Stratyfikacja społeczna WS-SO-SS
Treści merytoryczne:
1. Zagadnienia wstępne (definicje, stratyfikacja społeczna jako odrębny nurt badawczy, stratyfikacja w tradycji anglosaskiej i w tradycji amerykańskiej).
2. Istota, czynniki i skutki uwarstwienia społecznego (wybrani klasycy: Arystoteles – Najlepszym państwem jest to, które się opiera na średnim stanie; N. Machiavelli – Ustrój państwa a równość i nierówności obywateli; J.J. Rousseau – O pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi; A. de Tocqueville – Arystokracja angielska).
3. Analiza konfliktowej i ewolucyjnej teorii stratyfikacji społecznej (K. Marks, M. Weber, G. Lenski).
4. Analiza funkcjonalnej teorii stratyfikacji społecznej (K. Davis i W. Moore).
5. Stratyfikacja a nierówności społeczne (koncepcje Egona Bergel`a i Bernarda Barber`a, badania terenowe, indeks stratyfikacyjny W.L. Warnera).
6. Bogactwo, władza, prestiż, wykształcenie jako przykład dóbr generujących nierówności społeczne (ich charakter instrumentalny i stopniowalny).
7. Merytokracja jako propozycja społeczeństwa równych szans (M. Young, D. Bell, A. Gouldner, koncepcja społeczeństwa merytokratycznego wg A. Giddensa,).
8. Nierówność w posiadaniu dóbr (przykład USA – nierówności majątkowe, w dochodach, prestiż zawodów).
9. Stratyfikacja etniczna (rasa i narodowość, uprzedzenia i dyskryminacja, dynamika stratyfikacji etnicznej, dyskryminacja w Ameryce).
10. Stratyfikacja płci (dynamika stratyfikacji płci, paradoks „zadowolonego niewolnika”).
11. Legitymizacja nierówności społecznych (czynniki legitymizacji, systemy wartości i ideologia, typy legitymizacji, badania empiryczne).
12. Ruchliwość społeczna (podstawowe pojęcia, propozycja Pitirima Sorokina, ruchliwość indywidualna i ruchliwość zbiorowa, ruchliwość horyzontalna i ruchliwość wertykalna, analizy struktury ruchliwości).
13. Funkcje ruchliwości społecznej (wpływ ruchliwości na strukturę społeczną, stabilność polityczną, efektywność ekonomiczną, funkcjonowanie jednostek).
14. Stratyfikacja a władza i postęp społeczny (warstwy społeczne a rodzaje władzy, wojna i nierówności społeczne).
15. Struktura społeczno-zawodowa a uwarstwienie społeczne (klasyfikacje, skale zawodów, prestiż zawodu).
Metody oceny:
Warunkiem zaliczenia kursu ze stratyfikacji społecznej jest znajomość materiału z wykładu i zadanych lektur. Na ocenę dostateczną wymagane jest 60% przekazanej wiedzy.
Literatura
LITERATURA PODSTAWOWA
1. Uwarstwienie a rozwój społeczny. Wybór pism, oprac. Jan Ostaszewski, Szkoła nauk politycznych i społecznych, Londyn 1964.
2. H. Domański, Struktura społeczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004.
3. Jonatan. H. Turner, Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie, Wydawnictwo Zysk i S-ka 1994.
4. M. Pohoski, Ruchliwość społeczna a nierówności społeczne, Kultura i społeczeństwo nr 27/1986.
5. H. Domański, Na progu konwergencji. Stratyfikacja społeczna w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Warszawa 1996.
6. A. Giddens, Stanowienie społeczeństwa, Poznań 2003.
LEKTURY OBOWIĄZKOWE
1) K. Davis, W. Moore, O niektórych zasadach uwarstwienia, [w] Elementy teorii socjologicznych – materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, red. W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, Warszawa 1975, s. 464-476.
2) M. Tumin, O niektórych zasadach uwarstwienia: analiza krytyczna, [w] Elementy teorii socjologicznych – materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, red. W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, Warszawa 1975, s. 477-487.
3) Kazimierz M. Słomczyński, H. Domański, Zróżnicowanie społeczno-zawodowe, [w] Socjologia w Polsce, pod red. Z. Krawczyka i Kazimierza Z. Sowy, Rzeszów 1998, s. 125-142.
4) A. Ostrowska, Nierówności społeczne a zdrowie, [w] Zmiany stratyfikacji społecznej w Polsce, (red.) H. Domański, Warszawa 2008, s. 318-343.
5) H. Domański, Społeczeństwa europejskie. Stratyfikacja i systemy wartości, rozdziały: Nierówności edukacyjne, s. 42-60 i Zróżnicowanie dochodów, s. 117-141, SCHOLAR, Warszawa 2009.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: