Psychologia wychowawcza WF-PS-PWY
Forma zaliczenia wykładu: egzamin pisemny (pytania otwarte)
Forma zaliczenia ćwiczeń: praca pisemna (studium przypadku)
Warunki zaliczenia wykładu: pomyślne zdanie egzaminu – obowiązuje materiał przedstawiony na wykładzie, uzupełniony danymi z lektur obowiązkowych i literatury dodatkowej.
Warunki zaliczenia ćwiczeń: Obecność i aktywny udział na zajęciach (możliwe trzy nieobecności), terminowe oddanie pracy pisemnej i jej pozytywna ocena.
Treści programowe wykładu:
1. Wprowadzenie do psychologii wychowawczej: pojęcie wychowania, cele wychowania w koncepcjach pedagogicznych i psychologicznych.
2. Środki oddziaływań wychowawczych.
3. Funkcjonowanie kar i nagród
4.Naśladowanie i modelowanie: koncepcje wyjaśniające naśladowanie, wyznaczniki efektywności modelowania.
5. Kształtowanie postaw i wpajanie norm: proces internalizacji wartości i norm, wychowawcze uwarunkowania rozwoju moralnego.
6. Mechanizmy wychowania w rodzinie.
7. Postawy rodzicielskie: wymiary postaw rodzicielskich, typologie i wyznaczniki postaw rodzicielskich, konsekwencje postaw rodzicielskich dla rozwoju dziecka.
8. Rola rodziny w świetle wybranych koncepcji.
9. Rola ojca w wychowaniu dziecka.
10. Metody badań nad rolą rodziny w rozwoju dziecka.
11. Typologie zachowań nauczycielskich i błędów nauczycielskich.
12. Wyznaczniki zachowań nauczycielskich: rola oczekiwań nauczyciela, ukryte programy nauczycieli.
13. Środowiskowe i pedagogiczne uwarunkowania funkcjonowania szkolnego uczniów i wskaźniki powodzenia szkolnego.
14. Biopsychiczne uwarunkowania funkcjonowania szkolnego uczniów: rola czynników biopsychicznych (stanu zdrowia oraz sprawności fizycznej i ruchowej, inteligencji i zdolności, motywacji, czynników temperamentalnych), interakcyjny charakter wpływów.
15. Trudności wychowawcze: typy trudności, geneza trudności.
Treści programowe ćwiczeń:
1. Wprowadzenie w tematykę ćwiczeń.
2. Sposoby diagnozowania środowiska wychowawczego rodziny.
3. Kwestionariuszowe techniki badania środowiska rodzinnego na przykładzie Skal Oceny Rodziny według Olsona (SOR).
4. Badanie relacji rodzinnych w percepcji młodzieży przy użyciu Kwestionariusza Relacji Rodzinnych KRR M. Plopy i P. Połomskiego.
5. Kwestionariuszowe techniki badania postaw rodzicielskich we własnej percepcji matek i ojców na przykładzie Kwestionariusza SPR M. Plopy.
6. Kwestionariuszowe techniki badania postaw rodzicielskich w percepcji dzieci na przykładzie Kwestionariusza KPR-Roc M. Plopy.
7. Test "Rysunek Rodziny" A. Frydrychowicz jako przykład rysunkowej techniki projekcyjnej używanej w diagnozie stosunków rodzinnych – wprowadzenie teoretyczne.
8. Test "Rysunek Rodziny" A. Frydrychowicz jako przykład rysunkowej techniki projekcyjnej używanej w diagnozie stosunków rodzinnych – analiza przykładów.
9. Diagnoza funkcjonowania szkolnego dzieci i młodzieży.
10. Nieprawidłowe oddziaływania wychowawcze jako przyczyna problemów w rozwoju i funkcjonowaniu dziecka – dyskusja na podstawie danych empirycznych z literatury przedmiotu.
11. Zasady przygotowania pracy pisemnej: poszukiwanie zależności pomiędzy właściwościami środowiska rodzinnego a funkcjonowaniem społeczno-emocjonalnym i szkolnym dziecka w oparciu o dostępną literaturę i przeprowadzone przez studentów badania.
12. Pomoc psychologiczna w obszarze psychologii wychowawczej – zajęcia warsztatowe.
13. Podstawy konstruowania i prowadzenia programów profilaktycznych i psychokorekcyjnych dla dzieci i młodzieży – zajęcia warsztatowe (część 1).
14. Podstawy konstruowania i prowadzenia programów profilaktycznych i psychokorekcyjnych dla dzieci i młodzieży – zajęcia warsztatowe (część 2).
15. Omówienie prac końcowych i podsumowanie zajęć.
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Efekty kształcenia
Wiedza:
1) definiuje podstawowe pojęcia z zakresu psychologii wychowania
2) wyjaśnia mechanizmy wpływu wychowawczego, odwołując się do podstawowych koncepcji psychologicznych
3) wskazuje aspekty środowiska rodzinnego ważne dla rozwoju dziecka
4) opisuje typologie postaw i stylów wychowawczych rodziców i nauczycieli
5) wyjaśnia poznawcze wyznaczniki zachowań nauczycieli
6) wymienia środowiskowe i podmiotowe czynniki warunkujące funkcjonowanie szkolne ucznia
7) wskazuje rodzaje i przyczyny trudności wychowawczych
8) charakteryzuje techniki diagnostyczne używane przy badaniu środowiska wychowawczego
Umiejętności:
1) wykorzystuje wiedzę o mechanizmach wpływu wychowawczego do wyjaśniania konkretnych zachowań dzieci i młodzieży
2) stosuje narzędzia psychologiczne do diagnozy środowiska wychowawczego i interpretuje wyniki badań
3) planuje oddziaływania wychowawcze
4) ma podstawowe umiejętności w zakresie niesienia pomocy psychologicznej
Kompetencje (postawy):
1) ma świadomość możliwości i potrzeby ingerencji wychowawczej
2) szanuje podmiotowość dzieci i wychowawców
3) pojmuje ideę harmonii między rozwojem jednostki i jej socjalizacją jako dwoma głównymi celami wychowania
ECTS: 6
udział w wykładzie - 30
udział w ćwiczeniach - 30
lektura tekstów - 25
przygotowanie do egzaminu - 25
przygotowanie pracy zaliczeniowej z ćwiczeń- 35
konsultacje - 5
RAZEM 150 [150:25=6]
Literatura
LITERATURA DO ĆWICZEŃ
Anastasi, A., Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne (rozdz. 4 i 5). Warszawa: PTP.
Dembo M., H. (1997). Stosowana psychologia wychowawcza. Warszawa: WSiP.
Frydrychowicz, A. (1996). Rysunek rodziny. Projekcyjna metoda badania stosunków rodzinnych. Warszawa: CMPP-P.
Jaworowska, A., Matczak, A. (1998). Test Niedokończonych Zdań Rottera (RISB). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Margasiński, A. (2009). Skale Oceny Rodziny SOR. Polska adaptacja FACES IV – Flexibility and Cohesion Evaluation Scales Davida H. Olsona. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Plopa, M. (2008). Kwestionariusz Postaw Rodziców (KPR-Roc). Podręcznik. Warszawa: Vizja Press&IT.
Plopa, M. (2008). Skala Postaw Rodzicielskich (SPR). Podręcznik. Warszawa: Vizja Press&IT.
Plopa, M. (2008). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Przetacznik-Gierowska, M., Włodarski, Z. (2002). Psychologia wychowawcza. T.2. (rozdziały 26, 29, 30). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stemplewska-Żakowicz, K. (red.), (1998). Nowe spojrzenie na Test Zdań Niedokończonych J. Rottera. Interpretacja jakościowa. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Strelau, J. (2007). Psychologia. T. 1. (rozdz. 12). Gdańsk: GWP.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: