Historia sztuki bizantyjskiej i postbizantyjskiej - wykład WS-HS-N-3L0-W-HSB-II
Treści merytoryczne:
I semestr
1.Wprowadzenie. Przedstawienie zakresu chronologicznego, terytorialnego, oraz podstawowych pojęć związanych z tematyką wykładów.
2. Konstantyn Wielki i "Nowy Rzym".
3. "Złoty wiek Justyniana".
4. Przyczyny i przebieg ikonoklazmu.
5. Wykrystalizowanie się głównych tendencji artystycznych po okresie ikonoklazmu.
6. Program ikonograficzny w sztuce monumentalnej po ikonoklazmie.
7. Omówienie mecenatu artystycznego cesarzy dynastii Macedońskiej i Komnenów.
8. Architektura bizantyńska w okresie środkowobizantyńskim.
9. Rzemiosło artystyczne w okresie środkowobizantyńskim.
10. Bizantyńskie malarstwo ikonowe.
11. Normańska Sycylia.
12. Czwarta Krucjata i łacińska okupacja Konstantynopola;
enklawy bizantyńskie w Epirze, Trapezuncie i Nicei.
13 Renesans Paleologów.
14. Teodor Metochites i Kościół Chora w Konstantynopolu; architektura, kolejne przebudowy i dekoracja wykonana na zlecenie Teodora Metochitesa.
15. Historia odkrycia katedry w Faras, konserwacja i transport malowideł do Muzeum Narodowego w Chartumie, oraz Muzeum Narodowego w Warszawie; ikonografia malarstwa nubijskiego (zajęcia w Muzeum Narodowym w Warszawie).
II semestr
Omówienie historii sztuki bizantyńskiej w ciągu chronologicznym i geograficznym z uwzględnieniem historii badań oraz przekazów ikonograficznych i tekstów źródłowych.Prezentacja zabytków sztuki bizantyńskiej związanych z tradycją Kościoła Wschodniego od czasów Bizancjum do początków XX wieku.
Sztuka Palestyny
Początki architektury bizantyńskiej.
Malarstwo bizantyńskie
Teologia ikony
Ikonoklazm
Renesans macedoński
Architektura Mistry
Klasztory na Górze Athos: Chilendar, Zograf
Główne ośrodki sztuki bizantyńskiej w Grecji w XIV-XVI wiek: Peloponez, Kastoria, Athos, Meteora.
Szkoła italo-kreteńska.
Rola grafiki zachodnioeuropejskiej w przemianach ikonografii cerkiewnej
Przemiany w ikonografii postbizantyńskiej na Bałkanach.
GRECKA TRADYCJA BIZANTYŃSKA W EUROPIE WSCHODNIEJ
importy, źródła i inspiracje sztuki ruskiej
mozaiki Rusi Kijowskiej
Architektura i rzeźba i ikony Księstwa halicko-wołyńskiego.
Kult ikon na Rusi
Sztuka Księstwa Moskiewskiego: Twórczość malarska św. Adreja Rublewa i Teofana Greka
Wielkie ośrodki monastyczne
Malarstwo ścienne pierwszej ćwierci XV wieku: Kraków w kontekście związków artystycznych z Bałkanami
Malarstwo ikonowe XV wieku- problematyka ikony karpackiej.
Malarstwo ścienne cerkwi Bukowiny: Voroniec, Szuszewica, Suczawa, Putna, Dragomirna
Kolonie greckie w dawnej Rzeczpospolitej: Lwów, Zamość, Lublin.
Cerkiewna architektura Lwowa początku XVI wieku- fundacje mołdawskie
Unia Brzeska, 1596- wpływ na przemiany w sztuce cerkiewnej.
Udział Greków w polemice między unitami i prawosławnymi
Malarstwo ścienne Kijowa w XVII wieku: Cerkiew Spasa i cerkiew Uspieńska
książka i grafika cerkiewna
Sztuka Rosyjska XVII I XVIII wieku
Przemiany w sztuce cerkiewnej Europy Środkowej w XVIII wieku
Sztuka cerkiewna XIX wieku
Metody oceny:
Student ma obowiązek opracowania pisemnego jednego przedstawienia ikonograficznego, znaleźć do niego źródła literackie, na bieżąco zapoznawać się z podawaną literatura i materiałami ikonograficznymi, umieszczanymi w systemie e-learningu.
Poziom przedmiotu
Punkty ECTS
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Efekty kształcenia
1. Student zna zaawansowaną terminologię z historii sztuki bizantyjskiej (K_W02);
2. zna podstawowe metody badawcze historii sztuki bizantyjskiej(K_W03);
3. potrafi wyszukać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje dotyczące dzieł sztuki z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów, w tym umie korzystać z zasobów internetowych instytucji kultury (K_U01);
4. potrafi korzystać z literatury obcojęzycznej, dotyczącej zagadnień szczegółowych z historii sztuki (K_U06);
5. kierując się wskazówkami opiekuna naukowego umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje umiejętności (K_U04);
6. rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie i konfrontowanie zdobytej wiedzy teoretycznej w praktyce zawodowej (K_K01).
7. Potrafi pracować w grupie przyjmując w niej różne role (K_K02).
Udział w wykładzie 30;
Czas na napisanie eseju 10;
Konsultacje 2;
Przygotowanie do egzaminu 18
Kryteria oceniania
Do zaliczenia końcowego wliczana jest aktywność studenta na wykładach (obecność na wykładach obowiązkowa). Student może uzyskać najwyższą ocenę i być zwolniony z pisemnego egzaminu jeżeli na każdych zajęciach wykazuje bardzo dobrą znajomość materiału omawianego na poprzednich wykładach, na bieżąco czyta lektury i artykuły podane przez wykładowcę, potrafi wykazać krytyczne podejście do tekstów źródłowych. Pozostali studenci otrzymują oceny z wykładu po napisaniu egzaminu. Będzie się on składał z dwóch części: teoretycznej i praktycznej. Podczas części teoretycznej studenci zobowiązani będą do odpowiedzi pisemnej na zadane pytania. Podczas praktycznej, do prawidłowego rozpoznania zabytków pokazanych na ilustracjach. W drugim terminie przeprowadzony będzie egzamin pisemny lub ustny, w zależności od tego ile osób nie zda w pierwszym terminie. Studenci, którzy nie zgłosili się na egzamin w pierwszym terminie powinni skontaktować się z wykładowcą i przedstawić zwolnienia lekarskie.
ocena 2: student nie wykazuje znajomości podstawowych terminów dotyczących przedmiotu, nie potrafi połączyć danego zabytku z okresem, w którym powstał, nie umie samodzielnie zdobywać wiedzy i rozwijać swoich umiejętności.
ocena 3: student potrafi zidentyfikować większość prezentowanych zabytków, ale nie wykazuje zdolności do analizy porównawczej.
ocena 4: student ma ugruntowaną wiedzę, którą potrafi wykorzystać w efektywny sposób. Zna dobrze terminologię z zakresu historii sztuki bizantyjskiej, potrafi wyszukać, analizować, informacje dotyczące dzieł sztuki z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów, potrafi korzystać z literatury obcojęzycznej, dotyczącej zagadnień szczegółowych z historii sztuki.
ocena 5: bardzo dobra znajomość przedmiotu. Zdolność do niezależnej analizy, samodzielnego myślenia, i stosowania zaawansowanych metod z zakresu historii sztuki. Krytyczne podejście do tekstów źródłowych i publikacji naukowych. Nadzwyczajna aktywność podczas wykładów. Rozumienie potrzeby uczenia się przez całe życie i umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce.
Literatura
Browning R., Cesarstwo Bizantyjskie, Warszawa 1997;
Brykowski, R.,Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Rumunii, Wrocław 1979.
Cormack, R., Malowanie duszy. Ikony, maski pośmiertne i całuny, Kraków 1999;
Dąb-Kalinowska B., Ikony i obrazy, Warszawa 2000.
Deluga W., Malarstwo i grafika cerkiewna w dawnej Rzeczypospolitej, Gdańsk 2000
Encyklopedia Kultury Bizantyńskiej, (red.) O. Jurewicz, Warszawa 2002.
Filipowicz-Osieczkowska, C. Ze studiów nad szkołą polską malarstwa bizantyńskiego.
Gąsiorowski S. J., Malarstwo miniaturowe grecko-rzymskie, Kraków 1928
Grabar A., Byzance, Paris 1963.
Henri P., Les églises de la Moldavie du Nord et origines a la fin du XVe siecle, Paris 1930
Janocha M., Ukraińskie i białoruskie ikony świąteczne w dawnej Rzeczypospolitej. Problem kanonu, Warszawa 2001.
Janocha M., Ikony w Polsce. Od średniowiecza do współczesności, Warszawa 2008.
Jastrzębowska E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 1988
Jurewicz O., Historia literatury bizantynskiej, Wrocław i inne 1984.
Kłosińska J., Ikony, Kraków 1973
Kłosińska J., Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975
Kruk M., Zachodnioruskie ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w wieku XV i XVI, Kraków 2000.
Kruszyński T., Dzieje sztuki starochrześcijańskiej, Kraków b. r.
Leszka, M.J., Wolińska, T., Konstantynopol - nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyńskim, Warszawa 2011
Mango C., Historia Bizancjum, (Narody i cywilizacje), Gdańsk 1997;
R. Mazurkiewicz, Deesis. Idea wstawiennictwa Bogarodzicy i św. Jana Chrzciciela w kulturze średniowiecznej, Kraków 1994
Meyendorff J., Teologia bizantyńska, Warszawa 1984
Miziołek J., Sol Verus. Studia nad ikonografią Chrystusa w sztuce pierwszego tysiąclecia, Wrocław 1991
Mole W., Historia sztuki starochrześcijańskiej i wczesnobizantyńskiej, Lwów 1935
Mole W., Sztuka Słowian Południowych, Warszawa 1962.
Nicolescu C., Icoane vechi romanesti, Bucuresti 1971
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 1967;
Podlacha W., Malowidła ścienne cerkwi Bukowiny, Lwów 1912.
Różycka-Bryzek A., Bizantyńsko-ruskie malowidła w kaplicy zamku lubelskiego, Warszawa 1983.
Różycka-Bryzek A., Freski bizantyńsko-ruskie fundacji Jagiełły w kaplicy zamku lubelskiego, Lublin 2000.
Simon M., Cywilizacja Wczesnego Chrześcijaństwa, Warszawa 1992
Smorąg Różycka M., Ewangeliarz Ławryszewski, Kraków 1999.
Ks Starowieyski M., Sobory Kościoła niepodzielonego. Cz. I – Dzieje, Tarnów 1994;
Stefanescu D., L’evolution de la peinture religieuse en Bucovine et en Moldavie, Paris 1929
Stern H., Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975.
Studia z początków ikonografii chrześcijańskiej, Warszawa 1998
Szymusiak J. M., Słownik wczesnochrześcijańskiego pismiennictwa, Poznań 1971.
Uspienski B., Teologia ikony, tł. M. Żurowska, Poznań 1993.
Walter Ch., Sztuka i obrządek Kościoła Bizantyńskiego, Warszawa 1992.
Weitzmann K., Die byzantinische Buchmalerei des 9. Und 10. Jahrhunderts, Berlin 1935
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: