Historia filozofii z elementami etyki WH-FPZ-I-2-HistFilo

Wykłady w tym semestrze stanowią kontynuację wykładów poprzedniego semestru. Obejmują filozofie nowożytną i współczesną. Problematyka koncentruje się głównie wokół tematów epistemologicznych, ontologicznych i etycznych, a także społeczno-polityczne (studenci na pierwszym roku mieli odrębne zajęcia z etyki, dlatego zagadnienia etyczne są poruszane w mniejszym stopniu niż inne). Filozofia tego okresu będzie przedstawiana w formie problemowym (omawiane będą najważniejsze problemy filozoficzne tej epoki), a także osobowym (przedstawieni będą najważniejsi filozofowie tej epoki).
Zakres tematów:
1. Wprowadzenie ogólne do filozofii nowożytnej. Narodziny filozofii nowożytnej. Poruszenie w naukach przyrodniczych epoki nowożytnej i jego wpływ na mentalność ludzi tej epoki. Rewolucja w myśli naukowej XVI i XVII wieku. Idea filozofii mechanicystycznej
1.1 Zagadnienie źródeł poznania. Psychologiczna i epistemologiczna wersja zagadnienia. Aprioryzm i empiryzm (skrajny i umiarkowany). Spór empiryzmu i aprioryzmu o charakter twierdzeń matematyki. Konwencjonalizm. Aprioryzm umiarkowany Kanta. Poznanie aprioryczne według fenomenologów. Racjonalizm i irracjonalizm.
1.2 Zagadnienie granic poznania. Dwa rozumienia transcendencji. Zagadnienie immanentnych granic poznania. Epistemologiczny idealizm immanentny (Berkeley, Hume). Epistemologiczny realizm immanentny. Epistemologiczny idealizm transcendentalny. Idealizm transcendentalny Kanta. Realizm. Pozytywizm. Neopozytywizm.
1.3 Zagadnienia metafizyczne. Zagadnienie przedmiotów idealnych. Spór o uniwersalia. Współczesna wersja sporu o uniwersalia. Idealizm subiektywny. Idealizm obiektywny. Dialektyka Hegla. Dialektyka Hegla i dialektyka Marksa. Metafizyczny realizm. Realizm naiwny i krytyczny.
2. Wybrani przedstawiciele filozofii nowożytnej.
2.1 Kartezjusz. Metoda Kartezjusza. Kryterium prawdy. Poznanie Boga i świata. Teoria poznania. Filozofia przyrody. Antropologia. Zagadnienie wolności. Następcy Kartezjusza. Melabranche. Okazjonalizm i ontologizm Melabrache’a. Spinoza. Racjonalizm i panteizm Spinozy. Tożsamość bytu duchowego i cielesnego. Antropologia i etyka Spinozy.
2.2 Franciszek Bacon. Nowa metoda Bacona.
2.3 Galileusz. Metoda naukowa Galileusza.
2.4 Tomasz Hobbes. Materializm i sensualizm. Determinizm. Naturalistyczna teoria społeczeństwa.
2.5 Edward Herbert z Cherbury i koncepcja religii naturalnej.
2.6 John Locke i empiryzm. Nauka o powstawaniu pojęć. Teoria idei Locke’a. Filozofia polityczna Locke’a.
2.7 Anthony Ashley Cooper i koncepcja moralności naturalnej.
2.8 Kant. Krytycyzm Kanta. Krytyka czystego rozumu. Krytyka praktycznego rozumu. Filozofia prawa. Filozofia religii. Fryderyk Henryk Jacobi jako krytyk Kanta.
2.9 Idealizm niemiecki. Fichte. Czysty podmiotowy idealizm Fichtego. Hegel. Przedmiot i ogólne zasady filozofii Hegla. Dialektyka Hegla. Logika. Filozofia przyrody. Filozofia ducha. Heglowska filozofia prawa i państwa.
2.10 Jan Fryderyk Herbart i krytyka idealizmu. Realizm Herbarta.
3. Nowożytna filozofia społeczno-gospodarcza.
3.1 Filozofia społeczna merkantylizmu.
3.2 Filozofia społeczno-gospodarcza fizjokratów.
3.3 Filozofia społeczno-gospodarcza Adama Smitha. Koncepcja „homo oeconomicus”.
4. Elementy filozofii współczesnej.
4.1 Zagadnienie bezpośredniości i pośredniości poznania. Teoria poznania bezpośredniego w fenomenologii. Kartezjańska idea wątpienia metodologicznego i redukcja transcendentalna Husserla.
4.2 Krytyka idei bezpośredniego poznania, kartezjańskiego wątpienia i fenomenologicznej redukcji w filozofii współczesnej. Teoria poznania pośredniego Peircea’a. Teoria znaku. Krytyka idei epoche (bezzałożeniowości poznania). Pragmatyzm Peircea’a. Filozofia form symbolicznych Cassirera.
4.3. Hermeneutyka. Friedrich Schleiermacher. Johan Gustaw Droysen. Wilhelm Dilthey. Gadamer. Realistyczna hermeneutyka Bettie’go.
4.4 Realizm poznawczy Konrada Lorenza.
4.5 Fenomenologiczna filozofia wartości Schelera i Hartmanna.
5. Egzystencjalizm.
5.1 Kierkegard. Zasadniczy problem egzystencjalny Kierkegarda. Paradoks sokratejski i rozwiązanie Kierkegarda. Sceptycyzm i wiara.
5.2 Nietzsche.
5.3 Egzystencjalizm współczesny. Heideger. Sartre.