Zarządzanie muzeum WH-MU-I-3-ZarzMuzC-Z

Za jedno z wyzwań czasów współczesnych uważa się kryzys humanistyki, którego jednym z objawów jest problem znalezienia instrumentów zarządzania adekwatnych wobec kategorii kultury oraz jej instytucji, w tym efektywnych modeli zarządczych, niekolidujących z długoterminowym horyzontem trwania kultury. Częścią tego wyzwania jest dysfunkcja rozumienia doświadczenia historycznego oraz jego znaczenia dla budowania wspólnoty państwowej i kulturowej, skutkująca potencjalnie niedocenianiem roli długiego trwania kultury jako systemu wartości stabilizujących indywidualność i zbiorowość w świecie, którego istotną cechą wyróżniającą jest zmienność. Społeczno-gospodarczym tłem opisanego zjawiska jest intensywny rozwój instytucji i podmiotów kultury w Polsce i na świecie. Na ten rozwój składają się m.in.: wzrost liczebny, wzrost skali publicznego zainteresowania ich działalnością oraz wzrost nakładów finansowych ze środków publicznych.
Zagadnienia szczegółowe:
1) Zarządzanie muzeum w państwowym systemie zarządzania dziedzictwem kulturowym:
a) zarządzanie dziedzictwem jako zadanie państwa i jego instytucji;
b) system prawa powszechnie obowiązującego (Konstytucja, ustawodawstwo odnoszące się do organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej oraz do muzeów);
c) kompetencje ministerstwa właściwego dla kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, innych organów władzy publicznej oraz wyspecjalizowanych instytucji kultury.
2) Zarządzanie muzeami w perspektywie polskiego doświadczenia historycznego: okres zaborów (przed 1918 r.), Druga Rzeczypospolita (1918–1939), II wojna światowa (1939–1945), okres po II wojnie światowej (do 1989), czasy współczesne (po 1989).
3) Zarządzanie muzeum jako proces:
a) planowanie a zarządzanie strategiczne;
b) organizacja a finansowanie działalności:
- źródła finansowania kultury jako formy mecenatu publicznego (dotacje bieżące oraz inwestycyjne organizatorów, rządowe programy wieloletnie, Fundusz Promocji Kultury),
- inne publiczne źródła finansowania (tzw. fundusze europejskie, granty celowe, np. ministerstwa właściwego w zakresie nauki i szkolnictwa wyższego).
c) kierowanie a formy nadzoru nad działalnością instytucji;
d) kontrola a instrumenty parametryczne:
- mikroskala (np. audyt),
- makroskala (statystyka, wskaźniki efektywności, w tym normy ISO).
4) Zarządzanie muzeum a otoczenie społeczno-gospodarcze (w tym: tradycyjne funkcje muzeum a społeczna misja, strategie komunikacji).
5) Zarządzanie kryzysowe a zarządzanie zmianą z uwzględnieniem wyzwań czasu pandemii.
6) Zarządzanie a specyfika dziedzictwa kulturowego (tzw. zarządzanie humanistyczne, zasada nienastawienia na osiąganie zysku).

Zagadnienia szczegółowe:
1) Zarządzanie muzeum w państwowym systemie zarządzania dziedzictwem kulturowym:
a) system prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności: ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz – ustawa o muzeach;
b) kompetencje ministra właściwego w zakresie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz wyspecjalizowanych instytucji kultury (np. Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów).

2) Zarządzanie muzeum jako proces:
a) planowanie (w tym: budowanie strategii);
b) organizacja (w tym: finansowanie działalności): źródła finansowania: dotacje organizatorów, rządowe programy wieloletnie, Fundusz Promocji Kultury, granty, tzw. fundusze europejskie i norweskie).
c) kierowanie (z uwzględnieniem form nadzoru nad działalnością muzeum);
d) kontrola (z uwzględnieniem: audytu, parametryzacji).

3) Zarządzanie muzeum a otoczenie społeczno-gospodarcze (w tym: partycypacja, komunikacja zewnętrzna).

4) Zarządzanie kryzysowe i zarządzanie zmianą:
a) bezpieczeństwo zbiorów i ludzi,
b) doświadczenie czasu pandemii.

5) Zarządzanie muzeami w perspektywie polskiego doświadczenia historycznego:
a) okres zaborów (przed 1918 r.),
b) okres międzywojenny (1918–1939) i II wojna światowa (1939–1945),
c) okres po II wojnie światowej (do 1989) i czasy współczesne (po 1989).

6) Zarządzanie a specyfika działalności kulturalnej w muzeum (w tym: tzw. zarządzanie humanistyczne).

