Prowadzony w cyklach: 2021/22_L, 2022/23_L, 2023/24_L, 2024/25_L

Kod Erasmus: 08.3

Kod ISCED: 0222

Punkty ECTS: 4

Język: polski

Organizowany przez: Wydział Nauk Historycznych UKSW

Historia Kościoła w średniowieczu WNHS-AZD-HKwS

Efektem zaliczenia przedmiotu jest:
- znajomość najważniejszej faktografii dziejów Kościoła średniowiecznego
- poznanie różnych możliwości interpretacji wydarzeń z zakresu historii Kościoła w średniowieczu
- wiedza o wielorakich podłożach procesów zachodzących w Kościele w epoce średniowiecznej
- znajomość nowych ustaleń faktograficznych i kierunków badań nad Kościołem średniowiecznym
- umiejętność samodzielnych poszukiwań źródłowych i w literaturze przedmiotu dotyczącej Kościoła średniowiecznego
- umiejętność samodzielnego rozwijania narzędzi badawczych
- świadomość odpowiedzialności za dziedzictwo Kościoła średniowiecznego w Polsce i na świecie

W cyklu 2021/22_L:

Przedmiot ten umożliwi studentowi poznać dzieje i rozwój Kościoła katolickiego w średniowieczu w okresie powstawania i chrystianizacji państw europejskich ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Pomoże opanować powstanie i znaczenie struktur kościelnych oraz centralną rolę papiestwa także w stosunkach dyplomatycznych. Jest to konieczne dla zrozumienia wspólnych korzeni Europy i wkładu Kościoła w kulturę duchową i szeroko rozumianą kulturę materialną. W tych procesach duża rola przypadła tworzącym się nowym zakonom. Nie sposób pominąć konfliktów jakie zachodziły pomiędzy poszczególnymi władcami a papiestwem i Kościołem. Do tego dochodziły też wewnętrzne zagrożenia w Kościele z powodu różnych herezji i schizm.

W cyklu 2022/23_L:

W cyklu 2023/24_L:

W cyklu 2024/25_L:

1. Warsztat historyka Kościoła średniowiecznego
2. Fundamenty: Reguły św. Augustyna i Benedykta
3. Kościół w państwie wczesnopiastowskim: chrystianizacja i budowa struktur
4. Relacje władzy duchownej i świeckiej w Polsce piastowskiej
5. Kult świętych (na przykładzie Doroty z Mątów)
6. Działalność edukacyjna i społeczna Kościoła w Polsce średniowiecznej
7. Średniowieczni prymasi Polski
8. Sobory w Konstancji i Bazylei
9. Piśmiennictwo zakonne w Polsce średniowiecznej (Księga henrykowska)
10. Kościół i nauka, cz. 1 (traktaty Jana z Głogowa i Jakuba z Paradyża)
11. Kościół i nauka, cz. 2 (Kronika Marcina Polaka)
12. Kościół i nauka, cz. 3 (Sprawozdanie Benedykta Polaka)
13. Kościół i prawo (działa Pawła Włodkowica i Stanisława ze Skarbimierza)
14. Kościół i literatura (Legenda aurea Jakuba de Voraigne)
15. Duszpasterstwo (kazania Peregryna z Opola)

Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się

historia

E-Learning

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych

nie dotyczy

Opis nakładu pracy studenta w ECTS

W cyklu 2021/22_L:

pk. 4 Udział w konwersatorium: 30 godz.: przygotowanie do kolokwium: 30 godz.; analiza źródłowych tekstów 20 godz. Konsultacje: 510 godz.

W cyklu 2022/23_L:

pkt. 4 Udział w konwersatorium: 30 godz.: przygotowanie do kolokwium: 30 godz.; analiza źródłowych tekstów 20 godz. Konsultacje: 510 godz.

W cyklu 2024/25_L:

30 godzin - udział w konwersatorium 60 godzin - przygotowanie do udziału w zajęciach (lektura zadanych materiałów) 10 godzin - przygotowanie własnej prezentacji 100 godzin = 4 ECTS

W cyklu 2023/24_L:

pkt. 4 Udział w konwersatorium: 30 godz.: przygotowanie do kolokwium: 30 godz.; analiza źródłowych tekstów 20 godz. Konsultacje: 510 godz.

Poziom przedmiotu

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się

HI1_W 05 HI1_W 06 HI1_W 08 HI1_U 03 HI1_K 05

Typ przedmiotu

obowiązkowy

Wymagania wstępne

Znajomość historii średniowiecznej Polski i Europy na poziomie maturalnym.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2021/22_L:

W cyklu 2022/23_L:

W cyklu 2024/25_L:

W cyklu 2023/24_L:

Efekty kształcenia

HI1_W 05
Student opisuje wydarzenia i procesy kluczowe dla historii Kościoła średniowiecznego w Polsce i Europie
Student definiuje zjawiska charakterystyczne dla Kościoła w średniowieczu
Student omawia teksty i ich twórców o istotnym znaczeniu dla średniowiecznej kultury kościelnej

HI1_W 06
Student określa różne możliwości interpretacji wydarzeń i procesów w dziejach Kościoła średniowiecznego

Student charakteryzuje kulturowe, narodowe i gospodarcze podłoże procesów zachodzących w Kościele średniowiecznym

HI1_W 08
Student wyjaśnia podstawy nowych kierunków badań mediewistycznych nad dziejami Kościoła w Polsce i Europie

HI1_U 03
Student potrafi samodzielnie pozyskiwać informacje i doskonalić umiejętności badawcze

HI1_K 05
Student jest świadomy odpowiedzialności za pielęgnowanie dziedzictwa Kościoła średniowiecznego w wymiarze krajowym i światowym

Kryteria oceniania

Ocenie podlega przygotowanie do zajęć (zapoznanie się z zadanym materiałem), merytoryczny udział w dyskusji oraz przygotowanie indywidualnej prezentacji.

Dopuszczalna jest jedna nieobecność na zajęciach.
Kolejne nieobecności należy odpracować poprzez:
- samodzielne zapoznanie się z materiałem zadanym na opuszczone zajęcia
- omówienie ww. materiałów na dyżurze prowadzącego (wtorki, godz. 16:45-18:15, pok. 315)

Na ocenę bardzo dobrą:

HI1_W 05
Student opisuje wszystkie wydarzenia i procesy kluczowe dla historii Kościoła średniowiecznego w Polsce i Europie
Student definiuje wszystkie zjawiska charakterystyczne dla Kościoła w średniowieczu
Student omawia wszystkie teksty i ich twórców o istotnym znaczeniu dla średniowiecznej kultury kościelnej

HI1_W 06
Student określa wszystkie kierunki interpretacji wydarzeń i procesów w dziejach Kościoła średniowiecznego

Student charakteryzuje w całości kulturowe, narodowe i gospodarcze podłoże procesów zachodzących w Kościele średniowiecznym

HI1_W 08
Student wyjaśnia podstawy wszystkich nowych kierunków badań mediewistycznych nad dziejami Kościoła w Polsce i Europie

HI1_U 03
Student potrafi samodzielnie pozyskiwać wszystkie potrzebne informacje i doskonalić wszystkie umiejętności badawcze

HI1_K 05
Student jest w pełni świadomy odpowiedzialności za pielęgnowanie dziedzictwa Kościoła średniowiecznego w wymiarze krajowym i światowym

Na ocenę dobrą:

HI1_W 05
Student opisuje większość wydarzeń i procesów kluczowych dla historii Kościoła średniowiecznego w Polsce i Europie
Student definiuje większość zjawisk charakterystycznych dla Kościoła w średniowieczu
Student omawia większość tekstów i ich twórców o istotnym znaczeniu dla średniowiecznej kultury kościelnej

HI1_W 06
Student określa większość kierunków interpretacji wydarzeń i procesów w dziejach Kościoła średniowiecznego
Student charakteryzuje większą część kulturowego, narodowego i gospodarczego podłoża procesów zachodzących w Kościele średniowiecznym

HI1_W 08
Student wyjaśnia podstawy większości nowych kierunków badań mediewistycznych nad dziejami Kościoła w Polsce i Europie

HI1_U 03
Student potrafi samodzielnie pozyskiwać większość potrzebnych informacji i doskonalić większość umiejętności badawczych

HI1_K 05
Student jest w większości świadomy odpowiedzialności za pielęgnowanie dziedzictwa Kościoła średniowiecznego w wymiarze krajowym i światowym

Na ocenę dostateczną:

HI1_W 05
Student opisuje niektóre wydarzenia i procesy kluczowe dla historii Kościoła średniowiecznego w Polsce i Europie
Student definiuje niektóre zjawiska charakterystyczne dla Kościoła w średniowieczu
Student omawia niektóre teksty i ich twórców o istotnym znaczeniu dla średniowiecznej kultury kościelnej

HI1_W 06
Student określa niektóre kierunki interpretacji wydarzeń i procesów w dziejach Kościoła średniowiecznego
Student charakteryzuje niektóre aspekty kulturowego, narodowego i gospodarczego podłoża procesów zachodzących w Kościele średniowiecznym

HI1_W 08
Student wyjaśnia podstawy niektórych nowych kierunków badań mediewistycznych nad dziejami Kościoła w Polsce i Europie

HI1_U 03
Student potrafi samodzielnie pozyskiwać niektóre potrzebne informacje i doskonalić niektóre umiejętności badawcze

HI1_K 05
Student jest świadomy niektórych aspektów odpowiedzialności za pielęgnowanie dziedzictwa Kościoła średniowiecznego w wymiarze krajowym i światowym

Literatura

W cyklu 2021/22_L:

Banaszak M., Historia Kościoła Katolickiego, t. II, Średniowiecze, Warszawa
1987.
Carrol W. H., Historia Chrześcijaństwa, t. II-III, Wrocław 2009.
Historia Kościoła w Polsce, t. I, cz. II, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań-
Warszawa 1974.
Huizinga J., Jesień Średniowiecza, Warszawa 1974.
Kumor B. Historia Kościoła, cz. III-IV, Lublin 1976, 1978.
Malley J. W., Historia papieży, przeł. M. Żmuda, Kraków 2011.
Schatz K., Sobory Powszechne. Punkty zwrotne w historii Kościoła, przekł. J.
Zakrzewski, Kraków 2001.

W cyklu 2022/23_L:

W cyklu 2023/24_L:

W cyklu 2024/25_L:

Literatura obowiązkowa

Augustyn św., Pisma monastyczne, oprac. P. Nehring, tłum. P. Nehring, M. Starowieyski, R. Szaszka, Kraków 2002.
Benedykt Polak, Sprawozdanie [w:] Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a świat mongolski w połowie XIII wieku. Relacje powstałe w związku z misją Jana di Piano Carpiniego do Mongołów, red. J. Strzelczyk, Poznań 1993, s. 224–233.
Derwich M., Relacje między monarchią i możnymi a Kościołem. Czy, kto, kiedy i gdzie fundował najstarsze instytucje kościelne w Polsce?, „Roczniki Historyczne” 68 (2002), s. 195-205.
Derwich M., Studia nad początkami monastycyzmu na ziemiach polskich. Pierwsze opactwa i ich funkcje, „Kwartalnik Historyczny” 107, 2 (2000), s. 77-105.
Dokumenty soborów powszechnych, t. 3, Konstancja Bazylea-Ferrara-Florencja-Rzym (1414-1445), oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004.
Jakuba z Paradyża, Dwa traktaty o człowieku, oprac. J. Stoś, Szczecin 2006.
Jan z Głogowa, Wprowadzenie do Traktatu o sferze Johna z Holywood, R. K. Zawadzki, Częstochowa 2023.
Jan z Kwidzyna, Żywot Doroty z Mątów, tłum. J. Wojtkowski, Olsztyn 2012.
Jakub de Voragine, Złota legenda. Wybór, tłum. J. Pleziowa, wyboru dokonał, wstępem, przypisami i posłowiem opatrzył M. Plezia, Warszawa 2000.
Jurek T., Kizik E., Historia Polski do 1572, Warszawa 2019.
Liber fundationis claustri Sancte Marie Virginis in Heinrichow czyli Księga henrykowska, tłum. R. Grodecki, Wrocław 1991.
Marcin Polak, Kronika papieży i cesarzy, tłum. A. Fabiańska, J. Soszyński, Kęty 2008.
Peregryn z Opola, Kazania de tempore i de sanctis, red. J. Wolny, tłum. J. Mrukówna, Kraków 2001.
Prawo ludów i wojna sprawiedliwa [Paweł Włodkowic, Stanisław ze Skarbimierza, Benedykt Hesse, Mateusz z Krakowa], tłum. J. Łukaszewska-Haberko, red. M. A. Cichocki, A. Talarowski, Warszawa 2018.
Prokop K. R., Arcybiskupi gnieźnieńscy w tysiącleciu, Kraków 2000.
Reguła Mistrza. Reguła św. Benedykta, tłum. T. M. Dąbek, B. Turowicz, Kraków 2006.
Ryś J., Szkolnictwo parafialne w miastach Małopolski w XV wieku, Warszawa 1995.
Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2002.
Średniowieczne żywoty i cuda patronów Polski, tłum. J. Pleziowa, oprac. i wstępem opatrzył M. Plezia, Warszawa 1987.

Literatura uzupełniająca
Goff J. le, Czas uświęcony. Jakub de Voragine i „Złota legenda”, Warszawa 2020.
Graff T., Episkopat monarchii jagiellońskiej w dobie soborów powszechnych XV wieku, Kraków 2008.
Jurek T., Losy arcybiskupstwa gnieźnieńskiego w XI wieku [w:] 1000 lat Archidiecezji Gnieźnieńskiej, red. J. Strzelczyk, J. Górny, Gniezno 2000, s. 49-72.
Kowalska B., O wychowaniu w średniowiecznej rodzinie na podstawie „Żywotu Doroty z Mątów”, „Pedagogika” 27, 1 (2018), s. 313-324.
Lawrence C. H., Monastycyzm średniowieczny, Warszawa 2005.
Panuś K., Kaznodziejstwo w Polsce. Od średniowiecza do baroku, Kraków 2001.
Rozen F., Pobożność mieszczan Kazimierza w świetle cudów św. Stanisława Kazimierczyka z lat 1489-1490 [w:] Klasztor Bożego Ciała Kanoników Regularnych Laterańskich w Krakowie w okresie przedtrydenckim. Ludzie, wydarzenia, budowle, kultura, red. K. Łatak, Łominki 2012, s. 83-97.
Skwierczyński K., Recepcja idei gregoriańskich w Polsce do początku XIII wieku, Toruń 2016.
Sochacki J., Duchowieństwo polskie w służbie państwa do początku XII w. na tle kościoła ottońsko-salickiego, „Scripta Historica” 23 (2017), s. 33-48.
Stopka K., Szkoły katedralne metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu. Studia nad kształceniem kleru polskiego w wiekach średnich, Kraków 1994.
Wiśniowski E., Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, Lublin 2004.

Uwagi

W cyklu 2021/22_L:

link do przedmiotu:

kod do przedmiotu: 1hp24mr
konsultacje: wtorek godz. 10.00-11.30 sala 320

W cyklu 2023/24_L:

Zaliczenie ustne na ocenę w obecności studenta.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu WNHS-AZD-HKwS w USOSweb