Prowadzony w cyklach: 2023/24_Z, 2024/25_Z, 2025/26_Z

Kod Erasmus: 08.4

Kod ISCED: 0222

Punkty ECTS: 2

Język: polski

Organizowany przez: Wydział Nauk Historycznych UKSW

OB.Prahistoria ziem Polski WNHS-AR-OBPZP

1. Wstęp: przedmiot i zakres archeologii; periodyzacja i chronologia pradziejów;
2. Antropogeneza 1 – podstawowe pytania, historia poszukiwania odpowiedzi;
3. Antropogeneza 2 – drzewo rodowe człowieka;
4. Antropogeneza 3 – nowe odkrycia, nowe hipotezy;
5. Zarys geologii czwartorzędu; początki kultury ludzkiej - paleolit dolny i środkowy;
6. Kultury paleolitu górnego;
7. Kultury paleolitu schyłkowego oraz mezolitu na terenie ziem polskich;
8. Początki rolnictwa na Bliskim Wschodzie; Rozprzestrzenianie społeczności rolniczych na tereny Europy
9. Początki neolitu na ziemiach Polski – kultury pochodzenia południowego; Początki rolnictwa na terenach wzdłuż południowych wybrzeży Bałtyku
10. Rozkwit osadnictwa społeczności rolniczych; Schyłek neolitu na ziemiach Polski
11. Wczesna epoka brązu w Polsce na tle przemian w Kotlinie Karpackiej; Trzciniecki krąg kulturowy a kultury mogiłowe
12. Kultura łużycka na tle kultur pól popielnicowych w Europie; Scytowie
13. Krąg halsztacki; cywilizacja celtycka w Europie
14. Ziemie polskie w okresie wpływów rzymskich
15. Okres wędrówek ludów i początki wczesnego średniowiecza

W cyklu 2024/25_Z:

1. Wstęp: przedmiot i zakres archeologii; periodyzacja i chronologia pradziejów;
2. Pytania o początki człowieka (współczesne możliwości badawcze)
3. Antropogeneza w świetle aktualnych odkryć, badań i hipotez;
4. Zarys geologii czwartorzędu; początki kultury ludzkiej - paleolit dolny
5. Paleolit środkowy;
6. Kultury paleolitu górnego;
7. Kultury paleolitu schyłkowego oraz mezolitu na terenie ziem polskich;
8. Początki rolnictwa na Bliskim Wschodzie; Rozprzestrzenianie społeczności rolniczych na tereny Europy
9. Początki i rozwój neolitu na ziemiach Polski
10. Rozkwit osadnictwa społeczności rolniczych; Schyłek neolitu na ziemiach Polski
11. Wczesna epoka brązu w Polsce na tle przemian w Kotlinie Karpackiej; Trzciniecki krąg kulturowy a kultury mogiłowe
12. Kultura łużycka na tle kultur pól popielnicowych w Europie; Scytowie
13. Krąg halsztacki; cywilizacja celtycka w Europie
14. Ziemie polskie w okresie wpływów rzymskich
15. Okres wędrówek ludów i początki wczesnego średniowiecza

W cyklu 2025/26_Z:

Studenci zapoznają się z zakresem, metodami i specyfiką badań oraz rolą archeologii i nauk pomocniczych w dążeniach do poznawania najodleglejszej przeszłości człowieka aż po rozwój cywilizacji;
W części poświęconej antropogenezie przybliżone zostanie – drzewo rodowe człowieka, w uzupełnieniu o najnowsze odkrycia i hipotezy badawcze; przybliżony zostanie rozwój kultur ludzkich od czasu paleolitu, po okres początków cywilizacji - docelowo w odniesieniu zwłaszcza do odkryć z terenów polskich.

E-Learning

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych

nie dotyczy

Opis nakładu pracy studenta w ECTS

2 pkt ETCS - 30 godz. udział w zajęciach; 30 godz. samodzielna praca z literaturą

Poziom przedmiotu

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się

AR1_W11, AR1_W14, AR1_K01, AR1_U17

Typ przedmiotu

obowiązkowy

Wymagania wstępne

bez wymagań wstępnych

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2023/24_Z:

W cyklu 2021/22_Z:

W cyklu 2020/21_Z:

W cyklu 2022/23_Z:

W cyklu 2024/25_Z:

Bożena Józefów-Czerwińska

W cyklu 2025/26_Z:

Bożena Józefów-Czerwińska

Efekty kształcenia

AR1_W11: Ma podstawową wiedzę na temat rozwoju człowieka oraz zjawisk społeczno-kulturowych zachodzących w społecznościach historycznych różnego typu
Ma podstawowa wiedzę o najdawniejszych dziejach ziem Polski i zna najważniejsze polskie stanowiska archeologiczne.
AR1_W14: Ma podstawową wiedzę na temat surowców i materiałów wykorzystywanych przez dawne społeczności oraz sposobów ich obróbki i zastosowania.
AR1_K01: Ma świadomość transdyscyplinarności wiedzy z dziedziny archeologii i rozumie potrzebę ciągłego samokształcenia w tym zakresie
AR1_U17: Potrafi w sposób popularny przedstawić podstawowe fakty z dziedziny archeologii

2 pkt ETCS - 30 godz. udział w zajęciach; 30 godz. samodzielna praca z literaturą

Kryteria oceniania

Ocena końcowa (OK) składa się z ocen cząstkowych:
-Znajomość literatury (ZL) = 0,2
- Obserwacja i aktywność (PZ) = 0,1
- Test wiedzy czyli Egzamin (E) = 0,7

OK = E x 0,7 + ZL x 0,2 + PZ x 0,1

(dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności)

Uszczegóławiając:
- na ocenę bdb - Student osiągnie wszystkie efekty uczenia się założone dla przedmiotu wówczas, gdy będzie znał i posługiwał się w wypowiedziach podstawową terminologią, paradygmatami badawczymi i koncepcjami opracowanymi w ramach prahistorii a Jego postawa będzie świadczyła o poszanowaniu dziedzictwa ludzkości;
- na ocenę dobrą, Student osiągnie również prawie wszystkie zamierzone efekty uczenia się, ale w bardziej skromnym zakresie, np. bez wskazań na autorów koncepcji naukowych itp.
- ocena dostateczna zostanie osiągnięta wówczas, gdy wiedza i umiejętności Studenta będą opanowane tylko w stopniu pozwalającym na uzyskanie oceny pozytywnej z przedmiotu.

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

Literatura obowiązkowa:
Kaczanowski P., Kozłowski J.K.; 1998; Wielka historia Polski, Tom 1: Najdawniejsze dzieje ziem polskich do VII wieku; Kraków.
Niezwykły gatunek: Nauka o byciu człowiekiem; Świat Nauki – Numer specjalny 10 (326) 2018.
Literatura polecana:
Urbańczyk P. (ed.); 2016-2017; The Past Societies, vol. 1-5; Warszawa.
Kruk J., Milisauskas S.; 1999; Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu; Kraków.
Kadrow S.; 2001; U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej, Kraków.
Dąbrowski J.; 2009; Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej; Warszawa.
Książki popularnonaukowe:
Goodall J.; 2019; Przez dziurkę od klucza. Najważniejsza książka o naszych najbliższych krewnych; Warszawa: Prószyński i S-ka.
Pääbo S.; 2015; Neandertalczyk. W poszukiwaniu zaginionych genomów; Warszawa; Seria: Na Ścieżkach Nauki.
Reich D.; 2019; Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy… Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka; Warszawa: Wydawnictwo CiS.
Dunbar Robin; 2020; Człowiek. Biografia; Kraków: Copernicus Center Press. [wyd. II, dodruk]
Strony www:
American Museum of Natural History: http://www.amnh.org/exhibitions/permanent/humanorigins
The Leakey Foundation: http://www.leakeyfoundation.org/educational_resources/timeline
The Smithsonian Institution, Human Origins Program: http://anthropology.si.edu/humanorigins/

W cyklu 2023/24_Z:

Literatura obowiązkowa:
Kaczanowski P., Kozłowski J.K.; 1998; Wielka historia Polski, Tom 1: Najdawniejsze dzieje ziem polskich do VII wieku; Kraków.
Niezwykły gatunek: Nauka o byciu człowiekiem; Świat Nauki – Numer specjalny 10 (326) 2018.
Literatura polecana:
Urbańczyk P. (ed.); 2016-2017; The Past Societies, vol. 1-5; Warszawa.
Kozłowski J.K., Wielka historia Świata, Tom 1: Świat przed „rewolucją” neolityczną; Kraków 2004.
Śliwa J. (red.), Wielka historia Świata, Tom 2: Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego; Kraków 2005.
Kruk J., Milisauskas S.; 1999; Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu; Kraków.
Kadrow S.; 2001; U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej, Kraków.
Dąbrowski J.; 2009; Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej; Warszawa.
Książki popularnonaukowe:
Goodall J.; 2019; Przez dziurkę od klucza. Najważniejsza książka o naszych najbliższych krewnych; Warszawa: Prószyński i S-ka.
Pääbo S.; 2015; Neandertalczyk. W poszukiwaniu zaginionych genomów; Warszawa; Seria: Na Ścieżkach Nauki.
Reich D.; 2019; Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy… Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka; Warszawa: Wydawnictwo CiS.
Dunbar Robin; 2020; Człowiek. Biografia; Kraków: Copernicus Center Press. [wyd. II, dodruk]
Wragg SykesR.; 2021; Krewniacy. Życie, miłość, śmierć i sztuka Neandertalczyków; Warszawa: Prószyński i S-ka; Seria: Na Ścieżkach
Nauki.
Scott J.C.; 2020; Jak udomowiono człowieka.U początków historii pierwszych państw; Warszawa: PWN.
Kruk J., Wzory przeszłości. Studia nad neolitem środkowym i późnym, Kraków 2008
Strony www:
American Museum of Natural History: http://www.amnh.org/exhibitions/permanent/humanorigins
The Leakey Foundation: http://www.leakeyfoundation.org/educational_resources/timeline
The Smithsonian Institution, Human Origins Program: http://anthropology.si.edu/humanorigins/

W cyklu 2024/25_Z:

Książki popularnonaukowe:
Goodall J.; 2019; Przez dziurkę od klucza. Najważniejsza książka o naszych najbliższych krewnych; Warszawa: Prószyński i S-ka.
Pääbo S.; 2015; Neandertalczyk. W poszukiwaniu zaginionych genomów; Warszawa; Seria: Na Ścieżkach Nauki.
Reich D.; 2019; Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy… Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka; Warszawa: Wydawnictwo CiS.
Dunbar Robin; 2020; Człowiek. Biografia; Kraków: Copernicus Center Press. [wyd. II, dodruk]
Wragg SykesR.; 2021; Krewniacy. Życie, miłość, śmierć i sztuka Neandertalczyków; Warszawa: Prószyński i S-ka; Seria: Na Ścieżkach
Nauki.
Scott J.C.; 2020; Jak udomowiono człowieka.U początków historii pierwszych państw; Warszawa: PWN.
Kruk J., Wzory przeszłości. Studia nad neolitem środkowym i późnym, Kraków 2008
Strony www:
American Museum of Natural History: http://www.amnh.org/exhibitions/permanent/humanorigins
The Leakey Foundation: http://www.leakeyfoundation.org/educational_resources/timeline
The Smithsonian Institution, Human Origins Program: http://anthropology.si.edu/humanorigins/

W cyklu 2025/26_Z:

Literatura obowiązkowa
1. Dąbrowski J.; 2009; Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej; Warszawa.
2. Józefów-Czerwińska B., 2020, W poszukiwaniu początków oraz prób zrozumienia „zachowań symbolicznych”. Zarys problematyki, Folia Praehistorica Posnaniensia T. XXV, s. 91-108;
3. Kaczanowski P., Kozłowski J.K.; 1998; Wielka historia Polski, Tom 1: Najdawniejsze dzieje ziem polskich do VII wieku; Kraków.
4. Kozłowski J.K., Wielka historia Świata, Tom 1: Świat przed „rewolucją” neolityczną; Kraków 2004.
5. Kruk J., Milisauskas S.; 1999; Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu; Kraków.
6. Kadrow S. 2001; U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej, Kraków.
7. K. Modzelewski, 2004, Barbarzyńska Europa, Warszawa

Literatura uzupełniająca
1. Goodall J.; 2019; Przez dziurkę od klucza. Najważniejsza książka o naszych najbliższych krewnych; Warszawa: Prószyński i S-ka.
The Leakey Foundation: http://www.leakeyfoundation.org/educational_resources/timeline
The Smithsonian Institution, Human Origins Program: http://anthropology.si.edu/humanorigins/
2. Pääbo S.; 2015; Neandertalczyk. W poszukiwaniu zaginionych genomów; Warszawa; Seria: Na Ścieżkach Nauki.
3. Reich D.; 2019; Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy… Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka; Warszawa: Wydawnictwo CiS.
4. Dunbar Robin; 2020; Człowiek. Biografia; Kraków: Copernicus Center Press.
5. Scott J.C.; 2020; Jak udomowiono człowieka.U początków historii pierwszych państw; Warszawa: PWN.
6. + materiały dodatkowe przygotowane pod kątem realizowanej tematyki zajęć

Uwagi

W cyklu 2023/24_Z:

Bez wymagań wstępnych
Podstawą oceny jest egzamin pisemny. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uczestnictwo w zajęciach. Dopuszczalne są 3
nieobecności. Więcej nieobecności skutkuje brakiem dopuszczenia do egzaminu.

W cyklu 2024/25_Z:

W cyklu 2025/26_Z:

brak

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu WNHS-AR-OBPZP w USOSweb