Psychologia różnic indywidualnych WF-ZPS-PI
TREŚCI PROGRAMOWE WYKŁADÓW
Semestr 1
1.Wprowadzenie do psychologii różnic indywidualnych: zarys historii psychologii różnic indywidualnych; pojęcie różnic indywidualnych i kategorie służące do ich opisu: cecha, wymiar, czynnik, styl i typ.
2. Koncepcje psychometryczne inteligencji (część 1): podstawowe pojęcia psychologii zdolności, koncepcja czynnika g, analiza czynnikowa jako metoda badań nad strukturą inteligencji.
3. Koncepcje psychometryczne inteligencji (część 2): koncepcje hierarchiczne; modele czynników równorzędnych; rozwój inteligencji w świetle koncepcji psychometrycznych.
4. "Nowe inteligencje": koncepcje inteligencji społecznej i emocjonalnej.
5. Psychometryczna diagnoza inteligencji: typy zadań do pomiaru zdolności wyróżnianych w inteligencji ogólnej; testy jako narzędzia oparte na statystycznym układzie odniesienia; pojęcie standaryzacji; sposoby ujmowania wyników testowych; typy norm; problem sprawiedliwości kulturowej testów; krytyka testów; kierunki modyfikacji diagnozy testowej.
6. Biologiczne koncepcje inteligencji: rola szybkości neuronalnej i sprawności układu nerwowego; pomiar inteligencji za pomocą elementarnych zadań poznawczych; psychofizjologiczne korelaty inteligencji.
7. Poznawcze ujęcie inteligencji (część 1): inteligencja jako zdolność przetwarzania informacji, pomiar inteligencji przy użyciu elementarnych zadań poznawczych.
8. Poznawcze ujęcie inteligencji (część 2): triarchiczna teoria inteligencji Sternberga; komponentowa analiza procesu rozwiązywania zadań poznawczych.
Semestr 2
1. Rola adaptacyjna inteligencji w życiu codziennym
Inteligencja a wykształcenie; związek inteligencji z ubóstwem i patologią życia codziennego; inteligencja jako predyktor efektywności pracy i uczenia się
2. Wprowadzenie do psychologii temperamentu
Pojęcie temperamentu; cechy definicyjne; historia badań nad temperamentem; konstytucjonalne teorie temperamentu i ich krytyka; typologia układu nerwowego według I. P. Pawłowa i jej modyfikacje.
3. Przegląd współczesnych koncepcji temperamentu: model EAS A. H. Bussa i R.Plomina, interakcyjne podejście A. Thomasa i S. Chess; różnice temperamentalne w świetle teorii aktywacji (koncepcje H. J. Eysencka i J. A. Graya)
4. Regulacyjna Teoria Temperamentu Jana Strelaua
Źródła regulacyjnej teorii temperamentu; założenia RTT; energetyczna i czasowa charakterystyka zachowania; rozwój RTT; podstawowe wymiary temperamentu i ich struktura.
5. Funkcjonalne znaczenie temperamentu
optimum stymulacji i aktywacji; pojęcie efektywnej regulacji stymulacji; temperament jako moderator stresu; pojęcie temperamentalnego czynnika ryzyka; temperament a efektywność działania; temperament a funkcjonowanie w sytuacjach trudnych; temperamentalne uwarunkowania stylu działania
6. Rola temperamentu w rozwoju psychicznym (2 godz. wykładu)
Temperament a motywacja do rozwoju; temperament a indywidualne drogi i kierunki rozwoju; mechanizmy wpływu cech formalnych zachowania na cechy treściowe; temperament a zainteresowania, potrzeba osiągnięć i właściwości funkcjonowania społecznego temperament a podatność na wpływy środowiskowo-wychowawcze; dostosowywanie oddziaływań środowiskowych do cech temperamentu
Diagnoza cech temperamentu (1 godz. wykładu)
Laboratoryjna diagnoza cech temperamentu; kwestionariuszowe i obserwacyjne metody pomiaru temperamentu
7. Geneza różnic indywidualnych w zakresie inteligencji i temperamentu
Pojęcie wskaźnika odziedziczalności; badania bliźniąt i badania adopcyjne; wpływ czynników środowiskowych; oddziaływania stymulujące rozwój inteligencji
8. Pojęcie i funkcje stylu poznawczego
Pojęcie stylu poznawczego; charakterystyka wybranych stylów; geneza i znaczenie stylów poznawczych.
TREŚCI PROGRAMOWE ĆWICZEŃ
Semestr 1
1. Wprowadzenie w problematykę zajęć - etyczne i prawne aspekty stosowania testów i diagnozy psychologicznej.
2. Pomiar inteligencji płynnej przy użyciu Testu Matryc Ravena.
3. Pomiar inteligencji płynnej przy użyciu Testu Matryc Ravena c.d.
4. Pomiar inteligencji płynnej przy użyciu testów Cattella.
5. Pomiar inteligencji skrystalizowanej – prezentacja baterii APIS.
6. Pomiar inteligencji skrystalizowanej – analiza interindywidualna i
intraindywidualna wyników baterii APIS.
7, 8. Specyfika pomiaru inteligencji u dzieci.
Semester 2
1. Skala Wechslera (WAIS-R) – prezentacja testu.
2. „Nowe inteligencje” – na przykładzie inteligencji emocjonalnej.
3. Pomiar temperamentu u dzieci.
4. Pomiar cech temperamentu przy użyciu kwestionariusza PTS.
5. Pomiar cech temperamentu przy użyciu kwestionariusza FCZ-KT.
6. Diagnoza całej struktury temperamentu przy użyciu kwestionariusza FCZ-KT.
7. Test końcowy (sprawdzający wiedzę, umiejętności i kompetencje).
8. Omówienie przeprowadzonych badań oraz wyników testu końcowego. Zaliczenia.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
student zna przedmiot i pojęcia psychologii różnic indywidualnych, zna dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, zna różne podejścia do diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, ma wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, zna podstawowe testy inteligencji i kwestionariusze temperamentu oraz rozumie etyczne i prawne aspekty stosowania tychnarzędzi psychologicznych
Umiejętności:
student potrafi poprawnie używać pojęć z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową opisywanych w literaturze badań dotyczących intelektu, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie ogólniejsze wnioski, potrafi zinterpretować wyniki testowe, potrafi integrować wyniki i dokonywać diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, potrafi przekazywać informacje zwrotne o wynikach badania testowego
Kompetencje:
student wykazuje zrozumienie i tolerancję wobec różnorodności, ma świadomość odpowiedzialności za stawiane diagnozy i przekazywane informacje zwrotne, respektuje i szanuje prawa osób badanych oraz autorów i wydawców testów
ECTS:
udział w wykładzie: 24
udział w ćwiczeniach: 16
lektura tekstów: 40
przygotowanie do egzaminu: 30
przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń: 35
konsultacje: 5
SUMA GODZIN 150 [150 : 25 = 6]
Liczba ECTS: 6
Kryteria oceniania
Warunki zaliczenia (wykład):
Pozytywna ocena z egzaminu pisemnego obejmującego wiadomości przekazane na wykładach w semestrze zimowym i letnim oraz treści zawarte w literaturze przedmiotu
Warunki zaliczenia (ćwiczenia):
1) liczba nieobecności nieprzekraczająca dwóch (niezależnie od tego, czy są usprawiedliwione czy nie); 2) aktywny udział w zajęciach i przygotowanie do nich 3) przeprowadzenie badania wybranymi narzędziami 4) zaliczenie testu.
KRYTERIA OCENIANIA:
Wiedza:
na ocenę 5 (bdb): student bardzo dobrze zna pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma silnie ugruntowaną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, bardzo dobrze zna różne podejścia do diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, dysponuje szczegółową wiedzą o etyczno-prawnych aspektach pomiaru inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych
na ocenę 4 (db): student dobrze zna pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma ugruntowaną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, dobrze zna różne podejścia do diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, dysponuje wiedzą o etyczno-prawnych aspektach pomiaru inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych
na ocenę 3 (dst): student zna tylko niektóre pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma ograniczoną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, słabo zna różne podejścia do diagnozy intelektu, dysponuje ograniczoną wiedzą o etyczno-prawnych aspektach pomiaru inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych
na ocenę 2 (ndst): student nie zna nawet podstawowych pojęć psychologii różnic indywidualnych, koncepcji intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, oraz typów podejścia do pomiaru zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, nie dysponuje wiedzą o aspektach etyczno-prawnych aspektach pomiaru inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych
Umiejętności:
na ocenę 5 (bdb): bezbłędnie operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie samodzielne wnioski, bardzo dobrze odnosi wiedzę o adaptacyjnej roli inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych do diagnozowania i przewidywania funkcjonowania człowieka
na ocenę 4 (db): na ogół poprawnie operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową większości opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie ogólniejsze wnioski, dobrze wykorzystuje wiedzę o adaptacyjnym znaczeniu inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych do diagnozowania i przewidywania funkcjonowania człowieka
na ocenę 3 (dst): słabo operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, ma trudności z oceną wartości naukowej opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciąganiem na ich podstawie ogólniejszych wniosków, słabo wykorzystuje wiedzę o adaptacyjnej roli inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych do diagnozowania i przewidywania funkcjonowania człowieka
na ocenę 2 (ndst): nie potrafi posługiwać się pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, nie umie ocenić wartości naukowej opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie ogólniejszych wniosków, nie wykorzystuje wiedzy o adaptacyjnej roli inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych do diagnozowania i przewidywania funkcjonowania człowieka
Kompetencje:
oceniany jest stopień zrozumienia i tolerancji wobec różnorodności między ludźmi w zakresie intelektu, temperamentu i stylów poznawczych oraz wrażliwość na kwestie etyczno-prawne związane z diagnozą zdolności, temperamentu i stylów poznawczych
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
LITERATURA DO WYKŁADU
Obowiązkowa:
Strelau, J. (2014). Różnice indywidualne. Historia-determinanty-zastosowania (rozdz. 1-13, 19,20). Warszawa: Scholar.
Strelau, J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Scholar.
Dodatkowa:
Anastasi, A., Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne (rozdz. 1, 2, 3, 11, 12, 18). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Gardner, H., Kornhaber, M. L., Wake, W. K. (2001). Inteligencja. Wielorakie perspektywy. Warszawa; WSiP.
Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza-Struktura-Funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Strelau, J. (2007), (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2, rozdz. 37, 38, 39). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
LITERATURA DO ĆWICZEŃ
Semestr 1
1. Anastasi, A., Urbina. S. (1999). Testy psychologiczne (rozdz. 4, 5). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
2. Jaworowska, A. (2004). Dostęp do testów psychologicznych i kompetencje zawodowe ich użytkowników. W: J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska (red.), Etyczne dylematy psychologii. Warszawa: Academica.
3. Jaworowska, A., Szustrowa, T. (1991). Podręcznik do Testu Matryc Ravena. Wersja Standard. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
4. Jaworowska, A., Szustrowa, T. (1992). Podręcznik do Testu Matryc Ravena. Wersja dla Zaawansowanych. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
5. Matczak, A., Jaworowska, A., Ciechanowicz, A., Stańczak, J. (2006). Bateria testów APIS-Z. Podręcznik (wyd. 2). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
6. Matczak, A., Martowska, K. (2013). Neutralny Kulturowo Test Inteligencji - wersja 3 Raymonda B. Cattella i Alberty K.S. Cattell. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
7. Standardy do testów stosowanych w psychologii i pedagogice. (2007). Gdańsk: GWP.
8. Wytyczne Międzynarodowej Komisji Ds. Testów. www.practest.com.pl
Semestr 2
1. Brzeziński, J. i in. (2004). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. WAIS-R (PL) Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
2. Jaworowska, A., Matczak, A. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
3. Oniszczenko, W. (1997). Kwestionariusz Temperamentu EAS Arnolda H. Bussa i Roberta Plomina. Wersje dla dorosłych i dla dzieci. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
4. Strelau, J., Zawadzki, B. (1998). Kwestionariusz Temperamentu PTS. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
5. Zawadzki, B. , Strelau, J. (1997). Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu FCZ-KT. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: