Dzieje myśli archeologicznej WNHS-AR-DMA
Tematyka konwersatorium obejmuje szerokie spektrum zagadnień z zakresu historii archeologii oraz myśli archeologicznej w Polsce i na świecie do czasów współczesnych. Program zajęć podzielony jest na część historyczną oraz metodologiczną będące podstawą do orientacji w celach badawczych, teoriach, metodach, najważniejszych osiągnięciach i uczonych; oparta jest na wiedzy przekazywanej przez prowadzącego zajęcia i dyskusjach odwołujących się do wiedzy i umiejętności uczestników z zakresu edukacji licealnej oraz lektur wybranych tekstów źródłowych proponowanych przed każdymi zajęciami
Zakres tematyczny:
Cz. 1: zajęcia dotyczące historii archeologii
1. Wprowadzenie - Dlaczego uczymy się o historii i teorii archeologii?
2. Początki zainteresowania przeszłością. Starożytność, Średniowiecze, Renesans i Barok (starożytnictwo)
Literatura: Jan Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego: „Jak Po Potopie Powszechnym, Przy Budowaniu Wieży Babilońskiej… „ ; „Lech i Czech Bracia Wyszedłszy Z Węgier, Udają Się Do Krain Sąsiednich…” ; „Dwie Rzeczy Osobliwe W Kraju Polskim”
Andrzej Abramowicz, 1992. „Historia archeologii polskiej : początki” Acta Archaeologica Lodziensia nr 36, strony: 13 - 27
3. Nauka w dobie Oświecenia. Początki archeologii klasycznej, egiptologii i asyrologii. Starożytnictwo w Polsce – Jan Potocki i Stanisław Kostka Potocki. Romantyzm i starożytnictwo muzealne. System trzech epok Thomsena; Antykwaryzm w północnej i zachodniej Europie. Archeologia przeddyluwialna, a narzędzia krzemienne
Literatura: Żygota Pauli – Starożytności Galicyjskie: s. 11 – 13, 21 – 24, 43 – 46, 57 – 63, 77 – 80; Wawrzyniec Surowiecki, Śledzenie początku narodów słowiańskich: rosprawa czytana na publiczném posiedzeniu Krolewsko-Warszawskiego Towarzystwa Przyiacioł Nauk w dniu 24 stycznia r. 1824: s. 123 – 141; Maciej Michalski. 2013. Dawni Słowianie w tradycji polskiej pierwszej połowy XIX wieku. W poszukiwaniu tożsamości wspólnotowej: s. 38 – 46; 196 – 201, 212 – 216
4. Teoria ewolucji, prahistoria jako nauka. Początki instytucjonalizacji na świecie; Oskar Montelius i jego metoda typologiczna. Wielkie odkrycia przełomu XIX i początku XX wieku – Schliemann i Troja, Pompeje, Grobowiec Tutanchemona – profesjonalna archeologia klasyczna i bliskowschodnia
Literatura: Andrzej Abramowicz 2000. Thomsen zaleca De Perthesowi lekturę Nielssona [w:] Urbańczyk P. i A. Buko. Archeologia w teorii i w praktyce. Warszawa, s.. 53 – 62; Jacek Lech. 1992. Prehistoria i przemiany światopoglądowe w Europie. Archeologia Polski, t. XXXVII: 1992, z. 1-2, s.. 265 – 282
5. Początki profesjonalnej archeologii w Polsce. Najważniejsze instytucje i pionierzy.
Literatura: J. Talko-Hryncewicz, Z moich wspomnień o dawnych archeologach, „Wiadomości Archeologiczne”, t. VIII(2-4):1923, s. 176-190
6. Drugie pokolenie prehistoryków polskich – Profesorowie
Literatura: Stefan Kozłowski 2012. Czternastu [w:] Tak wiele tak nieliczni. Młoda archeologia polska 1905 – 1928. s.15 – 32 + wybrane biogramy
7. Początki szkoły kulturowo-historycznej w przededniu II wojny światowej; Archeologia europejska w XX wieku: Gordon Childe, Grahame Clark
Literatura: Andrzej Leligdowicz. 1999. Gustaf Kossina, jego archeologia, nazizm i Gordon Childe [w:] J. Lech, F. M. Stępniowski. V. Gordon Childe i archeologia w XX wieku. Wyd. naukowe PWN. Warszawa. Ss. 173 – 223
8. Archeologia marksistowska w Polsce i na świecie, Badania milenijne
Paul M. Barford, 1995. Marksizm w archeologii polskiej w latach 1945-1975. Archeologia polski Xl, z 1. Strony: 7 - 16 i 37 - 49.
9. Zróżnicowanie ośrodków badań obecnie. Polska archeologia śródziemnomorska
Cz. 2: dotycząca współczesnej myśli archeologicznej
10. Paradygmaty w archeologii – wprowadzenie
Matthiew Johnoson 2013. Teoria archeologii. Wprowadzenie s. 55 – 67; Arkadiusz Marciniak. 2012. Paradygmaty badawcze w archeologii [w:] Przeszłość Społeczna. Próba konceptualizacji. Fragmenty: s. 29 – 46 (archeologia ewolucjonistyczna, kulturowo-historyczna, procesualna) s. 60 – 69 (archeologia strukturalna i postprocesualna)
11. Kultura archeologiczna a ujęcie antropologiczne w Polsce i na świecie. „Tradycyjna archeologia”
Literatura: Bożena Werbart. 2000. Kultura archeologiczna a tożsamość kulturowa – problemy synchronizacji [w:] Buko, Urbańczyk (red.) Archeologia w teorii i praktyce. S. 147 – 166.;
Ludomir R. Lozny. 2000. Czego potrzebuje współesna archeologia? Wypisy z The Golden Marshalltown Kenta Flannery’ego [w:] Buko, Urbańczyk (red.) Archeologia w teorii i praktyce. S. 187 – 204.
12. Nowa archeologia Binforda i procesualizm; Różne oblicza archeologii – kognitywno-procesualna, szkoła annales, neomarksizm, neoewolucjonizm
Literatura: Matthiew Johnoson 2013. Teoria archeologii. Wprowadzenie s.69 - 87
13. Postmodernizm i postprocesualizm – „więcej niż jedna archeologia”; nowe spojrzenie na przestrzeń, nowe zagadnienia badawcze. Spór o ‘zdrowy rozum, obiektywność i subiektywność’
Literatura: Literatura: Matthiew Johnoson 2013. Teoria archeologii. S. 117 – 136 ;Danuta Minta-Tworzowska 2000. Postmodernizm, myśl poststrukturalistyczna a archeologia [w:] Buko, Urbańczyk (red.) Archeologia w teorii i praktyce. S. 87 – 96.
14. Archeologia współczesności, archeologia społeczna, archeologia 2.0
Literatura: Anna Zalewska 2012. Archeologia jako forma kreowania, pielęgnowania i odzyskiwania pamięci [w:] Przeszłość Społeczna. Próba konceptualizacji. S. 1178 - 1190
15. W obliczu współczesnego podejścia do nauki. Miejsce archeologii jako nauki w ewaluacji punktowej, projektach naukowych i interdyscyplinarności (multi-proxy)
Literatura: Jerzy Kmieciński 2012. Funkcjonowanie archeologii we współczesnym społeczeństwie [w:] Przeszłość Społeczna. Próba konceptualizacji. S. 1141 – 1158
artykuł: https://uniwersyteckie.pl/nauka/prof-jerzy-j-langer-czy-istnieje-zycie-pozagrantowe?fbclid=IwAR3zHawbR2QB-KI94ZSBPN3kkXlc-HnNdSpoGpTmkH7GabaAhaT-xFvWBtE
|
W cyklu 2021/22_Z:
Tematyka konwersatorium obejmuje szerokie spektrum zagadnień z zakresu historii archeologii oraz myśli archeologicznej w Polsce i na świecie do czasów współczesnych. Program zajęć podzielony jest na część historyczną oraz metodologiczną będące podstawą do orientacji w celach badawczych, teoriach, metodach, najważniejszych osiągnięciach i uczonych; oparta jest na wiedzy przekazywanej przez prowadzącego zajęcia i dyskusjach odwołujących się do wiedzy i umiejętności uczestników z zakresu edukacji licealnej oraz lektur wybranych tekstów źródłowych proponowanych przed każdymi zajęciami Zakres tematyczny: Cz. 1: zajęcia dotyczące historii archeologii 1. Wprowadzenie - Dlaczego uczymy się o historii i teorii archeologii? Cz. 2: dotycząca współczesnej myśli archeologicznej 10. Paradygmaty w archeologii – wprowadzenie |
W cyklu 2022/23_Z:
Tematyka konwersatorium obejmuje szerokie spektrum zagadnień z zakresu historii archeologii oraz myśli archeologicznej w Polsce i na świecie do czasów współczesnych. Program zajęć podzielony jest na część historyczną oraz metodologiczną będące podstawą do orientacji w celach badawczych, teoriach, metodach, najważniejszych osiągnięciach i uczonych; oparta jest na wiedzy przekazywanej przez prowadzącego zajęcia i dyskusjach odwołujących się do wiedzy i umiejętności uczestników z zakresu edukacji licealnej oraz lektur wybranych tekstów źródłowych proponowanych przed każdymi zajęciami Zakres tematyczny: Cz. 1: zajęcia dotyczące historii archeologii 1. Wprowadzenie - Dlaczego uczymy się o historii i teorii archeologii? Cz. 2: dotycząca współczesnej myśli archeologicznej 10. Paradygmaty w archeologii – wprowadzenie |
W cyklu 2023/24_Z:
Tematyka konwersatorium obejmuje szerokie spektrum zagadnień z zakresu historii archeologii oraz myśli archeologicznej w Polsce i na świecie do czasów współczesnych. Program zajęć podzielony jest na część historyczną oraz metodologiczną będące podstawą do orientacji w celach badawczych, teoriach, metodach, najważniejszych osiągnięciach i uczonych; oparta jest na wiedzy przekazywanej przez prowadzącego zajęcia i dyskusjach odwołujących się do wiedzy i umiejętności uczestników z zakresu edukacji licealnej oraz lektur wybranych tekstów źródłowych proponowanych przed każdymi zajęciami Zakres tematyczny: Cz. 1: zajęcia dotyczące historii archeologii 1. Wprowadzenie - Dlaczego uczymy się o historii i teorii archeologii? Cz. 2: dotycząca współczesnej myśli archeologicznej 10. Paradygmaty w archeologii – wprowadzenie |
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
A) Efekty kształcenia
Wiedza.
AR2_W01, Ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie
nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej.
AR2_W02, Zna i rozumie terminologię archeologii, antropologii kultury, historii,
historii sztuki, zabytkoznawstwa i konserwatorstwa, geologii i geografii na
poziomie rozszerzonym.
AR2_W03, Ma uporządkowaną pogłębioną wiedzę ogólną, obejmującą terminologię, teorie i metodologię nauk historycznych i społecznych.
AR2_W05, Ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami nauki, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku dyscyplin naukowych.
AR2_W09, Ma pogłębioną wiedzę o kompleksowej naturze kultury oraz jej złożoności i historycznej zmienność jej znaczeń.
Umiejętności
AR2_U01, Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować
informację z wykorzystaniem różnych źródeł oraz formułować na tej
podstawie krytyczne sądy.
AR2_U02, Posiada pogłębioną umiejętność rozumienia i analizowania zjawisk
społeczno‐kulturowych zachodzących w przeszłości; potrafi zidentyfikować
ich przyczyny i skutki.
AR2_U03, Posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie
narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na
oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie archeologii.
AR2_U04, Umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować autonomiczne działania zmierzające do rozwijania
zdolności i kierowania własną karierą zawodową.
AR2_U07, Posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów własnych i poglądów innych autorów, oraz formułowania wniosków i tworzenia syntetycznych podsumowań.
AR2_U08 Posiada umiejętność formułowania opinii krytycznych na podstawie
wiedzy naukowej i doświadczenia oraz umiejętność prezentacji opracowań
krytycznych w różnych formach i różnych mediach.
B) Opis ECTS
udział w konwersatorium: 30 godz.
przygotowanie do zajęć: 50 godz.
Przygotowanie pracy pisemnej: 10 godz.
Suma godzin 90 godz.
Liczba ECTS 3
Kryteria oceniania
Warunki zaliczenia: ocena będzie wypadkową trzech elementów: 1) udziału w zajęciach – obecność na zajęciach jest sprawdzana przez prowadzącego (można opuścić dwa konwersatoria w semestrze bez konieczności zaliczenia dodatkowego sprawdzianu z materiału omawianego na wszystkich opuszczonych zajęciach), 2) opanowania wiedzy przekazanej w trakcie zajęć przez prowadzącego oraz z lektur wskazanych jako podstawowe (obowiązujące), 3) oddanie pracy pisemnej z zakresu tematycznego konwersatorium ustalonej na początku semestru. Osoby, które opuszczą ponad dwa zajęcia lub nie będą mogły wykazać się na zajęciach znajomością obowiązujących lektur, są zobowiązane zaliczyć te zajęcia lub lektury przed przystąpieniem do zaliczania konwersatorium. Zaliczenie jest możliwe wyłącznie na podstawie pracy pisemnej. Prowadzący zajęcia może bez wcześniejszego uprzedzenia dokonać sprawdzianu przygotowania do zajęć z zakresu lektury obowiązującej na dane zajęcia w formie kartkówki. Poprawienie pozytywnego wyniku zaliczenia na wyższy stopień jest możliwe w trybie pracy pisemnej lub kolokwium ustnego (do wyboru osoby zainteresowanej). Dobre i b. dobre wypowiedzi oraz aktywny udział w konwersatorium są odnotowywane przez prowadzącego i brane pod uwagę w ocenie końcowej z zajęć. Mogą one podnieść ocenę końcową nawet o jeden stopień
Literatura
Obowiązkowa:
Andrzej Abramowicz. 1991. Historia Archeologii Polskiej XIX i XX wiek. IHKM PAN
M. Johnson. 2013. Teoria archeologii. Wprowadzenie. Wyd. UJ
S. Tabaczyński et al. 2012. Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji. Wyd. Poznańskie
C. Renfrew i P. Bahn. 2002. Archeologia. Teorie, metody, praktyka. Wyd. Prószyński i S-ka
Literatura do zajęć:
Jan Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego: „Jak Po Potopie Powszechnym, Przy Budowaniu Wieży Babilońskiej… „ ; „Lech i Czech Bracia Wyszedłszy Z Węgier, Udają Się Do Krain Sąsiednich…” ; „Dwie Rzeczy Osobliwe W Kraju Polskim”
Andrzej Abramowicz, 1992. „Historia archeologii polskiej : początki” Acta Archaeologica Lodziensia nr 36, strony: 13 - 27
Żygota Pauli – Starożytności Galicyjskie: s. 11 – 13, 21 – 24, 43 – 46, 57 – 63, 77 – 80; Wawrzyniec Surowiecki, Śledzenie początku narodów słowiańskich: rosprawa czytana na publiczném posiedzeniu Krolewsko-Warszawskiego Towarzystwa Przyiacioł Nauk w dniu 24 stycznia r. 1824: s. 123 – 141; Maciej Michalski. 2013. Dawni Słowianie w tradycji polskiej pierwszej połowy XIX wieku. W poszukiwaniu tożsamości wspólnotowej: s. 38 – 46; 196 – 201, 212 – 216
Andrzej Abramowicz 2000. Thomsen zaleca De Perthesowi lekturę Nielssona [w:] Urbańczyk P. i A. Buko. Archeologia w teorii i w praktyce. Warszawa, s.. 53 – 62; Jacek Lech. 1992. Prehistoria i przemiany światopoglądowe w Europie. Archeologia Polski, t. XXXVII: 1992, z. 1-2, s.. 265 – 282
J. Talko-Hryncewicz, Z moich wspomnień o dawnych archeologach, „Wiadomości Archeologiczne”, t. VIII(2-4):1923, s. 176-190
Stefan Kozłowski 2012. Czternastu [w:] Tak wiele tak nieliczni. Młoda archeologia polska 1905 – 1928. s.15 – 32 + wybrane biogramy
Andrzej Leligdowicz. 1999. Gustaf Kossina, jego archeologia, nazizm i Gordon Childe [w:] J. Lech, F. M. Stępniowski. V. Gordon Childe i archeologia w XX wieku. Wyd. naukowe PWN. Warszawa. Ss. 173 – 223
Paul M. Barford, 1995. Marksizm w archeologii polskiej w latach 1945-1975. Archeologia polski Xl, z 1. Strony: 7 - 16 i 37 - 49.
Matthiew Johnoson 2013. Teoria archeologii. Wprowadzenie s. 55 – 67; Arkadiusz Marciniak. 2012. Paradygmaty badawcze w archeologii [w:] Przeszłość Społeczna. Próba konceptualizacji. Fragmenty: s. 29 – 46 (archeologia ewolucjonistyczna, kulturowo-historyczna, procesualna) s. 60 – 69 (archeologia strukturalna i postprocesualna)
Werbart. 2000. Kultura archeologiczna a tożsamość kulturowa – problemy synchronizacji [w:] Buko, Urbańczyk (red.) Archeologia w teorii i praktyce. S. 147 – 166.;
Ludomir R. Lozny. 2000. Czego potrzebuje współesna archeologia? Wypisy z The Golden Marshalltown Kenta Flannery’ego [w:] Buko, Urbańczyk (red.) Archeologia w teorii i praktyce. S. 187 – 204.
Danuta Minta-Tworzowska 2000. Postmodernizm, myśl poststrukturalistyczna a archeologia [w:] Buko, Urbańczyk (red.) Archeologia w teorii i praktyce. S. 87 – 96.
Anna Zalewska 2012. Archeologia jako forma kreowania, pielęgnowania i odzyskiwania pamięci [w:] Przeszłość Społeczna. Próba konceptualizacji. S. 1178 - 1190
Jerzy Kmieciński 2012. Funkcjonowanie archeologii we współczesnym społeczeństwie [w:] Przeszłość Społeczna. Próba konceptualizacji. S. 1141 – 1158
artykuł: https://uniwersyteckie.pl/nauka/prof-jerzy-j-langer-czy-istnieje-zycie-pozagrantowe?fbclid=IwAR3zHawbR2QB-KI94ZSBPN3kkXlc-HnNdSpoGpTmkH7GabaAhaT-xFvWBtE
Literatura uzupełniająca:
Bruce G. Trigger. 2006. A History of Archaeological Thought. Second Edition. Cambridge University Press
R.A. Bentley, H.D.G. Maschner, Ch. Chippindale (red.), Handbook of Archaeological Theories, Lanham 2008: Altamira Press
D.L. Clarke, Analytical Archaeology, London 1968: Methhuen & Co Ltd
I. Hodder, Theory and Practice in Archaeology, London – New York 1992: Routledge.
I. Hodder, Czytanie przeszłości, Poznań 1995: Obserwator
C. Renfrew, E.B.W. Zubrow (red.), The ancient mind. Elements of cognitive archaeology, Cambridge 1994: Cambridge University Press.
M. Shanks, Ch. Tilley, Social Theory and archaeology, Cambridge 1987: Polity Press.
Ch. Tilley, A Phenomenology of Landscape. Places, Paths and Monuments, Oxford – Providence 1994: Berg.
|
W cyklu 2021/22_Z:
Obowiązkowa: Literatura do zajęć: Literatura uzupełniająca: |
W cyklu 2022/23_Z:
Obowiązkowa: Literatura do zajęć: Literatura uzupełniająca: |
W cyklu 2023/24_Z:
Obowiązkowa: Literatura do zajęć: Literatura uzupełniająca: |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: