Historiografia WNHS-HI-H

Treści programowe:
1. Pytanie o sens historii.
2. Protohistoriografia starożytnego Bliskiego Wschodu
3. Historiografia starożytnej Grecji (logografowie; Herodot; Tukidydes; Ksenofont; historiografia paradygmatyczna, perypatetyczna i hellenistyczna; Polibiusz i jego kontynuatorzy).
4. Dziejopisarstwo starożytnego Rzymu (pamiętnikarstwo; historiografia schyłku republiki; Liwiusz, Pompeius Trogus; regres w rozwoju historiografii w okresie cesarstwa; Tacyt; Swetoniusz; schyłek historiografii rzymskiej).
5. Historiografia żydowska (hebrajska filozofia dziejów, księgi historyczne Starego Testamentu, Miszna i Talmud, Józef Flawiusz).
6. Początki historiografii chrześcijańskiej (chrześcijańska filozofia dziejów, Św. Łukasz, pierwsi przedstawiciele historiografii chrześcijańskiej – Hegezyp, Sekstus Juliusz Afrykańczyk, Laktancjusz; Euzebiusz z Cezarei)
7. Historiografia średniowiecza (rozwój chrześcijańskiej filozofii dziejów, Św. Augustyn, Paulus Orosius, Beda Czcigodny; myśliciele renesansu XII w. - Anzelm z Havelbergu, Rupert z Deutz, Hugo od św. Wiktora, Joachim z Fiore, Geroh z Reichersbergu, Otto z Freising, John z Salisbury; Św. Tomasz z Akwinu, średniowieczna epistemologia historyczna; główne formy dziejopisarstwa; historiografia Ostrogotów, Longobardów, Wizygotów, Anglosasów, Franków; renesans karoliński; pokaroloiński regres; dziejopisarstwo rozwiniętego średniowiecza w XII i XIII w.; historiografia rycerska i miejska).
8. Historiografia średniowieczna środkowej Europy (dziejopisarstwo Czech, Polski, Węgier).
9. Chrześcijańskie dziejopisarstwo Wschodu (historiografia bizantyńska i ruska).
10. Charakterystyka historiografii Odrodzenia („wydarzeniowa”, nomologiczna i strukturalna koncepcja historii; czas egzystencjalny; nowa periodyzacja dziejów; socjologiczna koncepcja historii Miachiavellego; antropologiczna koncepcja historii Jeana Bodin’a; renesansowa epistemologia).
11. Humanistyczna historiografia włoska XV-XVI w. (włoska historiografia retoryczna - Leonardo Bruni, Poggio Bracciolini, Marcantonio Caccio, Pietro Bombo, Eneasz Sylwiusz Piccolomini; włoska historiografia erudycyjno – krytyczna - Flavio Bindo, Tristano Calchi, Pomponio Laeto, Lorenzo Valla; model polityczny historiografii włoskiej - Niccolo Machiavelli, Francesco Guicciardini, Paolo Giovio; konfesyjna historiografia katolicka - Cesare Baronius).
12. Renesansowa historiografia Francji (prekursorzy humanizmu francuskiego - Filip de Commines, Jacques Lefevre d'Etaples, Guillaume Budé, Robert Estienne, Guillaume du Bella; historiografia francuska w I poł XVI w. - Robert Gaguin, Claude de Seyssel, Paulus Aemilius; historiografia francuska II połowy XVI wieku - Pierre Pithou; kierunek prawniczy renesansowej historiografii francuskiej - Jean Bodin; historia na usługach polityki - Bernard de Girard, Francois de Belleforesta; historiografia hugenocka - Theodore de Beze, Francois Hotman, Theodore-Agrippa d'Aubigne; Henri Lancelot de la Popeliniere; Jacques-Antoine'a de Thou).
13. Renesansowa historiografia angielska i szkocka (początki humanistycznej historiografii angielskiej - Bernard Andre, Thomas More, Polydore Vergil, Eduard Hill; historiografia angielska przełomu XVI i XVII w. - John Harward, Walter Raleigh, William Camden, Francis Bacon; dziejopisarstwo konfesyjne - John Foxe, Nicholas Anders; dziejopisarstwo Szkocji - John Mair, Hector Bois, John Leslie, George Buchanan, John Knox).
14. Humanizm i reformacja w Niemczech (początki dziejopisarstwa humanistycznego - Rudolf Agricola, Hartmann Schedel, Johannes Trithemius, Erasmus Stella, Konrad Celtis, Johannes Cuspinianus, Joseph Grünpeck; historiografia niemiecka w ośrodkach miejskich - w Augsburgu, Norymberdze, Strasburgu; niemiecka historiografia partykularna - Sigismund Meisterlin, Albert Krantz, Johannes Aventinus; reformacja w Niemczech a historiografia - Johannes Carion, Filip Melanchton, Kaspar Peucer, Johannes Sleidanus, protestanckie opracowania historii Kościoła).
15. Humanistyczne dziejopisarstwo polskie (próby stworzenia całościowego opracowania dziejów Polski - Bernard Wapowski; Maciej z Miechowa, Ludwik Decjusz, Marcin Kromer, Stanisław Sarnicki, Joachim Bielski).
16. Historiografia litewsko – ruska (Latopis Wielkich Książąt Litewskich, Augustyn Rotundus, Maciej Stryjkowski, Filip Kallimach, Stanisław Orzechowski, Łukasz Górnicki, Dymitr Solikowski, Krzysztof Warszewicki, Stanisława Orzelskiego, Reinhold Heidenstein; genealogia i heraldyka - Bartłomiej Paprocki; historiografia uniwersalna – Marcin Bielski; wydawnictwa źródłowe - Acta Tomiciana).
17. Renesansowa historiografia czeska (dziejopisarstwo husytów - Bohuslav Bilejovski, Martin Kuchen; historiografia katolicka - Vaclav Hajek).
18. Renesansowa historiografia węgierska (główne ośrodki – dworski i w Waradynie).
19. Początki historiografii krytycznej (podstawy przewrotu XVII – wiecznego w naukach historycznych – rewaloryzacja współczesności, deprecjacja nauk historycznych, monizm ontologiczny i mechanicystyczne postrzeganie zjawisk społecznych; nowe kierunki historiozoficzne; kongregacja św. Maura; ojcowie bollandyści).
20. Oświeceniowe koncepcje historiozoficzne (model nomologiczny i antropologiczny; oświeceniowe teorie postępu i rozwoju; unaukowienie poznania historycznego).
21. Historiografia polskiego Oświecenia (Augustyn Kołudzki, ks. Szymon Majchrowicz, Jan Bielski, ks. Benedykt Chmielowski; gdańskie i toruńskie środowiska intelektualne; Gotfryd Bogumił Lengnicht; Wawrzyniec Krzysztof Mitzner de Kolof; Stanisława Konarskiego interpretacja dziejów Polski; Kajetan i Wincenty Skrzetuscy; Adama Naruszewicza koncepcja historii Polski; środowisko Kuźnicy Kołłątajowskiej; dorobek badawczy Tadeusza Czackiego, nicjatywy badawcze warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk).
22. Niemiecki historyzm indywidualistyczny XIX w. (doktryna indywidualistycznego historyzmu, podstawy ontologiczne i epistemologiczne; Leopold von Ranke i jego kontynuatorzy).
23. Pozytywistyczna filozofia dziejów (filozofia historii Augusta Comte'a, historia pozytywna Louis Bourdeau, reforma nauki historycznej Johna Stuarta Milla).
24. Polska historiografia XIX w. (republikańska i monarchiczna interpretacja dziejów Polski Joachim Lelewel, Karol Sienkiewicz, Teodor Morawski, Karol Boromeusz Hoffman; krakowska szkoła historyczna – Walerian Kalinka, Józef Szujski, Michał Bobrzyński, Stanisław Smolka; lwowska szkoła historyczna – Ksawery Liske, Oswald Balzer, Ludwik Finkiel, Tadeusz Wojciechowski, Wojciech Kętrzyński; warszawska szkoła historyczna – Władysław Smoleński, Aleksander Rembowski, Tadeusz Korzon).
25. Historiografia polska przełomu XIX i XX w. (szkoła historyczna Szymona Askenazego; rozwój badań nad historią gospodarczą i historią kultury – Franciszek Bujak, Aleksander Kraushar, Teodor Wierzbowski, Aleksander Brükner, Stanisław Łempicki, Stanisław Kot, Zygmunt Kukulski; orientacja niepodległościowa i narodowa w historiografii polskiej).
26. Historiografia II Rzeczypospolitej (insurekcyjna tradycja historiografii piłsudczykowskiej – Wacław Lipiński, Władysław Pobóg – Malinowski, Stefan Pomarański; narodowo – demokratyczny nurt w historiografii polskiej okresu międzywojennego – Władysław Konopczyński, Roman Rybarski, Adam Szelągowski; wschodnia i zachodnia orientacja historiografii polskiej; szkoła historyczno – prawna; polska szkoła historii gospodarczej; Marceli Handelsman i jego szkoła historyczna; nowa krakowska szkoła historyczna)
27. Historiografia marksistowska (teoria materializmu historycznego i jej odmiany; radziecki model historiografii; charakterystyka stalinowskiego modelu historiografii).
28. Szkoła :Annales” (Henriego Berra stopnie syntezy historycznej i jego program historii integralne; Francis Simianda teoria społecznej aktywności gospodarczej; Lucien Febre, Marc Bloch, Paul Vidal de la Blache)
29. Historia globalna Fernanda Braudel’a.