Koncepcje dziecka i dzieciństwa WNP-PPW-KDD

Celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z wiedzą o dzieciństwie jako konstrukcie społecznym możliwym do analizowania na tle przemian dziejowych oraz dziecka jako podmiotu i przedmiotu badań uwzględniających jego cechy i predyspozycje indywidualne. Celem przedmiotu jest przy tym przekazanie studentom umiejętności poruszania się po polu badawczym spod znaku Childhood studies, jako wciąż rozwijającej się dziedziny ujmującej dzieciństwo interdyscyplinarnie i holistycznie. Cykl wykładów zaczyna się od ewolucyjnego spojrzenia na fenomen rodziny – pierwotnych ról społecznych osób najstarszych, osób dorosłych i dzieci. Następnie podjęta jest perspektywa teologiczna, w której rozpoznajemy podmiotowość dziecka zarówno w paradygmacie antropologii zachodnich jak i wschodnich. Kolejno przechodzimy przez epoki kluczowe dla rozwoju dzieciństwa jako obszaru badawczego, zaczynając od średniowiecznego teocentryzmu, przez oświeceniowy humanizm liberalny, kolejno modernizm i współczesny postmodernizm z kulturą cyfrową i wyzwaniami ekologicznymi na czele. Wielowymiarowość merytoryczna przedmiotu służyć ma doskonaleniu praktycznej postawy współczesnego pedagoga – pogłębionej refleksyjności i umiejętności jej wyrażania.

W cyklu 2024/25_L:

Celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z wiedzą o dzieciństwie jako konstrukcie społecznym możliwym do analizowania na tle przemian dziejowych oraz dziecka jako podmiotu i przedmiotu badań uwzględniających jego cechy i predyspozycje indywidualne. Celem przedmiotu jest przy tym przekazanie studentom umiejętności poruszania się po polu badawczym spod znaku Childhood studies, jako wciąż rozwijającej się dziedziny ujmującej dzieciństwo interdyscyplinarnie i holistycznie. Stąd postać przewodnia cyklu wykładów – łącząca w sobie inicjatywę własną dziecka, jak i artystyczne cechy swojej epoki. Jest to Jacek Malczewski, wielokrotnie portretowany jako dziecko lub w gronie dzieci. Cykl wykładów zaczyna się od ewolucyjnego spojrzenia na fenomen rodziny – pierwotnych ról społecznych osób najstarszych, osób dorosłych i dzieci. Następnie podjęta jest perspektywa teologiczna, w której rozpoznajemy podmiotowość dziecka zarówno w paradygmacie antropologii zachodnich jak i wschodnich. Kolejno przechodzimy przez epoki kluczowe dla rozwoju dzieciństwa jako obszaru badawczego, zaczynając od średniowiecznego teocentryzmu, przez oświeceniowy humanizm liberalny, kolejno modernizm i współczesny postmodernizm z kulturą cyfrową i wyzwaniami ekologicznymi na czele. Wielowymiarowość merytoryczna i dyskursywna przedmiotu, służyć ma doskonaleniu świadomej postawy współczesnego pedagoga – pogłębionej refleksyjności i umiejętności jej wyrażania oraz stosowania w praktyce opiekuńczo wychowawczej, doradczej i terapeutycznej.

Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się

pedagogika

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych

nie dotyczy

Opis nakładu pracy studenta w ECTS

Godziny kontaktowe synchroniczne = 1 ECTS = 30 zająć (praca w sali ze studentami) Czytanie wskazanej literatury = 1 ECTS (przynajmniej 1 artykuł w języku polskim i angielskim i 1 wskazana lektura) Końcowa praca zaliczeniowa = 1 ECTS

Poziom przedmiotu

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się

Symbole efektów uczenia się dla kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna, studia stacjonarne jednolite magisterskie: PPW_W02, (Absolwent zna i rozumie) historyczne i współczesne teorie rozwoju człowieka, wychowania, uczenia się, nauczania (kształcenia); różne uwarunkowania i złożoność tych procesów z uwzględnieniem perspektywy biologicznej, filozoficznej, psychologicznej, społeczno-kulturowej. PPW_W20, (Absolwent zna i rozumie) współczesne interdyscyplinarne badania nad dzieciństwem (childhood studies) dotyczące zagadnienia dobrostanu dziecka. PPW_U01, (Absolwent potrafi) integrować i wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu nauk społecznych, humanistycznych, ścisłych i przyrodniczych w celu analizowania, interpretowania i wyjaśniania złożonych (również nietypowych) zjawisk pedagogicznych. PPW_U09, (Absolwent potrafi) identyfikować wszelkie spontaniczne zachowania uczniów jako naturalne sytuacje wychowawczo – dydaktyczne i wykorzystywać je w procesie edukacji. PPW_K01 (Absolwent jest gotów do) okazywania szacunku dla godności każdego człowieka, posługiwania się uniwersalnymi zasadami i normami etycznymi w pedagogicznej działalności zawodowej; prezentowania postawy refleksyjnego praktyka.

