Antropologia widowisk WH-KU-M-I-2-AntrWid
W kulturze europejskiej od stuleci funkcjonuje metafora "teatru świata" na określenie sytuacji człowieka na ziemi, jego relacji z Bogiem i ludźmi, sensu jego życia. Posługiwali się nią poeci i filozofowie, a także wielcy dramaturdzy z Williamem Szekspirem i Calderonem de la Barcą na czele. W XX wieku metaforę tę uznano za naczelną zasadę objaśniania rozmaitych faktów społecznych. Fakty te postrzegane są jako widowiska (performnsy) kulturowe, a więc działanie polegające na bezpośrednim wytwarzaniu znaczącego kulturowo komunikatu - odpowiednimi środkami i według przyjętych reguł - wobec obecnych i bezpośrednio reagujących odbiorców. Widowiska takie od najdawniejszych czasów kształtowały życie społeczne przede wszystkim jako różnego rodzaju rytuały (np. ofiarnicze) i świąteczne celebracje (np. procesje i pochody). Podobny charakter miały także rywalizacje sportowe i zabawy. Na ich tle teatr artystyczny w starożytnej Grecji czy w Rzymie był tylko jednym z wariantów perfomatywnej aktywności człowieka. Współcześnie za "widowisko kulturowe" uznaje się wszelkie interakcje społeczne oparte na współdziałaniu lub rywalizacji i spełniające rożne funkcje: religijne, poznawcze, polityczne, ludyczne i wiele innych. Przyjrzymy się im, zapoznając się z klasycznymi już tekstami antropologów, socjologów i kulturoznawców zebranymi (we fragmentach) w podręczniku Leszka Kolankiewicza "Antropologia kultury". Sięgniemy także po teksty uzupełniające ten podręcznik oraz zapisy cyfrowe wybranych widowisk społecznych, które poddamy analizie i interpretacji. Zapytamy, jakie role gramy i na jakich scenach występujemy w naszym codziennym życiu. Punktem wyjścia stanie się dla nas koncepcja Ervinga Goffmana zaprezentowana w pracy "Człowiek w teatrze życia codziennego".
Zajmiemy się następującymi zagadnieniami (jeśli nie podano inaczej, wszystkie teksty pochodzą z podręcznika "Antropologia widowisk" pod red. Leszka Kolankiewicza):
1. INTERAKCJE SPOŁECZNE: Goffman, "Człowiek w teatrze życia codziennego".
2. RYTUALIZACJA: Arnold van Gennep, "Obrzędy przejścia"; Victor Turner, "Proces rytualny".
3. LITURGIA JAKO WIDOWISKO: Tadeusz Kornaś, "Aniołom i światu widowisko", Kraków 2009 (fragmenty)
4. ZABAWA: Johan Huizinga, "Homo ludens. Zabawa jako źródło
kultury; Roger Caillois, "Gry i ludzie".
5. CEREMONIAŁ: Jean Duvignaud, Ceremonia społeczna i ceremonia teatralna; Piotr Osęka, "Pochód".
6. WOJNA i SPORT: Roger Caillois, Wojna i sacrum; John MacAloon, "Igrzyska olimpijskie a teoria widowisk w społeczeństwach współczesnych".
7. OFIARA: Claude Levi-Strauss, Czarownik i jego magia; Rene Girard, "Kryzys ofiarniczy".
8. KARNAWAŁ: Michaił M. Bachtin, "Ludowe formy świąt karnawałowych"; Karl Braun, "Karnawał? Karnawalizacja!".
9. AKCJA: Victor Turner, Teatr codzienności, codzienność w teatrze; Maria Janion, "Lot, latanie, kucanie, leżenie".
10. GEST, TANIEC: Helmuth Plessner, "Śmiech i płacz"; Jurij M. Łotman, "Bal".
11. STYGMATYZACJA CIAŁA: Claude Levi-Strauss, Malowanie ciała; Bruno Bettelheim, "Rany symboliczne".
12. LALKA: Andrzej Falkiewicz, "Człowiek teatralny"; Henryk Jurkowski, "Lalki w rytuale".
13. MASKA: Karl Kerenyi, "Człowiek i maska"; Jean-Thierry Maertens, "Maska i lustro...".
14. SOBOWTÓR - POSTAĆ: Paweł Deybel, "Studium lustra".
15. METAMORFOZY PODMIOTU: Georg Herbert Mead, "Osobowość"; Martin Buber, "Ja i Ty".
|
W cyklu 2023/24_Z:
W kulturze europejskiej od stuleci funkcjonuje metafora "teatru świata" na określenie sytuacji człowieka na ziemi, jego relacji z Bogiem i ludźmi, sensu jego życia. Posługiwali się nią poeci i filozofowie, a także wielcy dramaturdzy z Williamem Szekspirem i Calderonem de la Barcą na czele. W XX wieku metaforę tę uznano za naczelną zasadę objaśniania rozmaitych faktów społecznych. Fakty te postrzegane są jako widowiska (performnsy) kulturowe, a więc działanie polegające na bezpośrednim wytwarzaniu znaczącego kulturowo komunikatu - odpowiednimi środkami i według przyjętych reguł - wobec obecnych i bezpośrednio reagujących odbiorców. Widowiska takie od najdawniejszych czasów kształtowały życie społeczne przede wszystkim jako różnego rodzaju rytuały (np. ofiarnicze) i świąteczne celebracje (np. procesje i pochody). Podobny charakter miały także rywalizacje sportowe i zabawy. Na ich tle teatr artystyczny w starożytnej Grecji czy w Rzymie był tylko jednym z wariantów perfomatywnej aktywności człowieka. Współcześnie za "widowisko kulturowe" uznaje się wszelkie interakcje społeczne oparte na współdziałaniu lub rywalizacji i spełniające rożne funkcje: religijne, poznawcze, polityczne, ludyczne i wiele innych. Przyjrzymy się im, zapoznając się z klasycznymi już tekstami antropologów, socjologów i kulturoznawców zebranymi (we fragmentach) w podręczniku Leszka Kolankiewicza "Antropologia kultury". Sięgniemy także po teksty uzupełniające ten podręcznik oraz zapisy cyfrowe wybranych widowisk społecznych, które poddamy analizie i interpretacji. Zapytamy, jakie role gramy i na jakich scenach występujemy w naszym codziennym życiu. Punktem wyjścia stanie się dla nas koncepcja Ervinga Goffmana zaprezentowana w pracy "Człowiek w teatrze życia codziennego". |
E-Learning
W cyklu 2023/24_Z: E-Learning (pełny kurs) | W cyklu 2021/22_Z: E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy |
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/24_Z: | W cyklu 2021/22_Z: |
Efekty kształcenia
Student:
Zna podstawowe pojęcia, teorie i zasady
postępowania zgodnie z obszarem przedmiotowym
realizowanego modułu kształcenia.
Potrafi samodzielnie organizować proces uczenia się,
uzupełniania informacji oraz doskonalenia
kompetencji zawodowych, wykorzystując wiedzę
zdobytą w ramach realizowanego modułu
kształcenia.
Jest gotów do zastosowania wiedzy i umiejętności
zdobytych podczas realizacji wybranego modułu
kształcenia przy planowaniu działalności zawodowej
i aktywności na rzecz środowiska społecznego.
Kryteria oceniania
O ocenie zadecydej przygotowanie studenta do zajęć, aktywność na zajęciach oraz zaliczenie ustne przedmiotu.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
Bibliografia
1. Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Agata Chałupnik i in., wstęp i red. Leszek Kolankiewicz, wyd. 2 zm., popr. i rozsz., Warszawa 2010;
2. Duvignaud, Jean: Dar z niczego. O antropologii święta, przeł. Łada Jurasz-Dudzik, posł do wyd. pol. Leszek Kolankiewicz, Warszawa 2011;
3. Falkiewicz Andrzej: Człowiek teatralny, [w:] tegoż: Istnienie i metafora, Wrocław 1996;
4. Kolankiewicz, Leszek: Antropologia widowisk: subdyscyplina czy nowa perspektywa antropologii kulturowej?, „Kultura Współczesna” 2007, nr 1;
5. Pradier, Jean-Marie: Ciało widowiskowe. Etnoscenologia sztuk widowiskowych, przeł. Kinga Bierwiaczonek, Warszawa 2012;
6. Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego, red. John J. MacAloon, przeł. Katarzyna Przyłuska-Urbanowicz, posł. do wyd. pol. Wojciech Dudzik, Warszawa 2009;
7. Schechner, Richard: Przyszłość rytuału, przeł. Tomasz Kubikowski, Warszawa 2000;
8. Turner, Victor: Antropologia widowiska, przeł. Małgorzata i Jacek Dziekanowie, Warszawa 2008;
9. Turner, Victor: Od rytuału do teatru. Powaga zabawy, przeł. Małgorzata i Jacek Dziekanowie, Warszawa 2005.
|
W cyklu 2021/22_Z:
W kulturze europejskiej od stuleci funkcjonuje metafora "teatru świata" na określenie sytuacji człowieka na ziemi, jego relacji z Bogiem i ludźmi, sensu jego życia. Posługiwali się nią poeci i filozofowie, a także wielcy dramaturdzy z Williamem Szekspirem i Calderonem de la Barcą na czele. W XX wieku metaforę tę uznano za naczelną zasadę objaśniania rozmaitych faktów społecznych. Fakty te postrzegane są jako widowiska (performnsy) kulturowe, a więc działanie polegające na bezpośrednim wytwarzaniu znaczącego kulturowo komunikatu - odpowiednimi środkami i według przyjętych reguł - wobec obecnych i bezpośrednio reagujących odbiorców. Widowiska takie od najdawniejszych czasów kształtowały życie społeczne przede wszystkim jako różnego rodzaju rytuały (np. ofiarnicze) i świąteczne celebracje (np. procesje i pochody). Podobny charakter miały także rywalizacje sportowe i zabawy. Na ich tle teatr artystyczny w starożytnej Grecji czy w Rzymie był tylko jednym z wariantów perfomatywnej aktywności człowieka. Współcześnie za "widowisko kulturowe" uznaje się wszelkie interakcje społeczne oparte na współdziałaniu lub rywalizacji i spełniające rożne funkcje: religijne, poznawcze, polityczne, ludyczne i wiele innych. Przyjrzymy się im, zapoznając się z klasycznymi już tekstami antropologów, socjologów i kulturoznawców zebranymi (we fragmentach) w podręczniku Leszka Kolankiewicza "Antropologia kultury". Sięgniemy także po teksty uzupełniające ten podręcznik oraz zapisy cyfrowe wybranych widowisk społecznych, które poddamy analizie i interpretacji. Zapytamy, jakie role gramy i na jakich scenach występujemy w naszym codziennym życiu. Punktem wyjścia stanie się dla nas koncepcja Ervinga Goffmana zaprezentowana w pracy "Człowiek w teatrze życia codziennego". |
W cyklu 2023/24_Z:
Zajmiemy się następującymi zagadnieniami (jeśli nie podano inaczej, wszystkie teksty pochodzą z podręcznika "Antropologia widowisk" pod red. Leszka Kolankiewicza): |
Uwagi
|
W cyklu 2021/22_Z:
Na zajęciach dwie nieobecności są usprawiedliwione. |
W cyklu 2023/24_Z:
Na zajęciach dwie nieobecności są usprawiedliwione. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: