Historia sztuki bizantyjskiej i postbizantyjskiej - wykład - sem. zimowy WS-HS-HSBiP-W-SZ
Celem wykładu jest przedstawienie studentom rozwoju sztuki bizantyńskiej w kontekście historycznym i teologicznym. Bizancjum, upadło pod naporem tureckim, ale w średniowieczu było wielkim mocarstwem, które oddziaływało na inne kraje. Dzięki tekstom źródłowym takim jak na przykład: „Historia Sekretna” Prokopiusza z Cezarei, „Kronika” Psellosa, czy też „Aleksjada” Anny Komneny, można zrozumieć jaką funkcję pełnił mecenat poszczególnych cesarzy, jaką rolę odgrywała sztuka w społeczeństwie bizantyńskim, oraz co stanowiło powód do dumy dla samych Bizantyńczyków. W czasach nowożytnych Cesarstwo Bizantyjskie traktowane było przez wielu badaczy jako „tragiczny epilog rzymskiej chwały” (Monteskiusz). Taka ocena wynikała z niewiedzy i nieznajomości kultury bizantyńskiej. Nowe metody badawcze, a przede wszystkim dokładna analiza poszczególnych zabytków doprowadziły do zrozumienia bogactwa i złożoności sztuki bizantyńskiej która nie tylko miała swój własny charakter, ale w dużym stopniu przyczyniła się do rozwoju sztuki Zachodu. Poszczególne wykłady będą miały na celu pokazanie złożoności problematyki dotyczącej sztuki bizantyńskiej. Zakres materiału omówiony na poszczególnych wykładach został podzielony w następujący sposób:
1.Wprowadzenie. Przedstawienie zakresu chronologicznego, terytorialnego, oraz podstawowych pojęć związanych z tematyką wykładów. 2. Konstantyn Wielki i "Nowy Rzym". 3. "Złoty wiek Justyniana". 4. Przyczyny i przebieg ikonoklazmu. 5. Wykrystalizowanie się głównych tendencji artystycznych po okresie ikonoklazmu. 6. Program ikonograficzny w sztuce monumentalnej po ikonoklazmie. 7. Omówienie mecenatu artystycznego cesarzy dynastii Macedońskiej i Komnenów. 8. Architektura bizantyńska w okresie środkowobizantyńskim. 9. Rzemiosło artystyczne w okresie środkowobizantyńskim. 10. Bizantyńskie malarstwo ikonowe. 11. Normańska Sycylia. 12. Czwarta Krucjata i łacińska okupacja Konstantynopola; enklawy bizantyńskie w Epirze, Trapezuncie i Nicei. 13 Renesans Paleologów. 14. Teodor Metochites i Kościół Chora w Konstantynopolu; architektura, kolejne przebudowy i dekoracja wykonana na zlecenie Teodora Metochitesa. 15. Historia odkrycia katedry w Faras, konserwacja i transport malowideł do Muzeum Narodowego w Chartumie, oraz Muzeum Narodowego w Warszawie; ikonografia malarstwa nubijskiego (zajęcia w Muzeum Narodowym w Warszawie).
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Efekty kształcenia
1. Student zna zaawansowaną terminologię z historii sztuki bizantyjskiej (K_W02); 2. zna podstawowe metody badawcze historii sztuki bizantyjskiej(K_W03); 3. potrafi wyszukać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje dotyczące dzieł sztuki z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów, w tym umie korzystać z zasobów internetowych instytucji kultury (K_U01); 4. potrafi korzystać z literatury obcojęzycznej, dotyczącej zagadnień szczegółowych z historii sztuki (K_U06); 5. rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie i konfrontowanie zdobytej wiedzy teoretycznej w praktyce zawodowej (K_K01). Udział w wykładzie 30; Czas na samodzielne czytanie tekstów źródłowych 10; Konsultacje 2; Przygotowanie do egzaminu 18
Kryteria oceniania
Do zaliczenia końcowego wliczana jest aktywność studenta na wykładach (obecność na wykładach obowiązkowa). Student może uzyskać najwyższą ocenę i być zwolniony z pisemnego egzaminu jeżeli na każdych zajęciach wykazuje bardzo dobrą znajomość materiału omawianego na poprzednich wykładach, na bieżąco czyta lektury i artykuły podane przez wykładowcę, potrafi wykazać krytyczne podejście do tekstów źródłowych. Pozostali studenci otrzymują oceny z wykładu po napisaniu egzaminu. Będzie się on składał z dwóch części: teoretycznej i praktycznej. Podczas części teoretycznej studenci zobowiązani będą do odpowiedzi pisemnej na zadane pytania. Podczas praktycznej, do prawidłowego rozpoznania zabytków pokazanych na ilustracjach. W drugim terminie przeprowadzony będzie egzamin pisemny lub ustny, w zależności od tego ile osób nie zda w pierwszym terminie. Studenci, którzy nie zgłosili się na egzamin w pierwszym terminie powinni skontaktować się z wykładowcą i przedstawić zwolnienia lekarskie.
ocena 2: student nie wykazuje znajomości podstawowych terminów dotyczących przedmiotu, nie potrafi połączyć danego zabytku z okresem, w którym powstał, nie umie samodzielnie zdobywać wiedzy i rozwijać swoich umiejętności.
ocena 3: student potrafi zidentyfikować większość prezentowanych zabytków, ale nie wykazuje zdolności do analizy porównawczej.
ocena 4: student ma ugruntowaną wiedzę, którą potrafi wykorzystać w efektywny sposób. Zna dobrze terminologię z zakresu historii sztuki bizantyjskiej, potrafi wyszukać, analizować, informacje dotyczące dzieł sztuki z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów, potrafi korzystać z literatury obcojęzycznej, dotyczącej zagadnień szczegółowych z historii sztuki.
ocena 5: bardzo dobra znajomość przedmiotu. Zdolność do niezależnej analizy, samodzielnego myślenia, i stosowania zaawansowanych metod z zakresu historii sztuki. Krytyczne podejście do tekstów źródłowych i publikacji naukowych. Nadzwyczajna aktywność podczas wykładów. Rozumienie potrzeby uczenia się przez całe życie i umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce.
Literatura
LITERATURA PODSTAWOWA
O. Jurewicz (red.), Encyklopedia Kultury Bizantyńskiej, Warszawa 2002.
A. P. Kahzdan (red.), Oxford Dictionary of Byzantium, London 1991.
L. Rodley, Byzantine Art and Architecture. An Introduction, Cambridge 1993.
R. Browning, Cesarstwo Bizantyjskie, Warszawa 1997
V. W. Fritz, J. Lafontaine - Dosogne (red.), Byzanz und der christliche Osten. (Propyläen-Kunstgeschichte III).
R. Krautheimer, Early Christian and Byzantine Architecture, Harmondsworth 1986 ( i inne wydania)
V. Lazarev, Istorija vizantijskoi żivopisi, Moskva 1986. [ Turin 1967].
J. Herrin, Bizancjum. Niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium, Poznań 2009.
T. F., Madden, Historia wypraw krzyżowych. Nowe ujęcie, Kraków 2008.
J. Kłosińska, Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975.
M. Balard, Wyprawy krzyżowe i łaciński Wschód, Warszawa 2005.
Ch. Walter, Sztuka i obrządek Kościoła Bizantyńskiego, Warszawa 1992.
Ks M. Starowieyski, Sobory Kościoła niepodzielonego, Tarnów 1994.
A. Różycka-Bryzek A., Bizantyńsko-ruskie malowidła w kaplicy Zamku Lubelskiego, Warszawa 1983.
R. Crowley, Upadek Konstantynopola, Warszawa 2006.
LITERATURA DODATKOWA
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 1967;
Ks. Archimandryta W. Doroszkiewicz, DziejeWschodnich Rzymian, Białystok 2012;
J. Haldon, Bizancjum. Zarys dziejów, Warszawa 2006.
C. Mango, Historia Bizancjum, Gdańsk 1997;
M. J. Leszka, T. Wolińska T. (red.), Konstantynopol Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesno bizantyjskim, Warszawa 2011.
K. Schatz, Sobory Powszechne. Punkty zwrotne w Historii Kościoła, Kraków 2001;
Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. I (325-787), oprac. Ks. A. Baron, Ks. Henryk Pietras.
C. Mango, Byzantine Architecture, New York 1976;
H. Stern, Sztuka bizantyńska, Mroczko T., Warszawa 1975;
R. Cormack, Malowanie duszy. Ikony, maski pośmiertne i całuny, Kraków 1999;
S. Runciman, Byzantine Style and Civilization, Norwich 1987;
J. Lowden, Early Christian & Byzantine Art, London 1997;
T. F. Mathews, The Art of Byzantium, London 1998;
J. Durand, Byzantine Art, Paris 1999;
R. Cormack, Byzantine Art, Oxford 2000;
A. Cutler,, J-M. Spieser, Byzance médiévale 700-1204, Paris 1996;
K. Weitzmann , The Icon, London 1978;
E. Kitzinger , The Art of Byzantium and the Medieval West, Bloomington 1976;
R. Cormack, Writing in Gold: Byzantine Society and its Icons, London 1985;
K. Weitzmann (red.), Age of Spirituality (kat. wystawy w Metropolitan Muzeum of Art), NewYork, 1979;
H.C. Evans (red.), The Glory of Byzantium (kat. wystawy w Metropolitan Museum of Art),
New York 1997;
Ta sama (red.) Byzantium. Faith and Power (1261 – 1557), (kat. wystawy w Metropolitan Museum of Art), Yale, New Haven, London 2004.
J. Durand (red.), Byzance, (kat. Wystawy w Musée du Louvre), Paris 1992
D. Buckton, (red.) Byzantium, (kat. wystawy w The British Museum), London 1994.
T. Asbridge, Pierwsza Krucjata; nowe spojrzenie, Poznań 2006.
J. Haris, Bizancjum i wyprawy krzyżowe, Warszawa, 2003.
J. Herrin, Krwawe cesarzowe, Warszawa 2006.
A. Krawczuk, Poczet cesarzy bizantyjskich, Warszawa 1992.
D. M. Nicol, Konstantyn XI ostatni cesarz Bizancjum, Gdańsk 2002.
J. Riley – Smith J.(red.), Historia krucjat, Warszawa 2000.
S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, Warszawa 1987.
Ten sam, Ostatni renesans bizantyjski, , Warszawa 1973.
Ten sam, Schizma wschodnia, , Warszawa 1963.
Ten sam, Upadek Konstantynopola 1453, Warszawa 1994.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: