Biologia molekularna WMCM-LE-BM
W ramach niniejszego kursy studenci zapoznają się z podstawowymi mechanizmami funkcjonowania organizmu na poziomie molekularnym, a w szczególności z ciągiem procesów związanych z wyrażaniem informacji genetycznej i ich wpływem na zdrowie człowieka.
Celem przedmiotu jest:
• nauczenie podstawowych mechanizmów funkcjonowaniem zarówno pojedynczych komórek jak i całego ludzkiego organizmu na poziomie molekularnym, ze szczególnym uwzględnieniem procesów związanych z regulacją ekspresji genów
• przedstawienie podstawowych pojęć, mechanizmów i technik biologii molekularnej, które mają zastosowanie w prognozowaniu, diagnostyce i badaniu chorób ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów, chorób cywilizacyjnych i uwarunkowanych genetycznie
• zapoznanie z najnowszymi możliwościami terapeutycznymi i diagnostycznymi wykorzystującymi techniki biologii molekularnej w medycynie np. NGS, terapii genowych, CAR-T
• podkreślenie znaczenia biologii molekularnej w nowoczesnej medycynie spersonalizowanej
• uświadomienie roli GMO w życiu współczesnego człowieka, badaniach biomedycznych i produkcji leków
Kurs zajęć w ramach nauczania przedmiotu „Biologia molekularna” obejmuje wykłady i ćwiczenia. Omawiając poszczególne mechanizmy molekularne i ich strategie badawcze wykładowca prezentuje liczne przykłady ich zastosowań w praktyce badań naukowych i diagnostycznych.
W ramach wykładów omawiane są następujące zagadnienia:
1. Znaczenie biologii molekularnej w medycynie – wprowadzenie. Związek biologii molekularnej z różnymi gałęziami nauk medycznych. Znaczenie biologii molekularnej dla współczesnej medycyny – diagnostyka molekularna, terapia genowa, medycyna spersonalizowana, biobankowanie – informacje ogólne.
2. Podstawowe informacje dotyczące budowy kwasów nukleinowych. Kierunek wyrażania informacji genetycznej. Upakowanie DNA w jądrze komórkowym i wpływ architektury jądra na ekspresję genów. Organizacja genomów, różnice pomiędzy genomem prokariotycznym i eukariotycznym.
3. Replikacja DNA i mechanizmy jej komórkowej kontroli. Zaburzenia replikacji w chorobach, przykłady celowego wpływania na replikację DNA za pomocą farmakoterapii.
4. Transkrypcja i mechanizmy jej komórkowej kontroli. Kod genetyczny. Zaburzenia transkrypcji w chorobach, przykłady celowego wpływania na transkrypcję za pomocą farmakoterapii.
5. Translacja i mechanizmy jej komórkowej kontroli. Zaburzenia translacji w chorobach, przykłady celowego wpływania na translację za pomocą farmakoterapii.
6. Epigenetyczne mechanizmy regulacji ekspresji genów: metylacja DNA, ncRNA, modyfikacje białek histonowych i inne. Zaburzenia mechanizmów epigenetycznych i ich wpływ na zdrowie człowieka. Leki wpływające na epigenom.
7. Zarys biologii molekularnej nowotworów. Przyczyny powstawania nowotworów – związek pomiędzy czynnikami zewnętrznymi i predyspozycjami molekularnymi. Charakterystyczne cechy komórek nowotworowych. Mikroewolucja nowotworów, etapy kancerogenezy. Uszkodzenia w najważniejszych klasach genów prowadzące do powstawania nowotworów: geny naprawy DNA, protoonkogeny, geny supresorowe. Zmiany molekularne związane z angiogenezą, apoptozą, zdolnością do migracji i inwazyjnością.
8. Zastosowanie metod wielkoskalowych w medycynie. Wielkoskalowa analiza w skali genomu i transkryptomu – wybrane metody i przykłady zastosowania w badaniach naukowych i medycynie. Ograniczenia i problemy wykorzystania metod wielkoskalowych w medycynie.
9. Przyszłość biologii molekularnej w medycynie - terapia genowa. Wprowadzenie do terapii genowej, terapia genowa ex vivo i in vivo. Metody upakowania i dostarczania transgenu do organizmu człowieka. Różne strategie terapeutyczne w terapii genowej – od badań naukowych do praktyki klinicznej (z aktualnymi przykładami). Terapia genowa w leczeniu nowotworów - CAR-T. Ograniczenia i zagrożenia wynikające z zastosowania terapii genowej w medycynie.
10. Zastosowanie GMO w teorii i praktyce. Szanse i zagrożenia związane z GMO. Znaczenie GMO w medycynie.
Ćwiczenia realizowanie w ramach kursu Biologii molekularnej realizowane są w pięciu blokach zajęć laboratoryjnych i obejmują następujące tematy:
1. Izolacja i ocena jakości kwasów nukleinowych
2. Ocena jakości kwasów nukleinowych, PCR, warianty PCR i elektroforeza DNA
3. Enzymy restrykcyjne i elektroforeza kwasów nukleinowych
4. Izolacja i zastosowanie analiz RNA w naukach biomedycznych.
5. Zastosowanie qPCR i RT-qPCR w medycynie. Wybrane metody analizy białek.
|
W cyklu 2022/23_L:
W ramach niniejszego kursy studenci zapoznają się z podstawowymi mechanizmami funkcjonowania organizmu na poziomie molekularnym, a w szczególności z ciągiem procesów związanych z wyrażaniem informacji genetycznej i ich wpływem na zdrowie człowieka. Celem przedmiotu jest: Kurs zajęć w ramach nauczania przedmiotu „Podstawy biologii molekularnej” obejmuje wykłady i ćwiczenia. Omawiając poszczególne mechanizmy molekularne i ich strategie badawcze wykładowca prezentuje liczne przykłady ich zastosowań w praktyce badań naukowych i diagnostycznych. |
W cyklu 2023/24_L:
W ramach niniejszego kursy studenci zapoznają się z podstawowymi mechanizmami funkcjonowania organizmu na poziomie molekularnym, a w szczególności z ciągiem procesów związanych z wyrażaniem informacji genetycznej i ich wpływem na zdrowie człowieka. Celem przedmiotu jest: • przedstawienie podstawowych pojęć, mechanizmów i technik biologii molekularnej, które mają zastosowanie w prognozowaniu, diagnostyce i badaniu chorób ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów, chorób cywilizacyjnych i uwarunkowanych genetycznie • zapoznanie z najnowszymi możliwościami terapeutycznymi i diagnostycznymi wykorzystującymi techniki biologii molekularnej w medycynie np. NGS, terapii genowych, CAR-T • podkreślenie znaczenia biologii molekularnej w nowoczesnej medycynie spersonalizowanej • uświadomienie roli GMO w życiu współczesnego człowieka, badaniach biomedycznych i produkcji leków Kurs zajęć w ramach nauczania przedmiotu „Biologia molekularna” obejmuje wykłady i ćwiczenia. Omawiając poszczególne mechanizmy molekularne i ich strategie badawcze wykładowca prezentuje liczne przykłady ich zastosowań w praktyce badań naukowych i diagnostycznych. W ramach wykładów omawiane są następujące zagadnienia: 1. Znaczenie biologii molekularnej w medycynie – wprowadzenie. Związek biologii molekularnej z różnymi gałęziami nauk medycznych. Znaczenie biologii molekularnej dla współczesnej medycyny – diagnostyka molekularna, terapia genowa, medycyna spersonalizowana, biobankowanie – informacje ogólne. Ćwiczenia realizowanie w ramach kursu Biologii molekularnej realizowane są w pięciu blokach zajęć laboratoryjnych i obejmują następujące tematy: 1. Izolacja i ocena jakości kwasów nukleinowych |
W cyklu 2024/25_L:
W ramach niniejszego kursy studenci zapoznają się z podstawowymi mechanizmami funkcjonowania organizmu na poziomie molekularnym, a w szczególności z ciągiem procesów związanych z wyrażaniem informacji genetycznej i ich wpływem na zdrowie człowieka. Celem przedmiotu jest: • przedstawienie podstawowych pojęć, mechanizmów i technik biologii molekularnej, które mają zastosowanie w prognozowaniu, diagnostyce i badaniu chorób ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów, chorób cywilizacyjnych i uwarunkowanych genetycznie • zapoznanie z najnowszymi możliwościami terapeutycznymi i diagnostycznymi wykorzystującymi techniki biologii molekularnej w medycynie np. NGS, terapii genowych, CAR-T • podkreślenie znaczenia biologii molekularnej w nowoczesnej medycynie spersonalizowanej • uświadomienie roli GMO w życiu współczesnego człowieka, badaniach biomedycznych i produkcji leków Kurs zajęć w ramach nauczania przedmiotu „Biologia molekularna” obejmuje wykłady i ćwiczenia. Omawiając poszczególne mechanizmy molekularne i ich strategie badawcze wykładowca prezentuje liczne przykłady ich zastosowań w praktyce badań naukowych i diagnostycznych. W ramach wykładów omawiane są następujące zagadnienia: 1. Znaczenie biologii molekularnej w medycynie – wprowadzenie. Związek biologii molekularnej z różnymi gałęziami nauk medycznych. Znaczenie biologii molekularnej dla współczesnej medycyny – diagnostyka molekularna, terapia genowa, medycyna spersonalizowana, biobankowanie – informacje ogólne. Ćwiczenia realizowanie w ramach kursu Biologii molekularnej realizowane są w pięciu blokach zajęć laboratoryjnych i obejmują następujące tematy: 1. Izolacja i ocena jakości kwasów nukleinowych |
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Opis nakładu pracy studenta w ECTS
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W zakresie wiedzy absolwent zna i rozumie:
• BM1 funkcje nukleotydów w komórce, struktury I- i II-rzędową DNA i RNA oraz strukturę chromatyny
• BM2 funkcje genomu, transkryptomu i proteomu człowieka oraz podstawowe metody stosowane w ich badaniu, procesy replikacji, naprawy i rekombinacji DNA, transkrypcji i translacji oraz degradacji DNA, RNA i białek, a także koncepcję regulacji ekspresji genów
• BM3 wybrane molekularne szlaki przekazywania sygnałów w komórce, a także przykłady zaburzeń w tych procesach prowadzące do rozwoju nowotworów i innych chorób
• BM4 budowę chromosomów i jej wpływ na ekspresję genów;
• BM5 wybrane mechanizmy epigenetyczne i ich wpływ na funkcjonowanie komórek i całego organizmu
• BM6 podstawowe techniki biologii molekularnej i zasady ich działania stosowane do diagnostyki mutacji genowych i chromosomowych odpowiedzialnych za choroby dziedziczne oraz nabyte, w tym nowotworowe;
• BM7 podstawowe kierunki rozwoju terapii wpływających na funkcjonowanie komórek na poziomie molekularnym, a w szczególności możliwości terapii celowanej i genowej w określonych chorobach;
• BM8 korzyści i zagrożenia wynikające z zastosowanie organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO) w badaniach biomedycznych, farmacji i w terapiach przyszłości (np. zastosowanie iPSC)
• BM9 znaczenie kwasów nukleinowych jako ważnego materiału wykorzystywanego w diagnostyce medycznej oraz podstawowe zasady jego przechowywania i transportu
W zakresie umiejętności absolwent potrafi:
• BM10 posługiwać się podstawowymi metodami i technikami biologii molekularnej, takimi jak izolacja DNA, elektroforeza kwasów nukleinowych oraz PCR
W zakresie kompetencji społecznych absolwent jest gotów do:
• BM11 stałego dokształcania się, mając świadomość własnych ograniczeń i potrzeb edukacyjnych oraz planowania własnej aktywności edukacyjnej
Kryteria oceniania
Kryteria oceniania:
1. Uzyskanie zaliczenia końcowego z przedmiotu:
Warunkiem uzyskania końcowego zaliczenia z przedmiotu jest zaliczenie wykładów (egzamin) i ćwiczeń (kolokwium końcowe), a końcowa ocena z przedmiotu wpisywana do protokołu stanowi średnią arytmetyczną oceny z egzaminu i ćwiczeń.
2. Zaliczenie wykładu (egzamin)
- Student może przystąpić do egzaminu dopiero po zaliczeniu ćwiczeń.
- Za aktywność na wykładach osoby uczęszczające na wykłady mogą zbierać punkty, których przyznawanie należy do wyłącznych kompetencji koordynatora przedmiotu. Punkty te są doliczane do egzaminu z zastrzeżeniem, że nie mogą podnieść oceny, jeśli student/ka z egzaminu (przed doliczeniem punktów za aktywność) uzyska liczbę punktów niższą niż 60%.
- Otrzymanie pozytywnej oceny z egzaminu uwarunkowane jest uzyskaniem przynajmniej 60% punktów z testu wiedzy wykładowej (test zamknięty, 40 pytań jednokrotnego wyboru).
Student otrzymuje ocenę z egzaminu wg. następujących progów:
• Poniżej 60% niedostateczna (2,0)
• Od 60 % dostateczna (3,0)
• Od 69% dostateczny plus (3,5)
• Od 78% dobry (4,0)
• Od 87% dobry plus (4,5)
• Od 95% bardzo dobry (5,0)
3. Zaliczenie ćwiczeń (kolokwium końcowe)
- Otrzymanie pozytywnej oceny z zaliczenia uwarunkowane jest obecnością na wszystkich zajęciach laboratoryjnych, przestrzeganiem przez studenta Regulaminu Pracowni Biologii Molekularnej oraz uzyskaniem przynajmniej 60 % punktów z kolokwium końcowego (test zamknięty, 40 pytań jednokrotnego wyboru).
- Za aktywność na ćwiczeniach (zadawanie pytań, udział w dyskusji itp.) osoby uczestniczące w ćwiczeniach mogą zbierać punkty, których przyznawanie należy do wyłącznych kompetencji prowadzącego ćwiczenia. Punkty te są doliczane do kolokwium z ćwiczeń z zastrzeżeniem, że nie mogą podnieść oceny, jeśli student/ka przed doliczeniem punktów za aktywność uzyska liczbę punktów niższą niż 60%.
- Prowadzący ćwiczenia ma możliwość przeprowadzania kolokwiów sprawdzających na bieżąco wiedzę studentów (“wejściówek” i “wyjściówek”). W takim wypadku ocena końcowa z ćwiczeń obliczana jest następująco: ocena z kolokwium końcowego stanowi 50% całej oceny z ćwiczeń a pozostałe 50% to średnia arytmetyczna ocen z kolokwiów przeprowadzanych w trakcie semestru.
Przy spełnieniu powyższych warunków student otrzymuje ocenę z zaliczenia wg następujących progów:
• Poniżej 60% niedostateczna (2,0)
• Od 60 % dostateczna (3,0)
• Od 69% dostateczny plus (3,5)
• Od 78% dobry (4,0)
• Od 87% dobry plus (4,5)
• Od 95% bardzo dobry (5,0)
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
1. Literatura podstawowa:
- Genomy. T. A. Brown. Wydawnictwo Naukowe, PWN, 2012
- Genetyka medyczna i molekularna. red. J. Bal, PWN wyd. IV 2017 lub wyd. V 2023
- Techniki laboratoryjne w biologii molekularnej. Anna Lewandowska, MedPharm Polska, 2018
2. Literatura uzupełniająca:
- Biologia molekularna. Krótkie wykłady. P.C. Turner, A.G. McLennan, A.D. Bates, M.R.H. White. Wydawnictwo Naukowe PWN, najnowsze wydanie.
- Biologia molekularna nowotworów w praktyce klinicznej, Lauren Pecorino, wyd. Edra Urban & Partner Wydawnictwo Wrocław 2023
- Epigenetyka. John C. Lucchesi, Wydawnictwo Naukowe, PWN, 2021
- Analiza DNA: teoria i praktyka. red. Ryszard Słomski, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 2011
- Biologia molekularna człowieka Richard J. Epstein, Wydawnictwo Czelej, 2006,
- Genetyka medyczna: podręcznik dla studentów red. Gerard Drewa, Tomasz Ferenc 2013 (lub nowsze wydania)
- Połosak J, Kurylowicz A, Roszkowska-Gancarz M, Owczarz M, Puzianowska-Kuznicka M. (2011). Aging is accompanied by a progressive decrease of expression of the WRN gene in human blood mononuclear cells. Journals of Gerontology Series A-Biological Sciences and Medical Sciences, 66:19-25.
- Kurylowicz A, Owczarz M, Połosak J, Jonas MI, Lisik W, Jonas M, Chmura A, Puzianowska-Kuznicka M. (2016) SIRT1 and SIRT7 expression in adipose tissues of obese and normal-weight individuals is regulated by microRNAs but not by methylation status. International Journal of Obesity, Nov;40(11):1635-1642,
- Owczarz M, Połosak J, Domaszewska-Szostek A, Kołodziej P, Kuryłowicz A, Puzianowska-Kuźnicka M Age-related epigenetic drift deregulates SIRT6 expression and affects its downstream genes in human peripheral blood mononuclear cells Epigenetics 2020 Dec;15(12):1336-1347
- Artykuły w czasopismach naukowych/ witryny internetowe sugerowane przez prowadzącego zajęcia (linki do artykułów podawane są w trakcie wykładów/ćwiczeń)
|
W cyklu 2022/23_L:
1. Literatura podstawowa: 2. Literatura uzupełniająca: |
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: