Wybrane problemy metodologii badań literackich WH-FP-K-WPMBL.1
Celem wykładu jest ukazanie refleksji o literaturze jako dynamicznego procesu, rozwijającego się od starożytności - pokazanie węzłowych koncepcji, problemów, pojęć, dyskusji i przełomów.
Kurs ukazuje fundamentalne dla refleksji o literaturze koncepcje przeszłości oraz główne kierunki w metodologii badań literackich: od koncepcji pozytywistycznych i przełomu antypozytywistycznego po współczesność. Ukazuje dynamikę przemian w myśleniu literaturze pod wpływem różnych inspiracji płynących z nauki oraz filozofii. Przedstawia nurty modernistyczne i postmodernistyczne. Analizuje stan nauki o literaturze i jej trwałe osiągnięcia.
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Efekty kształcenia
Student zna podstawowe zagadnienia metodologii nauk oraz kluczowe problemy metodologiczne nauki o literaturze. Zna najważniejsze etapy rozwoju refleksji teoretycznej nad literaturą, prowadzonej najpierw w obrębie filozofii, retoryki i filologii, ujawniającej się w poetykach normatywnych i manifestach literackich, w obrębie krytyki literackiej, a następnie w obrębie historii i teorii literatury. Zna podstawowe problemy metodologii badań literackich wynikające z refleksji nad językiem. Zna współczesne kierunki w badaniach literackich, należące do formacji modernistycznej i do postmodernistycznej. Umie scharakteryzować poznane szkoły badawcze oraz posiada wiedzę o ich głównych przedstawicielach. Zna założenia metodologiczne i charakterystyczne dla danego kierunku twierdzenia dotyczące istoty dzieła, sposobu jego badania, teorii procesu twórczego i procesu odbioru, możliwości interpretacji, stosunku do języka, roli w społeczeństwie. Potrafi zastosować nabytą wiedzę w swoich studiach, zwłaszcza w pracy magisterskiej. Posiada umiejętność krytycznej oceny dorobku poszczególnych szkół metodologicznych oraz wyboru właściwej metody badawczej dla zagadnienia, którym się zajmuje.
Kryteria oceniania
Metoda:
Wykład z elementami konwersatorium. Student przychodzi na wykład po lekturze podanych tekstów źródłowych, które są komentowane i wprowadzane w szerszy kontekst.
Kryterium oceny:
Obecność na wykładach. Znajomość tekstów źródłowych. Znajomość materiału przedstawianego na wykładach. Wiedza o głównych kierunkach w badaniach literackich, umiejętność przedstawienia założeń metodologicznych i charakterystycznych dla danej szkoły poglądów. Umiejętność posługiwania się terminologią z zakresu teorii literatury i metodologii. Umiejętność rozważenia danego problemu metodologicznego na gruncie metod kilku szkół. Umiejętność formułowania problemów badawczych i znajdywania dla nich odpowiednich kontekstów metodologicznych.
Metoda weryfikacji:
Egzamin ustny po II semestrze.
Obecność na wykładach. Znajomość tekstów źródłowych. Znajomość materiału przedstawianego na wykładach. Wiedza o głównych kierunkach w badaniach literackich, umiejętność przedstawienia założeń metodologicznych i charakterystycznych dla danej szkoły poglądów. Umiejętność posługiwania się terminologią z zakresu teorii literatury i metodologii. Umiejętność rozważenia danego problemu metodologicznego na gruncie metod kilku szkół. Umiejętność formułowania problemów badawczych i znajdywania dla nich odpowiednich kontekstów metodologicznych.
Literatura
Literatura do egzaminu w danym roku jest podana w sekcji poświęconej zajęciom w tymże roku.
Poniżej podaje się literaturę podstawową, użyteczną dla wszystkich studentów niezależnie od cyklu.
Podręczniki:
Elementy ogólnej metodologii nauk:
K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, Warszawa 1974 (Część druga: O wnioskowaniu, r. I, II, III, Część trzecia, r. I, II, III punkt A: Baza empiryczna);
K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania. Metafizyka, Warszawa 1983; Część pierwsza: Teoria poznania (s. 27-100);
Metodologia badań literackich:
S. Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984;
S. Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do poszczególnych tomów:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965 i lata następne;
Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998 i nast.;
- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006; Podręcznik;
- A. Compagnon, Demon teorii, Gdańsk 2011;
- J. Kaczorowski, Elementy zarysu dziejów metodologii badań literackich. Skrypt dla studentów, Warszawa 2011;
- E. Sarnowska-Temeriusz, Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995;
- T. Kostkiewiczowa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1975
- A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX wieku, Warszawa 1997
- M.R. Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Warszawa 1979;
- R. Ingarden, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947; wyd. 2: Kraków 2000.
- S. Sawicki, ...Quo magis veritas propagetur, Toruń 2010;
- H. Markiewicz, Polska nauka o literaturze. Zarys rozwoju, wyd. II uzup.: Warszawa 1985
- Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 (tam: Jan Woleński, Kierunki i metody filozofii analitycznej; Władysław Stróżewski, O metodzie fenomenologii; Józef Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka).
Antologie:
Obowiązuje znajomość głównych wątków ze wstępów oraz lektura wybranych tekstów podanych w literaturze źródłowej:
- Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, t. I-II Kraków 1965-1966, t. III-IV Kraków 1974-1981 [w każdym tomie wstęp historyczny i obszerna bibliografia];
- Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, wyd. II, Kraków 1976 i lata następne;
- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006. Antologia [wiele tekstów edytowanych ze skrótami, zaleca się czytanie pełnych wersji w innych wydaniach]
- Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia. Niemcy. Francja, red. A. Kowalczykowa, Warszawa 1995
- Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000
- Idee programowe romantyków polskich. Antologia, oprac. Alina Kowalczykowa, wyd. II: Wrocław, "Ossolineum" 2000
- A. Lam, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917-1923. Tom drugi: Manifesty i protesty. Antologia, Kraków 1969
- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, Tom I (lata 1900-1944), Lublin 2012
- Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1966
- Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Wrocław 1992
- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Wrocław 1971
- Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. i wstęp R. Nycz, Wyd. II: Kraków 2004
- Postmodernizm. Antologia przekładów, wyb., oprac., przedm. R. Nycz, Kraków 1996
[tam obszerna bibliografia]
- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 [tam bibliografia]
- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001 [tam bibliografia]
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: