OB. Historia filozofi WNHS-AR-1-O.HF

Wiedza
Studentka / student
- zna główne nurty, pojęcia i postaci filozofii od starożytności po współczesność;
- rozumie źródła, założenia i konsekwencje problematyki filozoficznej w jej rozwoju historycznym;
- zna podstawową terminologię filozoficzną oraz potrafi ją stosować w opisie zjawisk kultury i myśli.

Umiejętności
Studentka / student
- potrafi analizować i interpretować argumenty filozoficzne, identyfikując ich tezy, założenia i konteksty;
- odczytuje i porządkuje główne wątki filozoficzne w tekstach źródłowych;
- potrafi słuchać i rozumieć wykład filozoficzny, wyodrębniając jego strukturę i sens problemowy.

Kompetencje społeczne
Studentka / student
- dostrzega znaczenie filozofii w formułowaniu poglądów i w rozwiązywaniu problemów egzystencjalnych oraz etycznych;
- potrafi krytycznie odnosić się do współczesnych zjawisk kulturowych, odwołując się do tradycji filozoficznej;
- rozwija postawę otwartości intelektualnej, dialogu i samodzielnego myślenia.

Kryteria
Bardzo dobra (5,0) 81–100 pkt bardzo dobra znajomość treści, umiejętność samodzielnego formułowania interpretacji i argumentacji filozoficznej
Dobra (4,0) 66–80 pkt dobra znajomość materiału, poprawne rozumienie pojęć i nurtów filozoficznych
Dostateczna (3,0) 51–65 pkt podstawowa znajomość materiału, poprawne, choć ogólnikowe wyjaśnienia pojęć
Niedostateczna (2,0) poniżej 51 pkt brak wystarczającej znajomości materiału i nieumiejętność zastosowania pojęć filozoficznych

----

Egzmin składa się z trzech elementów:

1. Omówienie tezy problemowej – (maksymalnie 50 punktów)
Zadanie polega na rozwinięciu i analizie zagadnienia o charakterze przekrojowym, np.:
„Porównaj koncepcję duszy ludzkiej w filozofii starożytnej i średniowiecznej.”

2. Wyjaśnienie pięciu pojęć filozoficznych – (maksymalnie 25 punktów, do 5 punktów za każde pojęcie)
Pojęcia wybierane są z listy obowiązujących terminów znajdujących się poniżej

3. Test pisemny wielokrotnego wyboru – (maksymalnie 25 punktów)
Zawiera pytania dotyczące treści wykładów oraz lektury obowiązkowej.

Pojęcia, których znajomość jest wymagana

1. Filozofia starożytna (Grecja i Rzym)

Podstawowe pojęcia ontologiczne i kosmologiczne:
APEIRON, ARCHÉ, BYT, LOGOS, HYLE, FORMA, ENTELECHIA, POTENCJA, AKT, MONADA, ATOM, PNEUMA, OUSIA, DIALEKTYKA, DYNAMIS, METEMPSYCHOZA, KOSMOS, TELEOLOGIA, STOA, ATARAKSJA, KATALEPSJA.

Poznanie i etyka:
EPISTEME, DOXA, MAIEUTYKA, IRONIA, CNOTA (ARETÉ), EUDAJMONIA, AUTARKEIA, HEDONIZM, EPICUREIZM, STOICYZM, SCEPTYCYZM, EPOCHE, KATARZIS, MIMESIS.

Polityka i antropologia:
POLIS, NOMOS, PHYSIS, DEMIURGOS, PSYCHÉ, ANAMNEZA, IDEA, PLATONIZM, PERYPATETYZM, MATERIALIZM, IDEALIZM.

2. Filozofia średniowieczna

Kluczowe pojęcia metafizyczne i teologiczne:
STWORZENIE (CREATIO), ANALOGIA BYTU, SUBSTANCJA, AKCYDENS, HYLEMORFIZM, FORMA SUBSTANCJALNA, ISTOTA, EGZYSTENCJA, UNIWERSALIA, TRANSCENDENTALIA (PIĘKNO, DOBRO, PRAWDA, JEDNO), PROWIDENCJA, ŁASKA, PREDESTYNACJA, HIPOSTAZA, BÓG OSOBOWY, ESENCJALIZM, REALIZM POJĘCIOWY, NOMINALIZM, KONCEPTUALIZM.

Poznanie i etyka:
ILLUMINACJA, WIARA I ROZUM, TEOLOGIA NATURALNA, SUMIENIE, WOLA, ROZUM PRAKTYCZNY.

3. Filozofia nowożytna (Renesans – XVIII wiek)

Antropologia i epistemologia:
RACJONALIZM, EMPIRYZM, IDEALIZM, MATERIALIZM, MONIZM, DUALIZM, SUBSTANCJA, RES COGITANS, RES EXTENSA, COGITO, IDÉE CLAIRES ET DISTINCTES, DOŚWIADCZENIE, TABULA RASA, PERCEPCJA, IMPRESJA, IDEE, INDUKCJA, DEDUKCJA, SOLIPSYZM, SUBIEKT, OBIEKT, FENOMEN.

Filozofia moralna i polityczna:
KONTRAKT SPOŁECZNY, STAN NATURY, LIBERTYNIZM, UTYLITARYZM, PANTEIZM, DEIZM, NATURALIZM, TOLERANCJA, OŚWIECENIE, POSTĘP.

Metafizyka i nauka:
PRZYCZYNA, DETERMINIZM, INDETERMINIZM, MECHANICYZM, SUBSTANCJA NIEZMIENNA, PIERWIASTEK DUCHOWY I MATERIALNY, MONADYZM.

4. Filozofia XIX wieku

Filozofia ducha i historii:
ABSOLUT, DIALEKTYKA HEGLOWSKA, TEZA–ANTYTEZA–SYNTEZA, ALIENACJA, FENOMENOLOGIA DUCHA, HISTORIOZOFIA, IDEA POSTĘPU, MATERIALIZM HISTORYCZNY, NADLUDZKIE (ÜBERMENSCH), WOLA MOCY, NIHILIZM, PESSYMIZM, FENOMEN ŻYCIA, ROMANTYZM FILOZOFICZNY.

Etyka i antropologia:
RESZENTYMENT, AUTENTYCZNOŚĆ, EGZYSTENCJA, WOLA, PRAKTYCYZM, POZYTYWIZM, EMPIRYZM LOGICZNY.

5. Filozofia XX i XXI wieku

Fenomenologia i egzystencjalizm:
FENOMEN, NOEMA, INTENCJONALNOŚĆ, EPOCHE, ISTNIENIE, AUTENTYCZNOŚĆ, BYCIE, NIC, TRANSCENDENCJA, BYCIE-KU-ŚMIERCI, EGZYSTENCJALIZM, ABSURD, OBCOŚĆ.

Filozofia analityczna i językowa:
ANALIZA JĘZYKA, LOGICZNY POZYTYWIZM, ZDANIA PROTOKOLARNE, WERYFIKACJONIZM, PARADOKS, JĘZYK NATURALNY, GRY JĘZYKOWE, UŻYCIE, SEMANTYKA, PRAGMATYKA, SENS I ODNIESIENIE.

Strukturalizm i poststrukturalizm:
STRUKTURA, TEKST, DEKONSTRUKCJA, RÓŻNIA (DIFFÉRANCE), SYMULAKRUM, HIPERRZECZYWISTOŚĆ, DYSKURS, WŁADZA/WIEDZA, SUBIEKT, INNY, PŁEĆ KULTUROWA.

Filozofia współczesna (XXI w.)
ANTROPOCEN, POSTHUMANIZM, TRANSHUMANIZM, BIOETYKA, NEOMATERIALIZM, REALIZM SPEKULATYWNY, OBIEKTOWO-ZORIENTOWANA ONTOLOGIA (OOO), CYBERNETYKA, SIEĆ, ALGORHYTM, AURA, AFEKT.

6. Pojęcia przekrojowe (używane w różnych epokach)

BYT, ISTOTA, ISTNIENIE, SUBSTANCJA, PRZYCZYNA, CEL, ROZUM, WOLA, DOBRO, ZŁO, PIĘKNO, PRAWDA, ETYKA, ONTOLOGIA, METAFIZYKA, EPISTEMOLOGIA, GNOSEOLOGIA, ANTROPOLOGIA FILOZOFICZNA, ESTETYKA, LOGIKA, TEOLOGIA, POLITYKA, PRAKTYKA, TEORIA.

Brak

Literatura obowiązkowa

Otfried Höffe, „Mała historia filozofii”, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, różne wydania.

Literatura uzupełniająca

Cykl wykładów dostępny on-line
https://www.youtube.com/watch?v=XdlfDlcaAAw
https://www.youtube.com/watch?v=Yat0ZKduW18
https://www.youtube.com/watch?v=00RrV7E7PGk&list=PLqsoWxJ-qmMuYO4AKp7NZ_qBy6gaj3cUv

Starożytność

Pierre Hadot, „Czym jest filozofia starożytna?”, przeł. Piotr Domański, Warszawa: Aletheia, 2000.

Anthony Kenny, „Ancient Philosophy”, Oxford: Oxford University Press, 2004.

Giovanni Reale, „Historia filozofii starożytnej”, t. 1–5, Lublin: RW KUL, 1993–2002.

Średniowiecze i renesans

Anthony Kenny, „Medieval Philosophy”, Oxford: Oxford University Press, 2005.

Ernst Cassirer, „Indywiduum i kosmos w filozofii renesansu”, przeł. Bogdan Baran, Warszawa: Aletheia, 2000.

Kurt Flasch, „Filozofia i chrześcijaństwo. Siedemset lat poszukiwań prawdy”, przeł. Piotr Augustyniak, Kraków: Znak, 2015.

Nowożytność (XVII–XVIII wiek)

Roger Scruton, „A Short History of Modern Philosophy: From Descartes to Wittgenstein”, London: Routledge, 2002.

Steven Nadler, „The Best of All Possible Worlds: A Story of Philosophers, God, and Evil”, Princeton: Princeton University Press, 2008.

XIX wiek

Charles Taylor, „Hegel”, Cambridge: Cambridge University Press, 1975 (wyd. nowsze 2015).

Andrzej Leder, „Nieświadomość jako pustka. Wstęp do filozofii współczesnej”, Warszawa: PWN, 2013.

Leszek Kołakowski, „Hegel, marksizm i jego następstwa”, Kraków: Znak, 2019 (wyd. rozszerzone).

XX wiek

Tadeusz Gadacz, „Historia filozofii XX wieku: nurty”, t. 1–2, Warszawa: Znak, 2009.

Julian Young, „The Philosophy of Tragedy: From Plato to Žižek”, Cambridge: Cambridge University Press, 2013.

Simon Critchley, „Continental Philosophy: A Very Short Introduction”, Oxford: Oxford University Press, 2001.

Thomas Baldwin (ed.), „The Cambridge History of Philosophy 1870–1945”, Cambridge: Cambridge University Press, 2003.

Hans Sluga, „The Cambridge Companion to Wittgenstein”, Cambridge: Cambridge University Press, 2018.

Filozofia współczesna i najnowsze nurty

Scott Soames, „The World Philosophy Made: From Plato to the Digital Age”, Princeton: Princeton University Press, 2019.

Byung-Chul Han, „Społeczeństwo zmęczenia”, przeł. Aleksandra Lipińska, Warszawa: PWN, 2015.

Martha C. Nussbaum, „Nie dla zysku. Dlaczego demokracja potrzebuje humanistyki”, przeł. Łukasz Pawłowski, Warszawa: PWN, 2016.

Markus Gabriel, „Dlaczego świat nie istnieje”, przeł. Maciej Czarnocki, Kraków: Copernicus Center Press, 2015.

Slavoj Žižek, „Przewodnik po materializmie dialektycznym”, przeł. Jakub Majmurek, Warszawa: Krytyka Polityczna, 2014.

Alain Badiou, „Etyka. Wykład o świadomości zła”, przeł. Paweł Mościcki, Warszawa: Sic!, 2003.

Quentin Meillassoux, „Po skończoności. Esej o konieczności przygodności”, przeł. Michał Kozłowski, Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, 2015.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu WNHS-AR-1-O.HF w USOSweb