Literatura:
1) T.W. Adorno, Przemysł kulturalny. Wybrane eseje o kulturze masowej, Warszawa 2019.
2) K. Barańska, Muzeum w sieci znaczeń. Zarządzanie z perspektywy nauk humanistycznych, Kraków 2013.
3) J. Clair, Kryzys muzeów. Globalizacja kultury, Gdańsk 2009.
4) M. Clayton, Zarządzanie czasem. Jak efektywnie planować i realizować zadania, Warszawa 2011.
5) M. Fumaroli, Państwo kulturalne. Religia nowoczesności, Kraków 2008.
6) W. Kowalski, Likwidacja skutków II wojny światowej w dziedzinie kultury, Warszawa 1994.
7) P. Majewski, Muzealna twarz Klio (wybór tekstów z lat 1999-2019), Warszawa 2020.
8) P. Majewski, Muzeum i co dalej? Niedokończona próba diagnozy, w: Muzea na wolnym powietrzu. Antycypacje, red. K. Barańska, M. Murzyn-Kupisz, J. Święch, Kolbuszowa-Kraków 2020.
9) G. Matt, Muzeum jako przedsiębiorstwo, Warszawa 2006.
10) K. Message, New Museums and the Making of Culture, New York 2006.
11) M. Murzyn-Kupisz, Społeczno-ekonomiczne oddziaływanie muzeów, w: Statystyka muzeów 2018. Raport, Warszawa 2019.
12) Muzea kościelne wobec nowych wyzwań, red. N. Błażejczyk, P. Majewski, Warszawa 2019.
13) N. Postman, Technopol. Triumf techniki nad kulturą, Warszawa 1995.
14) J. Pruszyński, Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, Kraków 2001.
15) Rocznik Kultury Polskiej (Narodowe Centrum Kultury): 2016, 2017, 2018, 2019, 2020.
16) D. Wodnicka, Zarządzanie muzeami, w: Statystyka muzeów 2017. Raport, Warszawa 2018.
17) Zarządzanie humanistyczne, red. R. Batko i in., Warszawa 2015.
18) Zarządzanie w kulturze. Teoria i praktyka, red. nauk. Ł. Gaweł i in., Warszawa 2020.
19) I Kongres Muzealników Polskich, red. M. Wysocki, Warszawa 2015.
20) czasopisma naukowe: „Muzealnictwo”, „Załącznik Kulturoznawczy”.
21) Literatura przedmiotu podawana przez prowadzącego zgodnie z zindywidualizowanym zakresem tematycznym.

Materiały dydaktyczne do nauczania asynchronicznego zostały umieszczone na platformie Moodle.

1) T.W. Adorno, Przemysł kulturalny. Wybrane eseje o kulturze masowej, Warszawa 2019.
2) K. Barańska, Muzeum w sieci znaczeń. Zarządzanie z perspektywy nauk humanistycznych, Kraków 2013.
3) J. Clair, Kryzys muzeów. Globalizacja kultury, Gdańsk 2009.
4) V. Danilov, A Planning Guide for Corporate Museums, Galleries, and Visitor Centers, New York 1992.
5) P. Majewski, Muzealna twarz Klio (wybór tekstów z lat 1999-2019), Warszawa 2020.
6) P. Majewski, Muzeum i co dalej? Niedokończona próba diagnozy, w: Muzea na wolnym powietrzu. Antycypacje, red. K. Barańska, M. Murzyn-Kupisz, J. Święch, Kolbuszowa-Kraków 2020.
7) G. Matt, Muzeum jako przedsiębiorstwo, Warszawa 2006.
8) M. Murzyn-Kupisz, Społeczno-ekonomiczne oddziaływanie muzeów, w: Statystyka muzeów 2018. Raport, Warszawa 2019.
9) Muzea kościelne wobec nowych wyzwań, red. N. Błażejczyk, P. Majewski, Warszawa 2019.
10) Rocznik Kultury Polskiej: 2016, 2017, 2018, 2019, 2020.
11) D. Wodnicka, Zarządzanie muzeami, w: Statystyka muzeów 2017. Raport, Warszawa 2018.
12) Zarządzanie w kulturze. Teoria i praktyka, red. Ł. Gaweł i in., Warszawa 2020.
13) czasopismo naukowe „Muzealnictwo”.

Uwagi: zajęcia odbywają się w formie e-learningu w trybie synchronicznym na platformie Moodle za pośrednictwem aplikacji MSTeams; link do dyżuru:
https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a21e4de2e9c1c4b098f9eaf6ced5b2038%40thread.tacv2/conversations?groupId=84c920f8-23c8-4486-86f2-c7148436fc47&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3