Kulturowe teorie języka WH-KU-I-2-KulTeoJez
Celem wykładu jest zapoznanie studenta z metodologicznymi i teoretycznymi związkami językoznawstwa z nauką o kulturze (antropologią, kulturoznawstwem, filozofią kultury).
Problematyka zajęć obejmuje następujące zagadnienia:
1. Historia problemu język – kultura w myśli filozoficznej i lingwistycznej:
- Wilhelma von Humboldta i neohumboldtyzm;
- E. Sapir i B. Whorf jako prekursorzy lingwistyki kognitywnej;
- lingwistyka kognitywna – myślenie pojęciowe a językowy, kulturowy i etniczny obraz świata;
- językowy obraz świata i pojęcie kategoryzacji
- lingwosemiotyka kultury O. Leszczaka;
- teoria uniwersaliów Anny Wierzbickiej.
2. Lingwistyka w służbie antropologii i historii kultury:
-miejsce języka w antropologii Bronisława Malinowskiego;
-kultura w zwierciadle nazw własnych: onomastyka a kultura;
-problem przekładalności tekstów i kultur w świetle statusu poznawczego nauk o kulturze;
3. Język w kontekście kultury ludowej (magiczna funkcja języka, klątwy, uroki i zabobony)
4. Kulturowe aspekty leksyki i frazeologii.
5. Kulturowy wymiar stereotypu językowego:
-stereotyp językowy w doświadczeniu etnicznym;
-stereotyp w ujęciu lubelskiej szkoła etnolingwistyki;
6. Gramatyka i pragmatyka językowa jako świadectwo kultury.
7. Aksjologia lingwistyczna:
-wartości i wartościowanie w języku;
-problemy etykiety językowej;
-kategoria honoryfikatywności w językach dalekiego wschodu;
-kategoria honoryfikatywności w językach słowiańskich;
-rozwój kategorii honoryfikatywności w historii polszczyzny;
8. Terytorialne, środowiskowe i zawodowe odmiany języka w ujęciu kulturowym. Języki subkultur. Biolekty.
9. Poprawność językowa a kultura.
Metody oceny: ocena z egzaminu ustnego w sesji letniej.
|
W cyklu 2021/22_L:
Problematyka zajęć obejmuje następujące zagadnienia: 1. Historia problemu język – kultura w myśli filozoficznej i lingwistycznej: Metody oceny: ocena z egzaminu ustnego w sesji letniej. |
E-Learning
W cyklu 2022/23_L: E-Learning (pełny kurs) | W cyklu 2020/21_L: E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy | W cyklu 2019/20_L: E-Learning (pełny kurs) |
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Opis nakładu pracy studenta w ECTS
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2021/22_L: | W cyklu 2022/23_L: | W cyklu 2023/24_L: | W cyklu 2019/20_L: | W cyklu 2020/21_L: |
Efekty kształcenia
Po zaliczeniu przedmiotu student:
- student ma uporządkowaną wiedzę w zakresie metodologii badań właściwych naukom humanistycznym i wybranym naukom społecznym,
- student ma podstawową wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla kulturoznawstwa z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi obszaru nauk humanistycznych oraz częściowo obszaru nauk społecznych,
- student posiada podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych osiągnięciach w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych,
- student ma uporządkowaną podstawową wiedzę na temat kompleksowej natury języka jako narzędzia komunikacji i interpretacji rzeczywistości,
- student umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego,
- student ma świadomość zakresu zdobytej wiedzy i rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie,
- student ma świadomość własnej i wspólnej odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego Polski i Europy jako znaków tożsamości człowieka we współczesnym świecie.
Ponadto:
- zna i rozumie pojęcie lingwistyki kulturowej; potrafi wskazać i scharakteryzować jej główne kierunki badawcze (w nauce polskiej i światowej),
- postrzega język jako nośnik tożsamości narodowej, etnicznej, kulturowej; umie scharakteryzować zagadnienia tej problematyki oraz zająć stanowisko wobec nich,
- rozumie istotę magicznej funkcji języka; zna i umie scharakteryzować jej przełożenie na teksty kultury,
- zna zasady etykiety językowej i postrzega w niej odbicie norm kulturowych społeczności,
- zna i rozumie sposoby wartościowania elementów rzeczywistości poprzez język.
Kryteria oceniania
- egzamin ustny w oparciu o treści przedstawione na wykładzie oraz zawarte w literaturze obowiązkowej.
Literatura
1. J. Anusiewicz, Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław 1995
2. A. Engelking, Magiczna moc słowa w polskiej kulturze ludowej [w:] Język a kultura, t. I, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Wrocław 1988
3. S. Grabias, Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1997
4. Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego, tom I i II, pod red. K. Pisarkowej, Kraków 2000.
5. E. Kołodziejek, Człowiek i świat w języku subkultur, Szczecin 2005
6. G. Lakoff, M. Johnson: Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988
7. O. Leszczak, Lingwosemiotyka kultury. Funkcjonalno-pragmatyczna teoria dyskursu, Toruń 2010.
8. O. Leszczak, Krytyka doświadczenia etnicznego, Katowice 2014.
9. Z. Leszczyński, Szkice o tabu językowym, Lublin 1988
10. B. Malinowski, Ogrody koralowe i ich magia, t. V Język magii i ogrodnictwa, cz. I, rozdz. I Język jako narzędzie, dokument i istotny element kultury; cz. I, rozdz. II, Tłumaczenie słów nie dających się przetłumaczyć.
11. M. Marcjanik, Etykieta językowa [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II, Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993
12. A. Pajdzińska, Antropocentryzm frazeologii potocznej [w:] Etnolingwistyka 3, Lublin 1990
13. J. Puzynina, Słowo – wartość – kultura, Lublin 1997
14. A. Schaff, Wstęp do polskiego wydania [w:] B. L. Whorf, Język, myśl i rzeczywistość, Warszawa 1982
15. E. Tabakowska, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków 1995
16. R. Tokarski, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin 2013
17. M. Wendland, Konstruktywizm komunikacyjny, Poznań 2011 (str. 93-101 oraz 110-121)
18. A. Wierzbicka, Uniwersalne pojęcia ludzkie i ich konfiguracje w różnych kulturach [w:] Etnolingwistyka 4, red. J. Bartmiński, Lublin 1991
19. A. Wierzbicka, Uniwersalia ugruntowane empirycznie, [w:] Teksty Drugie, 1-2, 2001.
20. Język zwierciadłem kultury czyli nasza codzienna polszczyzna, red. H. Zgółkowa, Poznań 1988
21. Język a kultura 4, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wrocław 1991
22. Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990.
23. Językowy obraz świata i kultura, red. A. Dąbrowska i J. Anusiewicz, Wrocław 2000.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: