Socjologia grup zawodowych WS-SOZ-SGZ
Podczas zajęć omówione zostaną następujące zagadnienia:
Przyczyny i znaczenie badań zawodów
"Zawód" jako przedmiot zainteresowania dyscyplin naukowych (socjologia, ekonomia, demografia, prawo, psychologia, pedagogika, etnografia)
Socjologia zawodów
Podstawowe kierunki badań nad zawodem
Składowe opisu kategorii zawodu
Ustroje społeczno – gospodarcze (Starożytność /niewolnictwo/, Średniowiecze /feudalizm, społeczeństwo stanowe/, epoka nowożytna /merkantylizm; początki akumulacji kapitału/,
kapitalizm klasyczny /prywatna własność środków produkcji; właściciele kapitału, pracobiorcy/, komunizm /model gospodarki scentralizowanej/, socjalizm /model gospodarki „w drodze do komunizmu”/, kapitalizm współczesny /k. liberalny – anglosaski; kapitalizm społeczny – niemiecko – skandynawski; k. kolektywistyczny – azjatycki; k. zorganizowany – korporacje międzynarodowe)
"Praca" w religii chrześcijańskiej
Protestancka doktryna sumiennej pracy
Kapitalizm a socjalizm
Opinie Polaków o kapitalizmie i gospodarce wolnorynkowej
Model gospodarki światowej – globalizacja
Typy społeczeństw (społeczeństwo tradycyjne, społeczeństwo przemysłowe, społeczeństwo poprzemysłowe, ponowoczesne i informacyjne)
Koncepcja systemu światowego (centrum, peryferia, półperyferia)
Sektory gospodarki (zmiany zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki; sektor informacyjny jako czwarty sektor gospodarki)
Zbiorowości społeczne (zbiorowość społeczna, zbiór społeczny, kategoria społeczna)
Grupa społeczna (wyróżniki spośród innych zbiorowości; przynależność obiektywna i subiektywna; grupa odniesienia i grupa nacisku)
Rodzaje grup społecznych (kryterium więzi łączących jej członków; grupy formalne i nieformalne; grupy formalne i nieformalne; grupy horyzontalne i wertykalne; kryterium celu określonego bardzo wąsko)
Wyodrębnianie się ról zawodowych (okres paleolitu, piąte i czwarte tysiąclecie p.n.e., okres po załamaniu się Cesarstwa Rzymskiego, XIV wiek, społeczeństwa preindustrialne, epoka industrializacji i powstanie społeczeństw opartych na mechanizmach rynkowych)
Wybrane koncepcje płacy (praca sprawiedliwa – Tomasz z Akwinu, płaca rynkowa – David Ricardo, praca niesprawiedliwa – Karol Marks)
Społeczny podział pracy
Pojęcie zawodu
Znaczenie struktury zawodowej
Zadowolenie z przebiegu pracy zawodowej, dochodów i sytuacji finansowej jako determinanty poczucia szczęścia Polaków w świetle badań CBOS
Płeć a poziom zadowolenia z wykonywanej pracy zawodowej oraz skala mobilności zawodowej osób pracujących w świetle badań CBOS
Grupy zawodowe
Motywy skłaniające ludzi do podejmowania pracy /typologia Stanisława Ossowskiego/
Identyfikacja grup zawodowych i znaczenie struktury zawodowej
Klasyfikacje i skale zawodów (wybrane klasyfikacje i skale zawodów, m. in. Międzynarodowa Klasyfikacja Zawodów (ISCO-88) /International Standard Classification of Occupations; Klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy; przykłady skal zawodów w Polsce)
Typy zbiorowych stosunków pracy (model amerykański, model europejski, model japoński)
"Białe kołnierzyki"
Dobra generujące nierówności społeczne
Hierarchia prestiżu zawodów
Prestiż zawodów w Polsce w badaniach CBOS
Praca fizyczna a praca umysłowa; pracownicy fizyczni a pracownicy umysłowi
Profesjonalizacja społeczeństw
Zróżnicowanie społeczno – zawodowe i jego korelaty
Praca samosterowna
Współczesna klasa średnia
Underclass i marginalizacja społeczna
Bezrobocie
Bieda (feminizacja biedy, etnicyzacja ubóstwa)
Etyka zawodowa (cele etyki zawodowej, wielkie dobro, trudność w sprawowaniu kontroli nad działaniem profesjonalisty)
Zróżnicowanie społeczne współczesnych społeczeństw
Ruchliwość społeczna (rodzaje ruchliwości społecznej, czynniki decydujące o ruchliwości społecznej, charakter ruchliwości społecznej po rozpoczęciu transformacji ustrojowej, ruchliwość społeczna kobiet)
Cechy współczesnej klasy średniej
Pracownicy fizyczni i/a pracownicy umysłowi (względność podziału na zawody pracy fizycznej i umysłowej)
Tendencje rozwoju struktury zawodowej
Zróżnicowanie społeczno – zawodowe i jego korelaty
Cechy uprzemysłowienia w warunkach gospodarki socjalistycznej w Polsce
Zróżnicowanie społeczne w Polsce
Klasa robotnicza w Polsce
Przemiany struktury zawodowej w Polsce-– zmiany liczebności grup społeczno-zawodowych
Zróżnicowanie społeczno – zawodowe w okresie PRL oraz po zmianie ustrojowej 1989 roku
Prestiż zawodów i bezrobocie po zmianie ustrojowej 1989 roku
Sytuacja głównych grup zawodowych w okresie transformacji
Radca prawny jako zawód zaufania społecznego
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Efekty kształcenia
ma podstawową wiedzę o charakterze nauk społecznych, ich miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk,
ma podstawową wiedzę o różnych rodzajach struktur i instytucji społecznych, w tym kulturowych, politycznych, prawnych, ekonomicznych,
zna rodzaje więzi społecznych odpowiadające dziedzinom nauki i dyscyplinom naukowym właściwym dla studiowanego kierunku,
ma wiedzę o normach i regułach organizacyjnych, strukturach i instytucjach społecznych i rządzących nimi prawidłowościach
potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną, pozyskiwać dane do analizowania konkretnych procesów i zjawisk społecznych,
potrafi właściwie analizować przyczyny i przebieg konkretnych procesów i zjawisk społecznych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów,
prawidłowo posługuje się systemami normatywnymi oraz wybranymi normami i regułami w celu rozwiązania konkretnego zadania właściwego dla studiowanego kierunku,
wykorzystuje zdobytą wiedzę do rozstrzygania dylematów pojawiających się w pracy zawodowej
potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania,
prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu,
potrafi uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności
Kryteria oceniania
zdanie egzaminu w formie testu wraz z pytaniami otwartymi
ma podstawową wiedzę o charakterze nauk społecznych, ich miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk, ma podstawową wiedzę o różnych rodzajach struktur i instytucji społecznych, w tym kulturowych, politycznych, prawnych, ekonomicznych; zna rodzaje więzi społecznych odpowiadające dziedzinom nauki i dyscyplinom naukowym właściwym dla studiowanego kierunku; ma wiedzę o normach i regułach organizacyjnych, strukturach i instytucjach społecznych i rządzących nimi prawidłowościach - na ocenę: 3,0
jak na ocenę 3,0, ale również: potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną, pozyskiwać dane do analizowania konkretnych procesów i zjawisk społecznych - na ocenę 3,5
jak na ocenę 3,5, ale również: potrafi właściwie analizować przyczyny i przebieg konkretnych procesów i zjawisk społecznych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku, prawidłowo posługuje się systemami normatywnymi oraz wybranymi normami i regułami w celu rozwiązania konkretnego zadania właściwego dla studiowanego kierunku - na ocenę 4,0
jak na ocenę 4,0, ale również: wykorzystuje zdobytą wiedzę do rozstrzygania dylematów pojawiających się w pracy zawodowej - na ocenę 4,5
jak na ocenę 4,5, ale również: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania, prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu, potrafi uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności - na ocenę 5,0
Literatura
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008
Socjologia w Polsce, red. Z. Krawczyk, K. Z. Sowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1998
P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005
M. Hamilton, M. Hirszowicz, Klasy i Nierówności Społeczne W Perspektywie Porównawczej, ISP PAN, Warszawa 1995
Z. Narski, Ekonomia społeczna. Zarys popularny, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009
J. Szpak, Historia gospodarcza powszechna, PWE, Warszawa 1999
CBOC, Polacy o gospodarce wolnorynkowej, BS/94/2006, Warszawa, czerwiec 2006
Kształtowanie się środowiska biznesu jako grupy interesu w Polsce, red. J. Gładys-Jakóbik, SGH w Warszawie, Warszawa 2002
D. Dziuba, Gospodarki nasycone informacją i wiedzą. Podstawy ekonomiki sektora informacyjnego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2000
J. Skodlarski, Historia gospodarcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012
R. Cameron, L. Neal, Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych, Książka i Wiedza, Warszawa 2010
D. Walczak – Duraj, Socjologia dla ekonomistów, PWE, Warszawa 2010
Okrywanie socjologii. Podręcznik dla ekonomistów, red. A. Karwińska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007
H. Domański, Struktura społeczna, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2007
H. Domański, Z. Sawiński, K. M. Słomczyński, Nowa klasyfikacja i skale zwodów. Socjologiczne wskaźniki pozycji społecznej w Polsce, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2007
H. Domański, Prestiż zawodu i jego korelaty, w: Zróżnicowanie społeczne w perspektywie porównawczej, red. K. M. Słomczyński, W. Wesołowski, Ossolineum, Wrocław 1981
K. M. Słomczyński, G. Kacprowicz, Skale zawodów, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1979
J. Żebrowski, Socjologiczne aspekty zawodu i pozycji społecznej - droga do tożsamości wychowawców profesjonalnych, [w:] „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość”, Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej, 2008, t. V
J. Szczepański, Czynniki kształtujące zawód i strukturę zawodową, [w:] Socjologia zawodów, red. A. Sarapata, Książka i Wiedza, Warszawa 1965
I. Reszke, O przydatności monografii zawodów, „Studia Socjologiczne”, 1971, nr 1
W. Wojtyński, O kształceniu nauczyciela w Polsce i na świecie, Warszawa 1971
M. Pacholski, A. Słaboń, Słownik pojęć socjologicznych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2001
A. Bremond, J.-F. Couet, A. Davie, Kompendium wiedzy o socjologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006
J. Turowski, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2000
P. Łuków, Granice zgody: autonomia zasad i dobro pacjenta, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2005
P. Sarnecki, Radca prawny jako zawód zaufania publicznego, „Radca Prawny”, 4-5/2002
T. Romer, M. Najda, Etyka dla sędziów: rozważania, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2007; tu: Wprowadzenie: Czym jest etyka zawodowa?
CBOS, Komunikat z badań. Kobieta pracująca, BS/28/2013, Warszawa, marzec 2013
CBOS, Komunikat z badań. Zadowolenie z życia, BS/5/2012, Warszawa, styczeń 2012
CBOS, Komunikat z badań, Prestiż zawodów, BS/164/2013, Warszawa, listopad 2013
CBOS, Komunikat z badań. Polacy o swoim szczęściu, pechu i zadowoleniu z życia, BS/1/2014, Warszawa, styczeń 2014
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: