Stereotypy i uprzedzenia w kulturze i społeczeństwie WSE-SO-SiUwKiS
Celem Kursu jest przybliżenie słuchaczom zjawisk kulturowych jakimi są stereotypy i uprzedzenia. Podczas semestru studentom zostaną zaprezentowane definicje, teorie, paradygmaty, metodologia oraz najważniejsze badania socjologiczne tych zjawisk. Dodatkowo ukazane będą zjawiska pokrewne stereotypom i uprzedzeniom oraz metodologia i badania stereotypów występujące w innych naukach społecznych, przede wszystkim w psychologii i psychologii społecznej.
Szczególny akcent będzie położony na paradygmacie kulturalistycznym oraz orientacji występującej na obszarze socjologii wiedzy oraz konstruktywizmu społecznego, ponieważ stereotyp jako element kultury oraz fragment wiedzy społecznej dobrze się daje uchwycić z tych perspektyw.
Uczestnicy wykładu otrzymają również wiedzę na temat metodologii oraz aktualnego stanu badań zjawiska stereotypów narodowych, etnicznych, płci, i innych w Europie i w USA.
Treści merytoryczne:
1. Wprowadzenie.
I. ZJAWISKO STEREOTYPU. DEFINICJE, TEORIE, PARADYGMATY
2. Charakterystyka zjawiska stereotypu: przegląd definicji zjawiska stereotypu.
3. Zjawiska społeczne pokrewne stereotypom: stygmaty, etykieta, uprzedzenia.
4. Rozwój badań empirycznych nad stereotypami.
5. Struktura stereotypu: cechy i funkcje.
6. Stereotyp a kultura. Przegląd wybranych orientacji socjologicznych w podejściu do zjawiska stereotypizacji społecznej: tradycja kulturalistyczna, koncepcja stereotypu Zbigniewa Bokszańskiego.
STEREOTYP NARODOWY JAKO WIEDZA SPOŁECZNA. PERSPEKTYWA SOCJOLOGII WIEDZY
7. Stereotyp a wiedza. Perspektywa socjologii wiedzy: wkład W. Diltheya, K. Marksa i E. Durkheima w rozwój socjologii wiedzy.
8. Stereotyp a wiedza w ujęciu klasycznej i nieklasycznej socjologii wiedzy.
9. Stereotyp jako część sfery intersubiektywnej świata przeżywanego. Perspektywa socjologii fenomenologicznej: Wiedza potoczna według Alfreda Schűtza, wiedza potoczna według Petera L. Bergera i Thomasa Luckmanna.
10. Wiedza potoczna a zjawisko stereotypu: Status lingwistyczny zjawiska stereotypu, język a stereo typizacja.
AKTUALNY STAN BADAŃ ZJAWISKA STEREOTYPÓW
11. Przykładowa metodologia badań socjologicznych zjawiska stereotypu narodowego.
12. Badania europejskie.
13. Badania amerykańskie.
14. Wizerunki swoich, obcych, wrogów: studium przypadku.
15. Podsumowanie.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Opis ECTS
- aktywność na platformie e-learningowej - 15 godzin
WIEDZA
Student po zakończeniu kursu powinien definiować pojęcie stereotypu, wyjaśniać terminy takie jak stygmat, uprzedzenia, etykieta, a także identyfikować najważniejsze teorie na obszarze interesującego nas przedmiotu.
Punkty ECTS: 3.
UMIEJĘTNOŚCI
Po zajęciach kursant ma zdolność przeprowadzenia badań socjologicznych w celu zbadania zjawiska stereotypów. Ma umiejętność logicznego, kreatywnego i praktycznego scharakteryzowania zjawiska stereotypizacji i dobrania wskaźników, które empirycznie je uchwycą. Zdobywa materiał do analizowania pojęć, opracowania własnego kwestionariusza badawczego i potrafi skonstruować socjologiczne badanie, które przy odpowiedniej kwalifikacji terminologicznej, zespołu zmiennych będzie w stanie stworzyć model konceptualizacyjno-operacyjny.
KOMPETENCJE
Student po kursie będzie potrafić pracować w zespole badawczym, dyskutować na temat zjawiska stereotypizacji, kierować pracą badawczą, w celu znalezienia metod do analitycznego i empirycznego ujęcia złożonego zagadnienia społecznego i kulturowego jakim są stereotypy i uprzedzenia.
Jest także krytyczny i wrażliwy na obszarze oceniania wskaźników charakteryzujących innych etnicznie lub narodowo.
Udział w wykładzie 30 godzin.
Przygotowanie do egzaminu 20 godzin.
Samodzielna analiza materiałów źródłowych 20 godzin.
Konsultacje 5 godzin.
Suma 75 godzin.
SUMA GODZIN: 75 = ok. 3 ECTS
E-learning będzie pomocny w przekazywaniu wiadomości, notatek i dyskusji poza godzinami wykładu.
Kryteria oceniania
Formuła Kursu zakłada aktywność, współpracę intelektualną i doskonalenie warsztatu społecznych kompetencji. Oczytanie i formułowanie tez na podstawie treści zawartych w ważnych tekstach z obszaru stereotypów i uprzedzeń, owe kompetencje pogłębiają.
Kurs odbywa się online na Teamsach, natomiast egzamin odbędzie się online za pośrednictwem systemu Moodle.
E-learning będzie także pomocny w przekazywaniu wiadomości, notatek i dyskusji poza godzinami wykładu. Będzie także pełnił korzystną funkcję odrabiania wykładów, które mogą wynikać z np. wymuszonej, np. chorobą czy konferencją nieobecności Prowadzącego. W takiej sytuacji Prowadzący będzie mógł tam umieszczać materiały, lektury i zadania dla Kursantów.
Warunki zaliczenia przedmiotu:
egzamin on-line na platformie Moodle (test wielokrotnego wyboru z elementami pytań otwartych)
obecność na zajęciach, która jest weryfikowana przez zalogowanie na zajęcia oraz sprawdzenie listy obecności w czasie wykładu.
Warunki zaliczenia przedmiotu:
egzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru z elementami pytań otwartych): 90%.
Obecność na zajęciach, która jest weryfikowana przez sporządzoną listę obecności: 10%.
Literatura
BARTMIŃSKI Jerzy,
Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, UMCS, Lublin 2007.
BERTING Jan, VALLAIN-GANDOSSI Christiane,
Rola i znaczenie stereotypów narodowych w stosunkach międzynarodowych. Podejście interdyscyplinarne, Narody i stereotypy, T. Walas red., MCK, Kraków 1995.
BŁUSZKOWSKI Jan,
Stereotypy narodowe w świadomości Polaków, Elipsa, Warszawa 2003.
BŁUSZKOWSKI Jan,
Stereotypy a tożsamość narodowa, Elipsa, Warszawa 2005.
BOKSZAŃSKI Zbigniew, PIOTROWSKI Andrzej, ZIÓŁKOWSKI Marek,
Socjologia języka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977.
BOKSZAŃSKI Zbigniew,
Stereotypy a kultura, FNP, Wrocław 2001.
CHAŁASIŃSKI Józef,
Antagonizm polsko-niemiecki w osadzie fabrycznej „Kopalnia”, Dom Książki Polskiej, Warszawa 1935.
CZYKWIN Elżbieta,
Stygmat społeczny, PWN, Warszawa 2007.
DOLIŃSKA Xymena, FAŁKOWSKI Mateusz,
Polska – Niemcy. Wzajemny wizerunek, Obraz Polski i Polaków w Europie, L. Kolarska-Bobińska red., ISP, Warszawa 2003.
GRZESIAK-FELDMAN Monika,
Tożsamościowe uwarunkowania posługiwania się stereotypami, WUW, Warszawa 2006.
JARYMOWICZ Maria,
Tożsamość jako efekt rozpoznawania siebie wśród swoich i obcych, Tożsamość a odmienność kulturowa, P. Boski, M. Jarymowicz, H. Malewska-Peyre red., IP PAN, Warszawa 1992.
JASIŃSKA-KANIA Aleksandra
Polacy o innych narodach, OBOP i SP, Warszawa 1975.
JONDA Bernadette,
Empatia a stereotypy etniczne, Wokół stereotypów Polaków i Niemców, W. Wrzesiński red., WUW, Wrocław 1991.
KAPISZEWSKI Andrzej,
Stereotyp Amerykanów polskiego pochodzenia, Ossolineum, Wrocław 1978.
KĘPIŃSKI Andrzej,
Lach i Moskal. Z dziejów stereotypu, PWN, Warszawa-Kraków 1990.
KŁOSKOWSKA Antonina,
Oblicza polskości, UW, Warszawa 1990.
KŁOSKOWSKA Antonina,
Kultury narodowe u korzeni, PWN, Warszawa 2005.
KORCZYŃSKI Tomasz M.,
Das Polenbild deutscher Jugendlicher – ein Vergleich verschiedener Gruppen, Jugendintegration durch Partizipation?, J. Held red., Argument, Hamburg 2005.
KORCZYŃSKI, Tomasz M., Stereotyp narodowy a socjologia wiedzy, ISKK, Warszawa 2014.
JONDA B., KOSEŁA Krzysztof (red.),
Młodzi Polacy i młodzi Niemcy w nowej Europie, IFiS PAN, Warszawa 2005.
LEWANDOWSKI Edmund,
Pejzaż etniczny Europy, WWL Muza, Warszawa 2005.
LIPPMANN Walter
Public opinion, Penguin Books, Nowy Jork 1946.
MACRAE Neil, STANGOR Charles, HEWSTONE Miles,
Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, GWP, Gdańsk 1999.
NIŻNIK Józef,
Wiedza jako stereotyp, Wiedza a wartości, A. Motycka red., IFiS PAN, Warszawa 2001.
NOVAK Michael,
Przebudzenie etnicznej Ameryki, PIW, Warszawa 1985.
NOWICKA Ewa,
Obcy etnicznie w świadomości młodzieży szkolnej i studenckiej, Inny – obcy – wróg. Swoi i obcy w świadomości młodzieży szkolnej i studenckiej, E. Nowicka, J. Nawrocki red., Oficyna Naukowa, Warszawa 1996.
OSSOWSKI Stanisław,
Z zagadnień psychologii społecznej, Dzieła, t. III, PWN, Warszawa 1967.
PAWEŁCZYŃSKA Anna,
Polacy a Niemcy – antagonizm i postulaty, OBOP i SP, Warszawa 1975.
SCHAFF Adam,
Stereotypy a działanie ludzkie, KiW, Warszawa 1981.
SCHMIDT Jacek,
Funkcje i właściwości stereotypów etnicznych. Refleksje teoretyczne, Wokół stereotypów Polaków i Niemców, W. Wrzesiński red., WUW, Wrocław 1991.
SZACKI Jerzy,
Polacy o sobie i innych narodach, OBOPiSP, Warszawa 1969.
SZAROTA Tomasz,
Polak w karykaturze niemieckiej (1914-1944), Wokół stereotypów Polaków i Niemców, W. Wrzesiński red., WUW, Wrocław 1991.
WAJDA Kazimierz,
Polacy i Niemcy. Z badań nad kształtowaniem heterostereotypów etnicznych, Polacy i Niemcy: z badań nad kształtowaniem heterostereotypów etnicznych. Zbiór studiów, K. Wajda red., Adam Marszałek, Toruń 1991.
ZEMŁO Mariusz,
Socjologia wiedzy w tradycji interakcyjno-fenomenologicznej, TNK KUL, Lublin 2003.
ZNANIECKI Florian,
Współczesne narody, PWN, Warszawa 1990.
Badania:
Komunikaty z badań OBOP SP.
Komunikaty z badań CBOS.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: