Węgry WSE-PO-W

I Państwo i społeczeństwo do 1989 roku
1. Zajęcia wprowadzające

a. Przedstawienie studentom celu zajęć oraz zasad zaliczenia przedmiotu;
b. Omówienie programu zajęć i ewentualne rozwianie wątpliwości;

2. Itt van Magyarország – czyli podstawowa wiedza o Węgrzech.

a. Węgierska tożsamość, czym jest, co się na nią składa?;
b. Mity Węgier; Święty Stefan, Mohács 1526, Wiosna Ludów 1848-1849, Austro-Węgry 1867-1918, Trianon 1920.
c. Turanizm – pomiędzy Wschodem a Zachodem
d. Trauma postrrianońska we współczesnym dyskursie politycznym.

Literatura:
• E. Beckett; Węgry ukrzyżowane: Obraz kraju i pamięć zbiorowa na Węgrzech,[w:]
Sprawy Narodowościowe, 27/2005.
• D. Héjj, Zbudować nową, węgierską tożsamość, „Teologia polityczna co tydzień”, dostępny na: https://www.teologiapolityczna.pl/dominik-h-jj-zbudowac-nowa-wegierska-tozsamosc-tpct-30- [dostęp” 4.10.2018].
• D.Héjj, Chrystus Narodów, „Dziennik Gazeta Prawna” NR140/2018, 20-22 lipca 2018.
• D. Héjj, Jeszcze będziemy jednością, „Tygodnik Powszechny”, NR 31/2018, 29 lipca 2018.
• D. Héjj, Tożsamość Orbána, „Dziennik Gazeta Prawna” NR184/2018, 21-23 września 2018.

3. Uwarunkowania politycznego radykalizmu węgierskiego

a. Aspekt historyczny;
b. Aspekt społeczno-ekonomiczny;
c. Aspekt polityczno-instytucjonalny (w tym międzynarodowy)
d. Co to jest skrajna prawica? Wątpliwości terminologiczne.
e. Organizacje paramilitarne i radykalne.
f. Czy istnieje model „typowego węgierskiego radykała”?
g. Jobbik i jego ewolucja
Literatura:

D. Héjj, Od partii narodowo-radykalnej do partii ludowej – ewolucja partii Jobik w węgierskim systemie partyjnym (2003-2016), „Studia politologiczne” vol 47/2018, s. 135-152.

D. Héjj, Uwarunkowania radykalizmu politycznego na Węgrzech, J.Wojnicki, J. Zaleśny (red)., Pomiędzy demokracją a autorytaryzmem. Doświadczenia polityczno-ustrojowe państw współczesnych, Warszawa 2018.

4. Polityka narodowościowa Węgier (wobec mniejszości narodowych oraz diaspory), a także polityka wobec węgierskiej diaspory kryzys migracyjny na Węgrzech

a. Część I
a. Jakie narodowości ujęte są w prawodawstwie Węgier?;
b. Jakie mają przywileje?;
c. Co to jest etnobiznes?;
d. Co zmieniła w funkcjonowaniu narodowości i diaspory nowelizacja ordynacji wyborczej z 2011 roku?;
e. Mniejszości narodowe: przedmiot czy podmiot polityki międzynarodowej?
b. Część II Węgierska diaspora i polityka narodowościowa jako element rywalizacji
politycznej na Węgrzech – węgierski „softpower”
a. Ustawodawstwo adresowane do węgierskiej diaspory,
b. Ustawa o podwójnym obywatelstwie,
c. Polityczne znaczenie diaspory;
d. Polityczne wsparcie diaspory
Literatura:
• D.Héjj, Mniejszości narodowe w Zgromadzeniu Narodowym Węgier po wyborach z 6 kwietnia 2014 roku, [w:] Polityka etniczna: teorie, koncepcje, wyzwania, T. Browarek, H. Chałupczak, E. Pogorzała, R. Zenderowski (red.), Lublin 2015.

• D.Héjj, Węgierska diaspora i polityka narodowościowa jako element rywalizacji
politycznej na Węgrzech, [w:] T. Browarek, H. Chałupczak, M. Lesińska, E. Pogorzała, Polityka migracyjna w obliczu współczesnych wyzwań. Teoria i praktyka, Lublin 2018.

• T. Dąborowski, T. Piechal, A. Sadecki, Ukraina: uderzenie w szkolnictwo mniejszości narodowych, dostępny na: https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2017-09-27/ukraina-uderzenie-w-szkolnictwo-mniejszosci-narodowych

5. Interes narodowy” między pragmatyzmem a lojalnością –polityka zagraniczna Węgier

a. Węgry a Unia Europejska
b. Węgry a Rosja
c. Węgry a Grupa Wyszehradzka
d. „Otwarcie na Wschód”
e. „Otwarcie na Południe”
f. Węgry a Trójmorze
Literatura:
• D. Héjj, „Make Hungary Great Again” – czy Węgrom potrzebne jest Trójmorze?, [w:] „Polski Przegląd Dyplomatyczny” nr 4/2017 (październik-grudzień).
• D. Héjj, Wielkie Węgry na drodze do wspólnoty środkowoeuropejskiej, „Teologia Polityczna”, NR 10/2016, 6 CZERWCA 2016.
• D. Héjj, Węgry nie łączą polityki z gospodarką, dostępny na: https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/wegry-nie-lacza-gospodarki-z-polityka/
• D. Héjj, Niebezpieczne związki z Budapesztem, „Rzeczpospolita”, 11 lutego 2016.
• D. Héjj, To Węgry kreują politykę w regionie, „Dziennik Gazeta Prawna”, 26 września 2017.
• D. Héjj,
• V. Jóźwak, Rola Chin w polityce zagranicznej Węgier, dostępny na: https://www.pism.pl/publikacje/biuletyn/nr-71-1513
• V. Jóźwiak, Polityka zagraniczna Węgier w nowych uwarunkowaniach międzynarodowych, dostępny na: http://www.pism.pl/publikacje/biuletyn/nr-31-1473

II Zasady ustrojowe i system polityczny

6. Ustawa Zasadnicza Węgier

a. Zwięzła historia węgierskiego konstytucjonalizmu (konstytucja a ustawa zasadnicza);
b. Proces uchwalania nowej konstytucji;
c. „Co zmieniono i dlaczego?” – analiza sześciu ustaw zmieniających ustawę zasadniczą?
d. Co to są „ustawy kardynalne”?
Literatura:
• Konstytucja Republiki Węgierskiej, dostępna na: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/wegry.html
• Ustawa Zasadnicza Węgier. Wydanie drugie – stan prawny na dzień 1 lipca 2015 r. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2015 z poprawką z roku 2016.
• D. Héjj, Konstytucja Węgier jako manifest parlamentarnej większości, [w:] "Przegląd Prawa Konstytucyjnego", nr 1 (41)/2018, s.67-85.

7. System polityczny współczesnych Węgier

a. Charakterystyka i wnikliwa analiza kompetencji:
a. głowy państwa;
b. rządu;
c. parlamentu
d. władza sądownicza
b. Instytucja referendum na Węgrzech
Literatura:
• K.A. Wojtaszczyk, M. Poboży (red.), Systemy polityczne Państw Unii Europejskiej, Tom II, Warszawa 2013, s.521-574.
• Ustawa Zasadnicza Węgier. Wydanie drugie – stan prawny na dzień 1 lipca 2015 r. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2015 z poprawką z roku 2016.
III Ewolucja systemu politycznego i partyjnego na Węgrzech 1985-2016

8. Kto zasiada w węgierskim parlamencie? (forma wykładu)
Najważniejsi aktorzy systemu partyjnego

a. Zwięzłe przedstawienie partii politycznych (historia, program polityczny):
a. Fidesz, KDNP, Jobbik, MSZP, DK, PM, LMP, E, MLP, MKKP, Momentum,
b. Ordynacja wyborcza.

D. Héjj, Nie ma siły na Orbána, „Rzeczpospolita”, 10 maja 2016.
D. Héjj, Jakie alternatywy wobec Fideszu, „Dziennik Gazeta Prawna”, 21 września 2016.
D. Héjj, Rząd traci, opozycja nie zyskuje. O błędach węgierskiej opozycji, dostępny na: http://kulturaliberalna.pl/2017/07/25/wegry-orban-opozycja-hejj/
D. Héjj, Samozaoranie węgierskiej opozycji. Czy wyjdzie z wygodnej pozycji w narożniku?, dostępny na: https://oko.press/samozaoranie-wegierskiej-opozycji/

9. i 10. Węgry po wyborach 2010 roku „reżim Orbána”, demokracja nieliberalna, odnowa moralna, przebudowa sceny partyjnej, upadek opozycji.

a. Przyczyny sukcesu koalicji Fidesz-KDNP;
b. Jak zmieniła się scena polityczna po wyborach w 2010 roku;
c. Jakie zmiany stały się priorytetowe dla rządowej koalicji;
d. Silna czy marginalna – rola opozycji w węgierskim parlamencie;
e. Perspektywy rozwoju systemu politycznego i partyjnego na Węgrzech.

Literatura:
D. Héjj, Nieznośny ciężar obywatelskości, „Tygodnik Powszechny”, 30 kwietnia-7 maja 2016.
D. Héjj, Węgry 2010-2017. Ile jest populizmu w reżimie Viktora Orbána? [w]: F. Pierzchalski, B. Rydliński (red.), AUTORYTARNY POPULIZM W XXI WIEKU KRYTYCZNA REKONSTRUKCJA, Warszawa 2017.
A. Sadecki, Państwo stanu wyższej konieczności. Jak Orbán zmienił Węgry, „Punkt Widzenia” NR 41, Warszawa 2014, dostępny na: https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/pw_41_panstwo-stanu-wyzszej-koniecznosci_net.pdf

Opozycja ostatnią nadzieją demokracji na Węgrzech

10. Ekspresem przez Węgierską Republikę Ludową:

a. János Kádár i gulaszowy komunizm;
b. Na drodze do porozumienia – Trójkątny Stół 1989.

Literatura:
• J. Kochanowski, Węgry, Warszawa 1997, s. 165-182.
11. Trudne początki 1989-1994

a. partie polityczne;
b. najważniejsi aktorzy wydarzeń;
c. spór prezydenta z premierem;
d. rząd J. Antalla sukces czy porażka?

Literatura:
• B. Góralczyk, Węgierski parkiet, Warszawa 2000, s. 107-147.

12. Przegrupowanie – koalicja socjalistyczno-liberalna w latach 1994-1998

a. partie polityczne;
b. najważniejsi aktorzy wydarzeń;
c. przyczyna sukcesu socjalistów, a także ich porażki;
d. samoograniczenie parlamentu w prawie do uchwalenia nowej konstytucji – narodowa zgoda.
Literatura:
• B. Góralczyk, Węgierski parkiet, Warszawa 2000, s. 148-167.

13. Najmłodszy premier w Europie i polaryzacja sceny politycznej (1998-2002)

a. partie polityczne;
b. najważniejsi aktorzy wydarzeń;
c. co nam zostało po Orbánie „z tamtych lat” – czyli 1989.

Literatura:
• B. Góralczyk, Węgierski parkiet, Warszawa 2000, s. 168-181.

14. „Elkúrtuk. Nem kicsit, nagyon” czyli upadek politycznych obyczajów (2002-2010)

a. partie polityczne;
b. najważniejsi aktorzy wydarzeń;
c. sukces Ferenca Gyurcsány’a, upadek rządu Medgessy’ego;
d. wrzesień i październik 2006;
e. referenda: 2004 i 2008