Typ przedmiotu

obowiązkowy

Wymagania wstępne

Zaliczony przedmiot z historii wychowania

Koordynatorzy przedmiotu

Michał Paluch

Efekty kształcenia

PPW_W02, Student omawia historyczne i współczesne podejście do definiowania dzieciństwa od strony teorii kognitywnych i filozoficznych, podejmując próbę wpisania ich w ramy wydarzeń społeczno-kulturowych danej epoki.

PPW_W20, Student potrafi opisać źródła zainicjowania interdyscyplinarnego obszaru badawczego znanego jako Childhood studies i znaczenie jego rozwoju dla wzrostu dobrostanu współczesnych dzieci i młodzieży.

PPW_U01, Student umiejętnie wykorzystuje wiedzę z różnych dziedzin naukowych i doświadczenia własnego - dokonuje ich syntezy w celu wyrażenia pogłębionej interpretacji złożonych, w tym nietypowych, zjawisk pedagogicznych.

PPW_U09, Student wizualizuje i rozpoznaje spontaniczne zachowania uczniów, analizując je jako naturalne sytuacje wychowawczo – dydaktyczne wynikające z etapu rozwojowego i kontekstu kulturowego.

PPW_K01, Student nie unika okazywania szacunku drugiej osobie, ale i samemu sobie, zachowując dystans i krytyczne nastawienie refleksyjnego praktyka.

Kryteria oceniania

Głównym kryterium oceny jest poziom aktywności własnej studentów na zajęciach w formie włączania się w dyskurs akademicki, w formie dialogu wewnętrznego i rozmów z innymi. Studenci oceniani są na podstawie toczonych rozważań, sporów (w tym sporów z wykładowcą), wątpliwości, ujawnianych refleksji i zreflektowań. Głównym przedmiotem zaliczenia ćwiczeń jest bieżące przygotowywanie jednego slajdu z każdych zajęć, ilustrujące poziom uczestnictwa studenta w ich toku oraz poziom zrozumienia poruszonych treści. Na koniec semestru studenci przedkładają kompletną prezentację do oceny, omawianą i ocenianą – wspólnie z wykładowcą – w wyznaczonym terminie.
W ocenie końcowej ważną rolę odegrają oceny cząstkowe, możliwe do otrzymania w toku następujących po sobie zajęć, w oparciu o aktywność własną studenta. Aktywność ta będzie zaznaczana przez wykładowcę, w formularzu oceny cząstkowej. W drugiej kolejności, będzie brana pod uwagę frekwencja studenta na zajęciach.

Literatura

Popiołek Bożena (red.), Dzieciństwo. W kręgu rodziny epok dawnych, Warszawa, 2014

Ewa Filipiak, Z Wygotskim i Brunerem w tle: Słownik pojęć kluczowych, Bydgoszcz: WUKW, 2011

Aries Philippe., Historia dzieciństwa, Warszawa, 2010

Badinter Elisabeth, Historia miłości macierzyńskiej, Warszawa, 1998

Śliwerski Bogusław, (2020), Badania nad małym dzieckiem i dzieciństwem. (Dostępny on-line) Link: https://kontekstypedagogiczne.pl/kp/article/view/266/214

Key Ellen, Stulecie dziecka, (I wyd. w Polsce 1928), Dostęp on-line. Link: https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/key-stulecie-dziecka.pdf

Klus Stańska Dorota, Maria Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, Warszawa, 2009

Kupisiewicz Czesław, Myśliciele o wychowaniu, Tom 1 i 2, Warszawa, 1996 i 2000

Siwicki Marek, Nowe podwórka współczesnego dzieciństwa, Warszawa, 2021 (Dostęp online) Link: https://www.aps.edu.pl/media/3k0byqjs/nowe_podworko_wspolczesnego_dziecinstwa_e-book-popr.pdf

Maciarz Aleksandra, Trudne dzieciństwo i rodzicielstwo, Warszawa, 2009

Gołaszewski Tadeusz, Piękno natury w świecie dziecięcym, Warszawa, 1972

Duda Katarzyna, Dudka Andrzej (red.), Rosyjskie dzieciństwo, Kraków, 2015

Paluch Michał (2024), Sadzonki myśli i płomyki nadziei - rozwijanie kompetencji głębokich w procesie rodzinnej autoterapii. (Dostęp on-line) link: https://www.researchgate.net/publication/387814976_Sadzonki_mysli_i_plomyki_nadziei_-_rozwijanie_kompetencji_glebokich_w_procesie_rodzinnej_autoterapii

Paluch Michał (red.) Słownik wyrazów ratujących życie, Kraków, 2023 (Dostęp on-line) link: https://www.researchgate.net/publication/370833483_Slownik_wyrazow_ratujacych_zycie_E-book_red_MPaluch_2023

Literatura angielskojęzyczna:
Esser Florian, (2016), Reconceptualising agency and childhood : new perspectives in childhood studies. (Dostęp on-line) link: https://openresearchlibrary.org/viewer/f8b68286-b07f-470d-9f02-7ce3d0654fa6
Maclean Veronica (2021), Image of the Educator: (re)Thinking Identity. (Dostęp on-line) link: https://journals.uvic.ca/index.php/jcs/article/view/21777
Knight Hunter (2024), Histories of childhood and man: Implications for childhood studies. (Dostęp on-line) link: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/09075682241306839