Komunikacja kulturowa XX wieku i czasów najnowszych (sytuacja polska i europejska): ikonosfera, audiosfera, logosfera WH-KU-I-3-KomKuXX-W
Celem zajęć jest umieszczenie wybranych tekstów kultury w sferze szeroko pojętych nowoczesnych dyskursów: od symbolicznego po polityczny i ideologiczny. Analiza retoryki, sfery symbolicznej czy narracyjnej wybranych tekstów kultury (docelowo tekstów literackich, ale również przekazów ikonicznych, architektonicznych) pozwolić ma na samodzielne poruszanie się studentów w obszarze współczesnej globalnej informacji, ułatwić jej interpretację, prawidłowe zrozumienie oraz dotarcie do głębokiej struktury przekazu. Na zajęciach poruszane będą zagadnienia języka ideologii, retoryki opresyjnej, sztuk plastycznych i literatury użytkowej/publicystyki, historiografii - dyskursów najczęściej obecnych we współczesnym świecie, modelujących światopogląd i wpływających na wybory uczestnika życia społecznego i kulturalnego. Szczególny nacisk zostanie położony na techniki manipulacji językiem, sferą ikoniczną oraz symboliczną, a także na sposoby/umiejętności indywidualne dotarcia do – i zweryfikowania - zafałszowanego komunikatu, dzięki znajomości tych technik, schematów narracyjnych, siatek stereotypów. Słuchacze zaznajomieni zostaną z także z perspektywą wykluczenia, i problemów, teorii niejęzykowych, które stają się coraz ważniejszymi sposobami komunikacji kulturowej (wizualnymi, przestrzennymi) w odniesieniu do odziedziczonych formuł (społecznego i kulturowego) komunikowania. Sposobami i strategiami komunikacji z obcym/obcymi, jak również paradygmatami inności w kulturze wysokiej i popularnej. Otrzymają narzędzia i kategorie pomocne w interpretacji i reinterpretacji społecznego komunikatu (przykładowo: będą to: Dyskurs Czas, Miejsce, Przestrzeń, Mit, Fabuła, Historia, Mapa, Muzeum, Spis, Archiwum, Biblioteka, Genealogia, Archeologia).
Kulturowy kontekst jest nie tylko składnikiem ideologicznej czy retorycznej perswazji, może stać się również antidotum na manipulację, a znajomość toposów, budowy struktur mitycznych czy „ahistorycznej” historii idei pozwala zdemitologizować dyskursy ofensywne, próbujące wpłynąć na zdolność właściwego analizowania informacji. Na przykładzie analiz XX wiecznych totalitaryzmów, tekstów generowanych przez dyskursy władzy (publicystycznych, teoretycznych i źródłowych, czy ikonografii lub analizy przestrzeni) zostaną poruszone ogólniejsze problemy, mające ukazać komunikację kulturową jako w zasadzie przeciwieństwo komunikacji rozumianej personalistycznie, a nawet społecznie. Na przykładzie negatywnym w drodze dyskusji i wspólnych analiz konstytuować się będzie kolejny, ważniejszy element XX-wiecznego myślenia komunikacyjnego – etyczny (problem Prawdy i/w prezentacji, roszczeń prawdziwościowych w dyskursie władzy i d. demokratycznym). Kwestie wartości uniwersalnych zostaną wprowadzone jako odpowiedź na manipulację sferą etyczną, proces umiejętnie woalowany we współczesnych fabułach kulturowych. Analiza mowy nienawiści (na przykładzie antysemityzmu), dyskursu kolonialnego (i jego kategorii), nowoczesnej (oraz współczesnej) mitografii politycznej i/jako narracji historycznej, pozwoli wyłonić podstawowe kategorie współczesnej humanistyki – obcego i innego, przeciwnika i wroga, kwestie tożsamości narodowej i kulturowej, wymyślonej/konstruowanej w oparciu o techniki perswazyjne, praktyki propagandowe lub dyskurs symboliczny, czy nawet – topografię przestrzenną nowoczesnych przestrzeni urbanistycznych (kategorie: centrum, peryferii, miejsca pamięci). Kwestie wymyślonych historii i manipulacji sferą ikoniczno-symboliczną, oraz umiejętność odczytywania intencji nadawców, ich założonych (bądź nieświadomie wygenerowanych) celów powinny owocować umiejętnością użycia przez słuchaczy powyższych kategorii teoretycznych w sytuacjach prozaicznych i zwyczajnych.
Zajęcia mają na celu ukazanie, w jaki sposób perspektywy doraźne – polityczne, ideowe , społeczne oraz uwarunkowania kulturowe, wpływają na dzieło (tekst kultury), jak bywa ono dostosowywane do założeń, albo też – „samo” zmienia swoją strukturę, najczęściej stanowiąc naturalną odpowiedź na zmieniające się warunki kulturowego otoczenia (wtedy jedne formy sztuki stają się bardziej przydatne inne – popadają w zapomnienie, bądź, najczęściej, usuwane są do lamusa – w wyniku polemik między autorami a publicznością, symultanicznie krążącymi w przestrzeni kulturowej „językami władzy” [dyskursami], bądź też skonfliktowanymi ze sobą kodami legitymizacji, które okazują się kodami wyparcia i wykluczenia]). Wówczas tekst , w którym takie opozycje znajdziemy, przestaje być jedynie propagandową tubą jedynie słusznego światopoglądu. Staje się bowiem tekstem pośrednikiem, sukubem, nośnikiem nowych form teatralizacji dyskursu publicznego. Paradoksalnie, zyskując stygmaty doraźności – wyprowadza dyskursy polityczny, społeczny i instytucjonalny z impasu, w którym niechybnie znajdują się one jako języki bardzo skonwencjonalizowane, sztuczne, o ograniczonym terminie ważności (w odróżnieniu od „długiego trwania”, jakie przysługuje metaforom, symbolom i rytuałom, a także w sposób szczególny – alegoriom).
Zgodnie z założeniami kulturowej (antropologicznej) teorii tekstu – literatura, ikona, przedstawienie znajdują się w sieci różnorodnych uwikłań, ciśnień towarzyszących ich istnieniu społecznemu i instytucjonalnemu. To ze względu na nie – osiągają one i utrzymują swoją tożsamość do czasu, kiedy same przestaną być funkcjonalny (szczególnie w ponowoczesnym, „płynnym” świecie). Prezentacje pielęgnują swoją tożsamość do momentu utraty „wpływu” na rzeczywistość, dezaktualizacji wiązań wewnętrznych, które niegdyś zapewniały integralność i ważkość jego przekazowi. Teksty takie istnieją zatem nie tyle ze względu na znaczenie „uniwersalne” (często teksty polityczne i ideologiczne, pomniki, czy zorganizowane przestrzenie w ogóle nie posiadają owej postulowanej przez tradycyjny odbiór arcydzieła „głębi”, a zrozumiałe stają się dopiero dzięki rekonstrukcji swoich kontekstów) – najszersze i zarazem – najbardziej wysublimowane, co do którego zgodzono się, iż będzie ono znaczeniem właściwym, a więc – najbardziej demokratycznym, pokazowym i koncyliacyjnym dla wszystkich pokoleń czytelników dzieła. Motyw negocjowania znaczeń w przestrzeni publicznej bądź ich narzucania, a także w związku z tym – historia i pisanie rzeczywistością jako narracje, historyk jako twórca (lub odtwórca) przestrzeni narracyjnej – także pojawią się jako temat zajęć.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2020/21_Z: | W cyklu 2019/20_Z: |
Efekty kształcenia
Kompetencje:
KU1_K06
Student umie określić warunki oraz znaczenie praktycznego zastosowania zdobywanej wiedzy i umiejętności w odniesieniu do planowanej aktywności zawodowej, uwzględniając wymogi etyczne jako elementarne reguły życia społecznego.
Ad KU1_K06 - w czasie wykładów Student zostaje powiadomiony o wadze komunikacji kulturowej, paradygmatach i sposobach jej prowadzenia oraz o tym, czemu w odniesieniu do społecznej przyszłości mają służyć poszczególne metody komunikowania się.
Umiejętności:
KU1_U04
Potrafi opracować wyniki własnych badań i zaprezentować je w formie pisemnej oraz ustnej w sposób dowodzący posiadania umiejętności rozwiązywania problemów w zakresie kulturoznawstwa
Ad. KU_U04 Student wyprowadza wnioski na podstawie własnych badań i obserwacji, w odniesieniu do najnowszej komunikacji kulturowej oraz jej teoretycznych praktycznych zdobyczy, planuje rozwiązanie problemu badawczego, dowodzi słuszności własnych pomysłów analitycznych wynikłych z prowadzonych badań.
Wiedza:
KU1_W09 "Posiada podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych", umie zastosować ją w sytuacjach społecznych.
Ad. KU1_W09
Posiada wiedzę o najnowszych paradygmatach komunikacji kulturowej (medialnej, hipoermedialnej, społecznej); ich związków z klasyczną antropologią i ewolucji metodologii badawczych w odniesieniu do konkretnych problemów.
KU1_W08 Student posiada podstawową wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla kulturoznawstwa z innymi dziedzinami nauk humanistycznych oraz częściowo obszaru nauk społecznych; umie wykorzystać ją w praktyce społecznej.
Ad. KU1_W08 Student posiada wiedzę o teoriach socjologicznych, antropologicznych, nauk o mediach - w ich komunikacyjnym znaczeniu.
KU1_W05
Student posiada uporządkowaną wiedzę ogólną w zakresie nauk o mediach, etnologii i socjologii.
Ad. KU1_W05
Student posiada ogólna wiedzę w zakresie nauk humanistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem interpersonanlych interakcji społecznych.
Opis ETCS:
Udział w zajęciach 2x30 (wykł i ćw.) = 60
Przygotowanie do egzaminu 2x30 (wykł. i ćw.)= 60
Konsultacje = 30 h
Suma godzin: 150
Punkty: 150:30 = 5 pkt ETCS.
Kryteria oceniania
METODY OCENY w odniesieniu do realizacji EK:
Egzamin ustny sprawdzający wiedzę (weryfikacja EK: KU1_W09, KU1_W05KU1_W08), na podstawie przeczytanych na ćwiczeniach i prezentowanych w trakcie wykładu tekstów i podania własnych przykładów danego zagadnienia/problemu (KU1_U04, KU1_K06).
Kryteria oceniania w odniesieniu do poszczególnych EK:
KU1_K06
"Umie określić warunki oraz znaczenie praktycznego zastosowania zdobywanej wiedzy i umiejętności w odniesieniu do planowanej aktywności zawodowej, uwzględniając wymogi etyczne jako elementarne reguły życia społecznego".
- na ocenę 2 (ndst.) - nie umie określić warunków oraz praktycznego zastosowania zdobytej wiedzy w odniesieniu do przedmiotu komunikacja kulturowa.
- na ocenę 3 (dst.) - w stopniu dostatecznym potrafi określić warunku oraz praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy w odniesieniu do przedmiotu komunikacja kulturowa
- na ocenę 4 (db.) - w stopniu dobrym potrafi określić warunki oraz praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy w odniesieniu do przedmiotu komunikacja kulturowa..
- na ocenę 5 (bdb.) - w stopniu bardzo dobrym potrafi określić warunki oraz praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy w odniesieniu do przedmiotu komunikacja kulturowa.
KU1_U04
"Potrafi opracować wyniki własnych badań i zaprezentować je w formie pisemnej oraz ustnej w sposób dowodzący posiadania umiejętności rozwiązywania problemów w zakresie kulturoznawstwa" w odniesieniu do najnowszej komunikacji kulturowej oraz jej teoretycznych zdobyczy.
na ocenę 2 (ndst.) - nie potrafi opracować wyników własnych badan i zaprezentować ich w formie pisemnej oraz ustnej w sposób dowodzący posiadania umiejętności rozwiązywania problemów
w zakresie kulturoznawstwa w odniesieniu do najnowszej komunikacji kulturowej oraz jej teoretycznych zdobyczy.
- na ocenę 3 (dst.) - w stopniu dostatecznym potrafi opracować wyniki własnych badan i zaprezentować je w formie pisemnej oraz ustnej w sposób dowodzący posiadania umiejętności rozwiązywania problemów w zakresie kulturoznawstwa w odniesieniu do najnowszej komunikacji kulturowej oraz jej teoretycznych zdobyczy.
- na ocenę 4 (db.) - w stopniu dobrym potrafi opracować wyniki własnych badan i zaprezentować je w formie pisemnej oraz ustnej w sposób dowodzący posiadania umiejętności rozwiązywania problemów
w zakresie kulturoznawstwa w odniesieniu do najnowszej komunikacji kulturowej oraz jej teoretycznych zdobyczy.
- na ocenę 5 (bdb.) - bardzo dobrze potrafi opracować wyniki własnych badan i zaprezentować je w formie pisemnej oraz ustnej w sposób dowodzący posiadania umiejętności rozwiązywania problemów
w zakresie kulturoznawstwa w odniesieniu do najnowszej komunikacji kulturowej oraz jej teoretycznych zdobyczy.
KU1_W09
"Posiada podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych".
- na ocenę 2 (ndst.) - posiada niedostateczną wiedzę głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych.
- na ocenę 3 (dst.) - posiada dostateczną głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych.
- na ocenę 4 (db.) - w stopniu dobrym posiada wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych.
- na ocenę 5 (bdb.) - wiedza o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych jest bardzo dobra.
KU1_W08
"Student posiada podstawową wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla kulturoznawstwa z innymi dziedzinami nauk humanistycznych oraz częściowo obszaru nauk społecznych".
- na ocenę 2 (ndst.) - brak podstawowej wiedzy o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla kulturoznawstwa z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi obszaru nauk humanistycznych oraz częściowo obszaru nauk społecznych.
- na ocenę 3 (dst.) - student ma dostateczną wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla kulturoznawstwa z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi obszaru nauk humanistycznych oraz częściowo obszaru nauk społecznych, nie potrafi odnieść jej jednak do zauważonych w swoim otoczeniu fenomenów i problemów kulturowych.
- na ocenę 4 (db.) - wiedza Studenta o powiązaniach dziedzin nauki, wzajemnym przenikaniu się dyscyplin (teorii, sposobów interpretacji) - ugruntowana jest w stopniu pozwalającym na zinterpretowanie fenomenów kultury, rozwiązaniu problemów kulturowych.
- na ocenę 5 (bdb.) - relacja zachodząca między wiedzą a umiejętnościami wskazuje na bardzo dobrą znajomość metodologicznych powiązań między dziedzinami humanistyki i możliwość efektywnego wykorzystania wiedzy w analizie i interpretacji fenomenów kultury, eksplikacji narzucających się problemów o charakterze komunikacyjnym.
KU1_W05
Student "posiada uporządkowaną wiedzę ogólną w zakresie nauk o mediach, etnologii i socjologii".
- na ocenę 2 (ndst.) - chaotyczna
wiedza ogólna w zakresie nauk o mediach, etnologii i
socjologii w odniesieniu do komunikacji kulturowej.
- na ocenę 3 (dst.) - wiedza o mediach, etnologii oraz aspektu komunikacyjnego w innych dyscyplinach jest ugruntowana dostatecznie.
- na ocenę 4 (db.) - wiedza o mediach, etnologii, socjologii współczesnej w aspekcie odnoszącym się do komunikacji kulturowej ugruntowana jest w stopniu dobrym. Student potrafi podać przykłady różnych działań komunikacyjnych i je omówić.
- na ocenę 5 (bdb.) - wiedza o mediach, etnologii, socjologii współczesnej w aspekcie odnoszącym się do komunikacji kulturowej ugruntowana jest w stopniu dobrym. Student potrafi podać przykłady różnych działań komunikacyjnych, omówić je i zinterpretować opierając się na teoriach, funkcjach i aspektach zaczerpniętych z różnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych w stopniu, w jakim dotykają one komunikacji i uczestnictwa w kulturze.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Anderson B., Wspólnoty wyobrażone, przeł. S. Amsterdamski, Kraków 1997.
Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, tłum. M. Szawiel i D. Grinberg, Warszawa 2008, T. 1.
Bachelard G., Dom rodzinny i dom oniryczny, przeł. A Tatarkiewicz, [w]: tegoż, Wyobraźnia poetycka, wyb. H. Chudak, wstęp. J. Błoński, Warszawa 1975;
Barthes R., Mitologie, tłum. A. Dziadek, Warszawa 2000.
Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2009.
Berlin I., Apoteoza woli romantycznej, [w:] tegoż, Pokrzywione drzewo człowieczeństwa, Warszawa 2004.
Berlin I., Korzenie romantyzmu, przeł. A. Bartkowicz, Poznań 2004,
Billig M., Banalny nacjonalizm, tłum. M. Sekerdej, Kraków 2008.
Focault, M., Porządek dyskursu, przeł. M. Kozłowski, Gdańsk 2002.
Hobsbawm, E., Wynajdywanie tradycji [w:]Tradycja wynaleziona, red. tenże i T. Ranger, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Warszawa 2008.
Jagiełło M., Próba rozmowy, T. 1, Warszawa 2001 (fragmenty dla chętnych, duży wybór tekstów źródłowych)
Melbechowska-Luty A., Posągi i ludzie, Warszawa 2005.
Ricoeur, P., Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Kraków 2006.
Said E.W., Orientalizm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005.
Smith A.D., Kulturowe podstawy narodów, przeł. W. Usakiewicz, Kraków 2009.
Sztuka w świecie znaków, przeł B. Żyłko, Kraków 2002.
Waldenfels B., Topografia obcego, przeł. J. Sidorek, Warszawa 2002.
Webber Max, Etyka absolutna a polityka, [w:] Idem, Polityka jako zawód i powołanie.
Weil, S., Władza słów [w:] Słowo w kulturze, red. M. Boni, G. Godlewski, A. Mencwel, Warszawa 1991.
White H., Poetyka pisarstwa historycznego, pod red. E Domańskiej, M. Wilczyńskiego, Kraków 2000.
Zizek S., Raduj się swoim narodem jak sobą samym!, przeł. A. Chmielewski, Nowa Krytyka, nr 10, 1999.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: