Partycypacja obywatelska we współczesnych demokracjach WSE-ZP-POWD
Zajęcia mają charakter konwersatorium, co sprzyja intensywnej dyskusji nad kluczowymi tekstami klasycznymi i nowoczesnymi ujęciami podstawowych problemów związanych z partycypacją obywatelską. Na początek studenci zapoznają się z odmiennymi koncepcjami polityki (Dahl, Crick), a następnie przejdą do problematyki legitymizacji władzy (Weber), problemu społeczeństwa obywatelskiego oraz wyzwania, jakim jest wolność polityczna.
W dalszej kolejności, w odniesieniu do klasycznych dla nauk społecznych tekstów, zostanie wspólnie omówione, jak miejsce obywatela w porządku politycznym zmienia się w zależności od modelu demokracji (agregacyjno-plebiscytarnej, elitarystycznej, deliberatywnej, partycypacyjnej).
Celem zajęć jest rozpoznanie różnych funkcji uczestnictwa obywatelskiego w systemie politycznym – w zależności od tego, w czym upatrujemy sprawności i stabilności demokracji.
Skupienie się na poziomie lokalnym, w tym analiza case study pozwoli na praktyczne odniesienie się do realnych mechanizmów angażowania mieszkańców. Dodatkowo, uczestnicy przećwiczą przygotowywanie wniosków o dostęp do informacji publicznej jako praktyczne zastosowanie narzędzia partycypacyjnego służącego kontrolowaniu instytucji publicznych.
Poruszane problemy będą stanowić ważne uzupełnienie wiedzy i umiejętności studentów do dalszej nauki - umożliwią głębsze spojrzenie na funkcjonowanie państwa, formułowanie i prowadzenie polityk publicznych oraz znaczenie różnych form działania administracji publicznej oraz ograniczeń, z jakimi musi się mierzyć ze strony obywateli.
Prowadzący zapewnia studentom literaturę (wymagane fragmenty).
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
• ZP1_W02: zna teoretyczne podstawy nauk o polityce potrzebne do analizy modeli demokracji.
• ZP1_W04: rozumie przyczyny i skutki polityczne, społeczno-kulturowe rozwoju demokracji i społeczeństwa obywatelskiego.
• ZP1_W05: zna etyczne uzasadnienia dla głównym modeli współczesnych demokracji - ochrona wolności, umożliwienie realizacji autonomii moralnej i in.
• ZP1_W06: posiada wiedzę o specyfice tworzenia i ewaluacji polityk publicznych uwzględniających mechanizmy partycypacji.
• ZP1_W07: rozumie specyfikę funkcjonowania administracji publicznej w kontekście włączania obywateli.
Umiejętności
• ZP1_U01: identyfikuje złożone problemy związane z partycypacją obywatelską i potrafi je analizować w pracy indywidualnej i zespołowej.
• ZP1_U02: dobiera i krytycznie analizuje źródła, w tym teksty klasyczne.
• ZP1_U05: rozpoznaje różne organizacyjne formy społeczeństwa obywatelskiego.
• ZP1_U10: potrafi zidentyfikować szanse i zagrożenia związane z różnymi rozwiązaniami włączania obywateli w procesy decyzyjne.
• ZP1_U12: wykorzystuje wiedzę do oceny organizacji pod kątem jej działań na rzecz zwiększania partycypacji obywatelskiej oraz jej etycznych uzasadnień.
Kompetencje społeczne
• ZP1_K02: wykorzystuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania praktycznych problemów w realizacji partycypacji obywatelskiej.
• ZP1_K03: angażuje się komunikatywnie i aktywnie w dyskusje grupowe podczas konwersatorium.
• ZP1_K04: podejmuje inicjatywę w analizie i formułowaniu rozwiązań, odpowiadając za efekty pracy własnej i zespołu.
• ZP1_K07: wykorzystuje zdobytą wiedzę i umiejętności w działania na rzecz interesu publicznego w kontekście kontroli administracji publicznej.
Literatura
Polityka – różne podejścia
1. Dahl R., Stinebrickner B., „Czym jest wpływ” [w:] Współczesna analiza polityczna, Warszawa 2007.
2. Crick B.R., „Istota rządów politycznych”, tłum. A. Waśkiewicz [w:] W obronie polityki, Warszawa 2004.
Legitymizacja
3. Weber M., „Typy panowania”, tłum. D. Lachowska [w:] Gospodarka i społeczeństwo…, Warszawa 2002.
Społeczeństwo obywatelskie
4. Borowiec P., „Główne przeszkody w realizacji idei społeczeństwa obywatelskiego” [w:] Czas społeczeństwa obywatelskiego…, Kraków 2006.
5. Szacki J. (red.), „Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego” [w:] Ani książę, ani kupiec…, Kraków : Warszawa 1997 (uzupełniająco).
Problem wolności politycznej
6. Novak M., „Chrześcijaństwo, kapitalizm i demokracja” [w:] Chrześcijaństwo, demokracja, kapitalizm, Warszawa 1993.
7. Staniszkis J., „Władza jako proces zawładnięcia” [w:] Zawładnąć!…, Warszawa 2012 (uzupełniająco).
Demokracja agregacyjno-plebiscytarna
8. Dahl R.A., „Teoria procesu demokratycznego”, tłum. S. Amsterdamski [w:] Demokracja i jej krytycy, Warszawa 2012.
Demokracja proceduralna / elitarystyczna
9. Schumpeter J.A., „Postawienie problemu”, „Klasyczna doktryna demokracji”, „Inna teoria demokracji”, tłum. M. Rusiński [w:] Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 1995.
Demokracja deliberatywna
10. Juchacz P.W., „Idea demokracji deliberatywnej” [w:] Deliberacja, demokracja, partycypacja…, Poznań 2006.
Demokracja partycypacyjna
11. Grygieńć J., „Demokracja partycypacyjna” [w:] Demokracja na rozdrożu…, Kraków 2017.
12. Dahl R.A., „Demokracja, poliarchia i uczestnictwo”, tłum. S. Amsterdamski [w:] Demokracja i jej krytycy, Warszawa 2012.
Obywatelskie uczestnictwo a funkcjonowanie państwa
13. Smulovitz C., „Kiedy mogą funkcjonować rządy prawa?” [w:] Demokracja i rządy prawa, Warszawa 2010.
14. Kułak-Krzysiak K., „Partycypacja czy efektywność?” [w:] Partycypacja społeczna…, Warszawa 2014 (uzupełniająco).
15. Bojanowski T., Kawa T. (red.), „Kontrola społeczna administracji publicznej” [w:] Prawne aspekty…, Lublin 2022 (uzupełniająco).
Demokracja bezpośrednia i jej współczesne formy
16. Rachwał M., „Formy demokracji bezpośredniej” [w:] Demokracja bezpośrednia…, Warszawa 2010.
17. Lubik-Reczek N., Kapsa I., Musiał-Karg M., „Elektroniczna partycypacja obywatelska…” [w:] Elektroniczna partycypacja obywatelska…, Poznań 2020 (uzupełniająco).
Partycypacja obywatelska na poziomie lokalnym
18. Rajca L., „Local governance a partycypacja obywateli” [w:] Europejskie modele samorządu…, Warszawa 2014.
19. Kloc E., „Udział mieszkańców w stanowieniu prawa…” [w:] Partycypacja społeczna…, Warszawa 2014 (uzupełniająco).
Partycypacja obywatelska na poziomie lokalnym – studium przypadków
20. Olech A., „Metody podnoszenia poziomu partycypacji…” i „Studia przypadków – monografie…” [w:] Partycypacja publiczna w praktyce…, Warszawa 2013.
Partycypacja obywatelska jako wyzwanie dla sprawnego funkcjonowania państwa – dyskusja nad koncepcją współzarządzania (public governance)
21. Jessop B., „Narodziny współzarządzania…” [w:] Governance: wybór tekstów klasycznych, Warszawa 2016.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: