Idiolekt i idiolektologia WH-KON-FP-II-IdIId
Celem konwersatorium jest zapoznanie uczestników z idiolektologią, czyli subdyscypliną językoznawstwa zajmującą się idiolektem (językiem osobniczym). Studenci będą mogli poznać historię takich badań w Polsce, problemy teoretyczne z nimi związane, najważniejsze szkoły i ośrodki badawcze, a także wybrane nurty i ich osiągnięcia. Będą też mieli okazję do krytycznego oglądu wybranych prac z tego zakresu oraz do samodzielnej próby analizy wybranych zjawisk idiolektalnych.
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Opis nakładu pracy studenta w ECTS
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zaliczeniu przedmiotu student
zna na poziomie rozszerzonym terminologię, teorie i nurty
metodologiczne z zakresu idiolektologii, potrafi wskazać powiązania
między nimi oraz zastosować je w analizie
potrafi posługiwać się w stopniu zaawansowanym terminami i
narzędziami badawczymi z zakresu idiolektologii oraz samodzielnie
przeprowadzić analizę zjawisk językowych
jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu idiolektologii i
konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii
ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu
Kryteria oceniania
Na ocenę bardzo dobrą student
zna na poziomie rozszerzonym terminologię, teorie i nurty
metodologiczne z zakresu idiolektologii, potrafi wskazać powiązania
między nimi oraz zastosować je w analizie
potrafi posługiwać się w stopniu zaawansowanym terminami i
narzędziami badawczymi z zakresu idiolektologii oraz samodzielnie
przeprowadzić analizę zjawisk językowych
jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu idiolektologii i
konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii
ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu
Na ocenę dobrą student
zna na poziomie rozszerzonym terminologię oraz wybrane teorie i nurty
metodologiczne z zakresu idiolektologii, z pomocą wykładowcy potrafi wskazać powiązania między nimi oraz zastosować je w analizie
potrafi posługiwać się w stopniu zaawansowanym wybranymi terminami i
narzędziami badawczymi z zakresu idiolektologii oraz z pomocą wykładowcy
przeprowadzić analizę zjawisk językowych
jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu idiolektologii i
konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii
ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu
Na ocenę dostateczną student
zna na poziomie rozszerzonym jedynie podstawowe terminy, teorie i nurty
metodologiczne z zakresu idiolektologii, z pomocą wykładowcy potrafi wskazać powiązania między nimi oraz zastosować niektóre z nich w analizie
potrafi posługiwać się w stopniu zaawansowanym jedynie podstawowymi terminami i narzędziami badawczymi z zakresu idiolektologii oraz ze znaczna pomocą wykładowcy przeprowadzić analizę zjawisk językowych
jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu idiolektologii i
konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii
ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu
Literatura
(W trakcie kolejnych spotkań zostaną omówione jedynie wybrane pozycje z poniższej listy)
I. Bajerowa, Badanie języka osobniczego jako metodologiczny problem historii języka ogólnego, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra 1988, s. 7-14.
J. Bobrowski, Archaizmy leksykalne jako ewokanty dawności kulturowej i językowej w idiolekcie pisarskim Stanisława Wyspiańskiego. Analiza semantyczna i stylistyczno-funkcjonalna, Kraków 2015.
J. Bobrowski, Badania nad językiem pisarzy w Polsce po 1989 roku – zarys problematyki, „Język Polski” 2015, z. 1-2, s. 145-153.
H. Borek, Co możemy wiedzieć o języku osobniczym?, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra 1988, s. 15-21.
T. Brajerski, Słownik rymów Konstancji Benisławskiej, „Roczniki Humanistyczne” 1993, tom XLI, zeszyt 6, s. 89-132.
A. Brückner, Język Wacława Potockiego. Przyczynek do historyi języka polskiego, Kraków 1900.
J. Brzeziński, Zagadnienie badania języka i stylu pisarza (na materiale polskiej poezji sentymentalnej), „Język Artystyczny” 1986, t. 4, red. A. Wilkoń, s. 55-72.
J. Budkowska, Słownik rymów Adama Mickiewicza, Wrocław – Warszawa – Kraków 1970.
M. Bugajski, A. Wojciechowska, Teoria językowego obrazu świata w badaniu idiolektu pisarza, „Poradnik Językowy” 1996, z. 3, s. 17-25.
E. Dulna-Rak, Słownik leksyki teatralnej największych polskich reformatorów teatru w dwudziestoleciu międzywojennym: Juliusza Osterwy, Leona Schillera, Aleksandra Zelwerowicza, Wilama Horzycy, Iwona Galla, Warszawa 2016.
I. Fik, Uwagi nad językiem Cypryjana Norwida, Kraków 1930.
P. Fliciński, Idiostyl pisarza jako problem badawczy stylistyki, w: Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną. Prace dedykowane Prof. Stanisławowi Bąbie w 65-lecie urodzin, red. J. Liberek, Poznań 2004, s. 95-108.
S. Gajda, O pojęciu idiostylu, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra 1988, s. 23-34.
S. Gajda, Styl indywidualny a współczesna stylistyka, w: Z polskich studiów slawistycznych, seria 7, t. 2, Warszawa 1988, s. 377-384.
Z. Gosiewska, Z historii badań nad językiem i stylem autorów (szkic informacyjny), „Poradnik Językowy” 1949, z. 4, s. 16-23.
Idiolekty w różnych sferach komunikacji, red. A. Żurek, Wrocław 2011.
M. Jeżowski, Słownik rymów „Marii” Antoniego Malczewskiego, „Roczniki Humanistyczne” 1972, tom XX, zeszyt 4, s. 67-94.
M. Jeżowski, Słownik rymów Cypriana Norwida, Lublin 1998.
M. Jeżowski, Słownik rymów Juliusza Słowackiego, Lublin 2002.
Język pisarzy jako problem lingwistyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2009.
Język pisarzy: problemy słownictwa, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2011.
Język pisarzy: problemy metajęzyka i metatekstu, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2015.
Język pisarzy: środki artystycznego wyrazu, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2019.
Język pisarzy: problemy gramatyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2021.
A. Kadyjewska, Problematyka obrazu świata w badaniach języka pisarza (na przykładzie pism Cypriana Norwida), w: Semantyka tekstu artystycznego, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2001, s. 321-332.
A. Kadyjewska, T. Korpysz, J. Puzynina, Chrześcijaństwo w pismach Cypriana Norwida, Warszawa 2000.
H. Karaś, Badania nad językiem i stylem pisarzy na polonistyce warszawskiej w okresie powojennym, w: Zabawy pożyteczne prozą. Z przyjacielstwa Andrzejowi K. Guzkowi uczynione i Jemu dedykowane, red. naukowa E. Bem-Wiśniewska, Warszawa 2010, s. 28-52.
Z. Klemensiewicz, Charakteryzowanie języka osobniczego, „Sprawozdania PAU” 1945, t. XLVI, s. 142-144.
Z. Klemensiewicz, Jak charakteryzować język osobniczy?, „Zagadnienia Literackie” 1946, nr 1, s. 43-53 [przedruk w: tenże, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa 1961, s. 204-214].
T. Korpysz, Słowniki języka autorów jako typ opracowań leksykograficznych, „Poradnik Językowy” 2010, z. 4. s. 51-71.
T. Korpysz, Język „późnego Norwida” jako problem badawczy. Uwagi wstępne, „Studia Norwidana” 2024, t. 42, s. 141-156.
T. Korpysz, J. Puzynina, Wolność i niewola w pismach Cypriana Norwida, Warszawa 1998.
T. Korpysz, A. Mędrzecka, E. Mirkowska, M. Troszyński, „Korpus czterech wieszczów” – cyfrowy wymiar dziedzictwa narodowego. Założenia projektu, „Poradnik Językowy” 2002, z. 7, s. 67-78.
A. Mędrzecka-Stefańska, Między korpusem a edycją cyfrową – na przykładzie projektu „Korpusu Czterech Wieszczów”, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, t. 23, nr 1: Praktyki edycji cyfrowych 2023, s. 113-120.
A. Mędrzecka-Stefańska, Ilościowa analiza tekstów. NLP, w: Panorama literaturoznawstwa cyfrowego, red. M. Maryl, B. Szleszyński, T. Umerle, M. Błaszczyńska, Warszawa, 2024, nplp.pl/panorama-literaturoznawstwa-cyfrowego/ilosciowa-analiza-tekstow-nlp/.
T. Kostkiewiczowa, Problemy całościowej charakterystyki stylu pisarza, w: Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976, s. 274-294.
A. Kozłowska, Problemy z idiolektem, w: Język pisarzy jako problem lingwistyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2009, s. 111-131.
A. Kozłowska, Współczesna polska poezja w badaniach lingwistycznych. Osiągnięcia i postulaty, w: Współczesna polszczyzna w badaniach językoznawczych. Od leksyki do języka poezji, red. P. Zbróg, Kielce 2010, s. 159-171.
A. Kozłowska, O stylistycznym zróżnicowaniu idiolektu (na przykładzie tekstów Karola Wojtyły – Jana Pawła II), w: Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok 2011, s. 89-107.
A. Kozłowska, Indeks leksyki pisarza jako typ opracowania leksykograficznego, „Prace Filologiczne” 2013, nr 64, s. 147-158.
A. Kozłowska, Miejsce badań nad idiolektem w obrębie językoznawstwa, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 2015, t. 30. Pogranicza językoznawstwa polonistycznego. Prace dedykowane Profesorom Zygmuntowi Zagórskiemu i Karolowi Zierhofferowi dla uczczenia odnowienia doktoratów po pięćdziesięciu latach, s. 71-83.
A. Kozłowska, Źródła w badaniach idiolektów, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2018, z. XXLIV, s. 191-203.
A. Kozłowska, Polskie badania nad językiem pisarzy, w: Z polskich studiów slawistycznych. Językoznawstwo. Prace na XVI Międzynarodowy Kongres Slawistów w Belgradzie, seria 13, t. 2., red. Z. Greń, Poznań 2018, s. 145-154.
A. Kozłowska, Idiolekt a czas, w: Czasoprzestrzeń. Badania interdyscyplinarne, red. M. Saganiak, A. Kozłowska, D. Sulej, Warszawa 2020, s. 65-69.
A. Kozłowska, T. Korpysz, Program badawczy idiolektologii bielańskiej, „Idiolekty” nr 1 / 2024, s. 129-142, https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/i/article/view/15243.
M. Kucała, Definicje a cytaty w słownikach języka pisarzy, „Z polskich studiów slawistycznych”, seria: VII „Literatura, folklorystyka, problematyka historyczna”, Warszawa 1988, s. 401-409.
A. Kudra, Idiolekt, idiostyl czy idiolektostyl?, w: Osoba i osobowość – czynniki je kształtujące. Materiały z konferencji 9-11 maja 2005 r., red. M. Pietrzak, Łódź 2006, s. 209-221.
W. Machnicka, Terminologiczno-metodologiczne dyskusje na temat idiolektu oraz idiostylu, „Conversatoria Linguistica” 2010, t. 4, s. 121-135.
A. Pajdzińska, Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji, Lublin 1993 [Łask 2005].
A. Pajdzińska, Wiersz – złożony sens, Lublin 2021.
A. Pasoń, K. Żelazko, Indeks a tergo do Słownika języka Jana Chryzostoma Paska autorstwa Wrocław 1976.
L. Pszczołowska, Słownik języka poezji, „Pamiętnik Literacki” 1966, z. 1., s. 153-165.
J. Puzynina, O celach i metodach pracy nad słownikiem języka pisarzy, „Z polskich studiów slawistycznych”, seria: VII „Literatura, folklorystyka, problematyka historyczna”, Warszawa 1988, s. 445-454.
J. Puzynina, Konotacje leksykalne w interpretacji tekstu literackiego (na przykładzie analizy „Purytanizmu” Cypriana Norwida), w: Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin1988, s. 83–97
J. Puzynina, Opis znaczenia w słowniku autora, w: O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin 1993, s. 207-219.
J. Puzynina, Kontekst a rozumienie tekstu, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 1997: 53, s. 15–32.
J. Puzynina, Słowo poety, Warszawa 2006.
J. Puzynina, Językoznawca jako interpretator tekstów poetyckich, w: Język pisarzy jako problem lingwistyki, pod red. T. Korpysza, A. Kozłowskiej, Warszawa 2009, s. 45-64.
Puzynina J., Korpysz T., Internetowy słownik języka Cypriana Norwida, współpraca merytoryczna J. Chojak, współpraca techniczna J. Miernik, M. Żółtak, http://www.slownikjezykanorwida.uw.edu.pl
J. Sambor, Badania statystyczne nad słownictwem (na materiale Pana Tadeusza), Wrocław – Warszawa – Kraków 1969.
S. Skorupka, O metodach badań języka autorów, „Przegląd Humanistyczny” 1973, nr 5, s. 33-45.
T. Skubalanka, Jeszcze o stylu poetyckim, stylu dzieła literackiego i stylu indywidualnym, w: taż, O stylu poetyckim i innych stylach języka. Studia i szkice teoretyczne, Lublin 1995, s. 185-205.
E. Sławkowa, Język pisarza jako metodologiczny problem stylistyki, w: Język i styl twórcy w kręgu badań współczesnej humanistyki, red. K. Maćkowiak, C. Piątkowski, współpraca J. Gorzelana, Zielona Góra 2009, s. 267-278.
E. Sławkowa, O różnych sposobach językoznawczej refleksji nad językiem artystycznym, w: Język pisarzy jako problem lingwistyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2009, s. 25-44.
E. Sławkowa, Kierunki badań nad słownictwem pisarzy, w: Język pisarzy: problemy słownictwa, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2011, s. 13-28.
E. Sławkowa, Tekst literacki w kręgu językoznawstwa, t. I Katowice 2012, t. II Katowice 2016, t. III Katowice 2023.
Słownictwo estetyczne Cypriana Norwida, pod red. J. Chojak, Warszawa 1994.
Słownictwo etyczne Cypriana Norwida, część 1: prawda, fałsz, kłamstwo, pod red. J. Puzyniny, Warszawa 1993.
Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Tom wstępny, oprac. K. Handke, Kraków 2002 [wyd. II, zmienione i rozszerzone – Kraków 2007].
Słownik języka Adama Mickiewicza, red. K. Górski, S. Hrabec, t. 1-11, Wrocław 1962-1983.
Słownik języka Jana Chryzostoma Paska, red. H. Koneczna, W. Doroszewski, t. 1: a – n, Wrocław 1965, t. 2: o – ż, Wrocław 1973.
Słownik osobliwości leksykalnych Stanisława Wyspiańskiego na materiale utworów dramatycznych, pod red. Władysława Śliwińskiego, Kraków 2016.
Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego, red. M. Kucała, t. 1: a – h, Kraków 1994, t. 2: i – m, Kraków 1998, t. 3: n – pł, Kraków 2003, t. 4: po – ś, Kraków 2008, t. 5: t-ż, wraz z indeksem a tergo, Kraków 2012.
Słownik rymów Stanisława Trembeckiego. Praca zespołowa Sekcji Językoznawczej Koła Polonistów oraz pracowników Katedry Filologii Polskiej Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu, pod red. Haliny Turskiej, Toruń 1961.
Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność, pod red. U. Sokólskiej, Białystok 2017.
E. Teleżyńska, Nazwy barw w twórczości Cypriana Norwida, Warszawa 1994.
H. Turska, Język Jana Chodźki. Przyczynek do historii języka polskiego na obszarze płn-wsch. Rzeczypospolitej, Wilno 1930.
B. Witosz, Język osobniczy/idiolekt i/a (?) styl indywidualny/idiostyl, w: taż, Dyskurs a stylistyka, Katowice 2009, s. 249-255.
B. Witosz, Lingwistyczna koncepcja idiolektów a problem tożsamości, w: Narracja i tożsamość (I). Narracje w kulturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004, s. 128-143.
B. Witosz, Stylistyka dyskursu – nowe horyzonty badań nad stylem autora, w: Język i styl twórcy w kręgu badań współczesnej humanistyki, red. K. Maćkowiak, C. Piątkowski, współpraca J. Gorzelana, Zielona Góra 2009, s. 312-320;
K. Wojan, Polska leksykografia autorska, Gdańsk 2024.
M. Wojtak, Felietonista indywidualista, czyli o idiolekcie gatunkowo sprofilowanym, w: Język i styl twórcy w kręgu badań współczesnej humanistyki, red. K. Maćkowiak, C. Piątkowski, współpraca J. Gorzelana, Zielona Góra 2009, s. 321-332.
M. Wojtak, Możliwości wykorzystania pojęć i metod socjolingwistyki w opisie idiolektów postaci literackich, w: Język. Doświadczenie a teoria, red. J. Sierociuk, Lublin 1987, s. 103-111.
M. Wojtyńska-Nowotka, Słownik języka Maurycego Mochnackiego (na podstawie „Rozpraw literackich”), Warszawa 2020.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: