Psychologia różnic indywidualnych WF-ZPS-PI-2
TREŚCI PROGRAMOWE WYKŁADU
1. Rola adaptacyjna inteligencji w życiu codziennym
Inteligencja a wykształcenie; związek inteligencji z ubóstwem i patologią życia codziennego; inteligencja jako predyktor efektywności pracy i uczenia się
2. Wprowadzenie do psychologii temperamentu
Pojęcie temperamentu; cechy definicyjne; historia badań nad temperamentem; konstytucjonalne teorie temperamentu i ich krytyka; typologia układu nerwowego według I. P. Pawłowa i jej modyfikacje.
3. Przegląd współczesnych koncepcji temperamentu: model EAS A. H. Bussa i R.Plomina, interakcyjne podejście A. Thomasa i S. Chess; różnice temperamentalne w świetle teorii aktywacji (koncepcje H. J. Eysencka i J. A. Graya)
4. Regulacyjna Teoria Temperamentu Jana Strelaua
Źródła regulacyjnej teorii temperamentu; założenia RTT; energetyczna i czasowa charakterystyka zachowania; rozwój RTT; podstawowe wymiary temperamentu i ich struktura.
5. Funkcjonalne znaczenie temperamentu
optimum stymulacji i aktywacji; pojęcie efektywnej regulacji stymulacji; temperament jako moderator stresu; pojęcie temperamentalnego czynnika ryzyka; temperament a efektywność działania; temperament a funkcjonowanie w sytuacjach trudnych; temperamentalne uwarunkowania stylu działania
6. Rola temperamentu w rozwoju psychicznym (2 godz. wykładu)
Temperament a motywacja do rozwoju; temperament a indywidualne drogi i kierunki rozwoju; mechanizmy wpływu cech formalnych zachowania na cechy treściowe; temperament a zainteresowania, potrzeba osiągnięć i właściwości funkcjonowania społecznego temperament a podatność na wpływy środowiskowo-wychowawcze; dostosowywanie oddziaływań środowiskowych do cech temperamentu
Diagnoza cech temperamentu (1 godz. wykładu)
Laboratoryjna diagnoza cech temperamentu; kwestionariuszowe i obserwacyjne metody pomiaru temperamentu
7. Geneza różnic indywidualnych w zakresie inteligencji i temperamentu
Pojęcie wskaźnika odziedziczalności; badania bliźniąt i badania adopcyjne; wpływ czynników środowiskowych; oddziaływania stymulujące rozwój inteligencji
8. Pojęcie i funkcje stylu poznawczego
Pojęcie stylu poznawczego; charakterystyka wybranych stylów; geneza i znaczenie stylów poznawczych.
TREŚCI PROGRAMOWE ĆWICZEŃ
1. Skala Wechslera (WAIS-R) – prezentacja testu.
2. „Nowe inteligencje” – na przykładzie inteligencji emocjonalnej.
3. Pomiar temperamentu u dzieci.
4. Pomiar cech temperamentu przy użyciu kwestionariusza PTS.
5. Pomiar cech temperamentu przy użyciu kwestionariusza FCZ-KT.
6. Diagnoza całej struktury temperamentu przy użyciu kwestionariusza FCZ-KT.
7. Test końcowy (sprawdzający wiedzę, umiejętności i kompetencje).
8. Omówienie przeprowadzonych badań oraz wyników testu końcowego. Zaliczenia.
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Efekty kształcenia
Wiedza:
student zna przedmiot i pojęcia psychologii różnic indywidualnych, zna dokonania głównych przedstawicieli psychologii różnic indywidualnych, zna historyczne i współczesne koncepcje temperamentu i stylów poznawczych, ma wiedzę dotyczącą regulacyjnej funkcji temperamentu, zna genezę różnic indywidualnych w zakresie inteligencji i temperamentu, wymienia podstawowe metody pomiaru temperamentu, rozumie etyczne i prawne aspekty stosowania kwestionariuszy
Umiejętności:
student poprawnie używa pojęć z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową opisywanych w literaturze badań temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie wnioski, potrafi zinterpretować wyniki, potrafi integrować wyniki i dokonywać diagnozy temperamentu, potrafi przekazywać informacje zwrotne o wynikach badania kwestionariuszowego, umie wykorzystać wiedzę o regulacyjnych funkcjach temperamentu przy diagnozie i prognozie ludzkich zachowań
Kompetencje:
student wykazuje zrozumienie i tolerancję wobec różnorodności, ma świadomość odpowiedzialności za stawiane diagnozy i przekazywane informacje zwrotne, respektuje i szanuje prawa osób badanych oraz autorów i wydawców testów
ECTS:
udział w wykładzie: 24
udział w ćwiczeniach: 16
lektura tekstów: 40
przygotowanie do egzaminu: 30
przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń: 35
konsultacje: 5
SUMA GODZIN 150 [150 : 25 = 6]
Kryteria oceniania
Warunki zaliczenia (wykład):
Pozytywna ocena z egzaminu pisemnego obejmującego wiadomości przekazane na wykładach oraz treści zawarte w literaturze przedmiotu
Warunki zaliczenia (ćwiczenia):
1) liczba nieobecności nieprzekraczająca dwóch; 2) przygotowanie do zajęć i aktywne w nich uczestnictwo; 3) przeprowadzenie badania dziecka kwestionariuszem temperamentu ; 4) zaliczenie kolokwium.
Kryteria oceniania
Wiedza:
na ocenę 5 (bdb): student bardzo dobrze zna pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma silnie ugruntowaną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności i cech temperamentu, bardzo dobrze zna różne podejścia do diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych
na ocenę 4 (db): student dobrze zna pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma ugruntowaną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności i cech temperamentu, dobrze zna różne podejścia do diagnozy intelektu i temperamentu
na ocenę 3 (dst): student zna tylko niektóre pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma ograniczoną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności i cech temperamentu, słabo zna różne podejścia do diagnozy intelektu i temperamentu
na ocenę 2 (ndst): student nie zna nawet podstawowych pojęć psychologii różnic indywidualnych, koncepcji intelektu, temperamentu i stylów poznawczych
Umiejętności:
na ocenę 5 (bdb): bezbłędnie operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową opisywanych w literaturze badań inteligencji,temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie samodzielne wnioski
na ocenę 4 (db): na ogół poprawnie operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową większości opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie ogólniejsze wnioski
na ocenę 3 (dst): słabo operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, ma trudności z oceną wartości naukowej opisywanych w literaturze badań inteligencji temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciąganiem na ich podstawie ogólniejszych wniosków
na ocenę 2 (ndst): nie potrafi posługiwać się pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, nie umie ocenić wartości naukowej opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie ogólniejszych wniosków
Kompetencje:
oceniany jest stopień zrozumienia i tolerancji wobec różnorodności między ludźmi w zakresie intelektu, temperamentu i stylów poznawczych oraz wrażliwość na kwestie etyczne związane z badaniem zdolności, temperamentu i stylów poznawczych
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
LITERATURA DO WYKŁADU
Obowiązkowa:
Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Strelau, J. (2014). Różnice indywidualne. Historia-determinanty-zastosowania (rozdz. 9-13, 17,18). Warszawa: Scholar.
Dodatkowa:
Anastasi, A., Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne (rozdz. 1, 2, 3, 11, 12, 18). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Gardner, H., Kornhaber, M. L., Wake, W. K. (2001). Inteligencja. Wielorakie perspektywy. Warszawa; WSiP.
Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza-Struktura-Funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Strelau, J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Strelau, J. (2007), (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2, rozdz. 37, 39). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
LITERATURA DO ĆWICZEŃ
1. Brzeziński, J. i in. (2004). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. WAIS-R (PL) Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
2. Jaworowska, A., Matczak, A. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
3. Oniszczenko, W. (1997). Kwestionariusz Temperamentu EAS Arnolda H. Bussa i Roberta Plomina. Wersje dla dorosłych i dla dzieci. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
4. Strelau, J., Zawadzki, B. (1998). Kwestionariusz Temperamentu PTS. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
5. Zawadzki, B. , Strelau, J. (1997). Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu FCZ-KT. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: