)2008, s. 7.
Piątkowski M., Charyzmaty pożyteczne w posłudze uwalniania (4), „Któż jak Bóg”, 5(95)2008, s. 11.
Piątkowski M., Charyzmaty pożyteczne w posłudze uwalniania (5), „Któż jak Bóg”, 6(96)2008, s. 19.
Piątkowski M., Charyzmaty pożyteczne w posłudze uwalniania (6), „Któż jak Bóg”, 1(97)2009, s. 19.
Pietrek D., Biegać po polu z róż(dż)kami, „Sekty i Fakty”, 3(14)2002, s. 35–36.
Pindel R., Reiki, Metoda leczenia czy sekta?, w: A. Posacki, M. Cholewa, R. Pindel, A. Zwoliński, Reiki, deszcz niebiańskiej energii?, Kraków 1997, s. 10–20.
Piotrowski M., Nie nadużywajcie mojego miłosierdzia, „Miłujcie się”, 1/2011, s. 9–11.
Piotrowski M., Okultyzm religia szatana, „Miłujcie się”, 5/2003, s. 24–25.
Piotrowski M., Życie pomiędzy śmiercią a zmartwychwstaniem, „Miłujcie się”, 3/2009, s. 18–21.
Polak M., Walczmy z szatanem, Marki 2000.
Popielewicz M., Ostrożnie z Internetem, „Nasz Dziennik”, 34(3965)2011, s. 9.
Porcarelli A., Spiritysmo, Milano 1998.
Prokopiuk J., Główne kategorie pojęciowe New Age (ruchu Nowej Ery), w: Oblicza nowej duchowości, red. M. Gołaszewska, Kraków 1995, s. 37–47.
Prokopiuk J., Okultyzm, w: Encyklopedia religii, Warszawa 2003, za: A. Posacki, Okultyzm, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. 13, Radom 2004, s. 242–249.
Pylak B., Egzorcyzmy i satanizm. W cieniu demonicznego zła, Lublin 2008.
Quilici A., Bojaźń Boża, strach przed diabłem, Warszawa 2001.
Bibliografia273
Ratzinger J., Bóg i świat. Z kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Peter Seewald, Kraków 2005.
Ratzinger J., Raport o stanie wiary, Marki 2005.
Rony J.A., Magia, Wrocław 1993.
Russo S., Zabawy z szatanem, Lublin 1995.
Ryszka C., Spotkanie z egzorcystami, Kraków 2010.
Ryszkowska G., Wróżbici. Niewiarygodny biznes, „Rzeczpospolita”, 07.01.2011, s. E10–E11.
Schulz M., „Upadła” Natura, „Communio”, 2(128)2002, s. 29–44.
Siegmund G., Cztery głośne przypadki wypędzania szatana, Kraków 2004.
Siemieniewski A., O diable dziś, „W drodze”, 5(333)2001, s. 40–49.
Silva J., Goldman B., Dynamiczna kontrola umysłu metodą Silvy, Łódź 1996.
Silva J., Stone R.B., Pomóż sobie metodą Silvy, Łódź 1997.
Silva J., Miele P., Samokontrola Umysłu Metodą Silvy, Łódź 1994.
Skotarczak D., Magia dziś i zawsze, „W drodze”, 5(249)1994, s. 88–94.
Skrudlik M., Masoneria w Polsce, Katowice 1935.
Staniek E., Egzorcyzm – jako pojedynek duchowy, „Któż jak Bóg”, 4(94)2008, s. 3.
Staniek E., Magia i upadłe anioły, „Któż jak Bóg”, 2(110)2011, s. 20–21.
Stępień T., Cuda – niewidy, „Któż jak Bóg”, 4(112)2011, s. 13–15.
Stępień T., Doktor Anielski o aniołach. Grzech upadłych aniołów – droga bez powrotu, „Któż jak Bóg”, 3(105)2010, s. 8–9.
Stępień T., Doktor Anielski o aniołach. Fałszywa recepta na szczęście, „Któż jak Bóg”, 4(106)2010, s. 8–9.
Strappazzon V., Kontakty z zaświatami, Kraków 1996.
Strohmer Ch., Czego nie powie ci horoskop, Warszawa 1998.
Sullivan F.A., Charyzmaty i Odnowa Charyzmatyczna, Warszawa 1986.
Bibliografia274
Szulc A., Pola psychościemy, „Przekrój”, 44/2009.
Szyjewski A., Etnologia religii, Kraków 2008.
Szymański J., Lucyferyzm w nauczaniu masonerii (2), „Rycerz Niepoka¬lanej”, 12(655)2010, s. 336–338.
Szymański D., Prawda o diable (szatanie), w: W. Moroz, Diabeł i egzor¬cyzm. Egzorcysta i inne autorytety mówią prawdę o szatanie, Kraków 2002, s. 5–47.
Szymborski J., Egzorcyzmy a moce ciemności, Warszawa 2007.
Tambiah S.J., Magia, nauka, religia a zakres racjonalności, Kraków 2007.
Tekieli R., Ciemna strona mocy, „Gazeta Polska”, 1(909)2011, s. 33.
Terapia systemowa Berta Hellingera, red. G. Weber, Gdańsk 2005.
Tokarski S., Sztuki walki, Ruchowe formy ekspresji filozofii wschodu, Szczecin 1989.
Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles, ks. III, rozdz. 105.
Tresmontant C., Esej o myśli hebrajskiej, Kraków 1996.
Trębacz T., Co on jest za jeden, czyli o szatanie i jego zajęciach słów kilka (1), „Któż jak Bóg”, 1(109)2011, s.19–21.
Trębacz T., Egzorcyzm – promyk Bożej mocy, „Któż jak Bóg”, 5(113)2011, s. 27–28.
Trębacz T., Nękanie, nawiedzenie, maleficium, „Któż jak Bóg”, 3(111)2011, s. 16–18.
Trębacz T., Nie dajmy się zwodzić, „Któż jak Bóg”, 2(110)2011, s. 25–27.
Trębacz T., Opętanie – czym jest i komu zagraża?, „Któż jak Bóg”, 4(112)2011, s. 16–17.
Trocki R., Okultyzm zagrożeniem młodzieży, w: Rodzina, młodzież, media. Problemy z życia i działalności Kościoła w Polsce, red. J. Przybyłowski, E. Robek, Warszawa 2011, s. 157–168.
Trocki R., Zagrożenia praktykami okultyzmu, współczesnym wyzwaniem pa¬storalnym, „Warszawskie Studia Pastoralne”, 12/2010, s. 117–124.
Bibliografia275
Trojanowski A., Wróżbiarstwo, czyli poznawanie przyszłości, „Miłujcie się”, 5/2003, s. 13.
Walewski P., Przychodzi chory do znachora, „Polityka”, 18/2001, s. 3.
Walicka J., Kult Szatana, Bytom 1991.
Wargacki S.A., Medycyna holistyczna New Age wyzwaniem dla medycyny konwencjonalnej, w: Etyka i moralność na przełomie tysiącleci – zagro¬żenia i wyzwania, red. Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich, Oddział Wojewódzki w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2001, s. 33–50.
Wargacki S.A., New Age, w: Słownik wiedzy o religiach, red. K. Banek, Bielsko-Biała 2007, s. 567–579.
Wargacki S.A., Ruch New Age a innowacje religijne i społeczno-kulturalne, w: Oblicza religii i religijności, red. I. Borowik, M. Libiszowska-Żółt¬kowska, J. Doktór, Kraków 2008, s. 290–304.
Wasąg M., Etapy modlitwy o uwolnienie, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 3(108)2010 s. 69–75.
Wasąg M., Przyczyny zniewoleń duchowych, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 3(108)2010, s. 19–35.
Wasąg M., Uwarunkowania w modlitwie o uwolnienie, „Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym”, 3(108)2010, s. 57–68.
Wilfling J., Szatan jako wróg człowieka duchowego według nauki św. Jana od Krzyża, „Karmel”, 4(33)1989, s. 12–13.
Wiśniowski E., Czarownic procesy, w: Encyklopedia katolicka, t. 3, Lublin 1985, s.762–763.
Wronka A., Od magii do opętania, Radom 2003.
Zarzycki S.T., Joga, w: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmie¬lewski, Lublin – Kraków 2002, s. 379–388.
Zylbertal W.H., Kosmiczne źródła jaźni: astrologia współczesna – podręcz¬nik, Wrocław 1992.
Zylbertal W.H., Kopias – Łokuciejewska K., Homo divinatus: nowe spoj¬rzenie na „nauki tajemne”, Katowice 1998.
Bibliografia276
4. netografia
http://wiadomosci.onet.pl/2108077,12,skladaja_ofiary_z_ludzi_poluja_na_dzieci,item.html [09.01.2010].
http://www.astrotheme.fr/celebrites/cartes/5bw8H8ks5z56.png [10.02.2010].
http://www.staff.amu.edu.pl/~pkisz/ [19.03.2010].
http://www.youtube.com/watch?v=lFiACNJ6cVc [03.04.2010].
http://www.tvn24.pl/-1,1655342,0,1,zabici-i-pocwiarowani--bo-byli-albinosami,wiadomosc.html [08.05.2010].
http://i.pinger.pl/pgr234/dd5522fa00205fe149ec78d4/enneagram.png[10.06.2010].
http://fronda.pl/news/czytaj/chrzescijanie_w_kenii_czczenie_duchow_jest_smiertelnie_niebezpie [26.06.2010].
http://www.macierz.org.pl/artykuly/usui_reiki/usui_reiki-bluzganie_i_diabelki-bledy_w_nauczaniu.html [01.09.2010].
5. filmografia
Atkinson T., Baran J. (reż.), Naziści: spisek okultystów (część I). Obrazy wojny, Film DVD Discovery Channel 2005.
Tekieli R., Dzieduszyński M., Jarmark cudów. Bioenergoterapia, Film DVD Telewizja Polska 2008.
Tekieli R., Dzieduszyński M., Jarmark cudów. Drugie dno radiestezji, Film DVD Telewizja Polska 2008.
Tekieli R., Dzieduszyński M., Jarmark cudów. Różdżka i zjawy, Film DVD Telewizja Polska 2008.
Verlinde J.M., Joga. Medytacja transcendentalna i modlitwa chrześcijańska, Film DVD Wydawnictwo Księży Marianów 1999.
Verlinde J.M., Magia. Tajemne moce, magiczne zaklęcia, zniewolenie, Film DVD Wydawnictwo Księży Marianów 2009.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu WT-P-FW-O w USOSweb