Stres, zdrowie i dobrostan w organizacji - różne perspektywy teoretyczne WF-PS-N-SZDO
1. Model transakcyjny stresu (Lazarus & Folkman) — ocena pierwotna/wtórna, coping.
2. Konserwacja zasobów (Hobfoll) — spirale zysków/strat, inwestowanie zasobów.
3. Obciążenie allostatyczne (McEwen) — neurobiologia stresu, „koszt” adaptacji.
4. Modele strukturalne pracy — Karasek: DCS (Demand–Control–Support), Siegrist: ERI (Effort–Reward Imbalance), JD-R (Job Demands–Resources).
5. Salutogeneza (Antonovsky) — SOC/poczucie koherencji i źródła zdrowia.
6. Dobrostan i flourishing — PERMA; psychologiczne bezpieczeństwo (Edmondson).
7. Wypalenie (ICD-11), zaangażowanie (UWES), odzyskiwanie zasobów (recovery; Sonnentag).
8. Interwencje: CBT, ACT, mindfulness w pracy; job crafting; redesign pracy; EAP; polityki organizacyjne.
9. Perspektywa systemowa — kultura, przywództwo, sprawiedliwość organizacyjna i nierówności.
10. Ramy normatywne i zarządzanie ryzykiem — ISO 45003; cykl PDCA (Plan-Do-Check-Act).
11. Ekonomia dobrostanu — absencja, prezenteizm, rotacja, produktywność i koszty.
12. Etyka i dane — RODO; praca z danymi wrażliwymi; self-care i granice roli.
13. Technostres i granice cyfrowe — intensyfikacja „always-on”, praca zdalna/hybrydowa, „right to disconnect”.
14. Sen, praca zmianowa i zmęczenie — rytmy dobowe; FRMS (Fatigue Risk Management Systems).
15. Zdarzenia krytyczne — CISM (Critical Incident Stress Management), debriefing, ryzyko PTSD i profilaktyka.
16. Zdolność do pracy i powroty — WAI (Work Ability Index), RTW (Return-to-Work), ICF (International Classification of Functioning).
|
W cyklu 2024/25_Z:
1. Model transakcyjny stresu (Lazarus & Folkman) — ocena pierwotna/wtórna, coping. |
W cyklu 2025/26_Z:
1. Model transakcyjny stresu (Lazarus & Folkman) — ocena pierwotna/wtórna, coping. |
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/24_Z: | W cyklu 2024/25_Z: | W cyklu 2025/26_Z: |
Efekty kształcenia
Przedmiotowe efekty uczenia się — Psychologia stresu w organizacji (3×3)
Wiedza (P_W)
P_W1 – Wyjaśnia współczesne modele stresu i dobrostanu (JD-R, Karasek DCS, ERI, koncepcja wypalenia w ICD-11) oraz ich implikacje dla pracy.
P_W2 – Charakteryzuje czynniki ryzyka i ochronne na poziomie jednostki, zespołu i organizacji (obciążenie, autonomia, wsparcie, kultura/bezpieczeństwo psychologiczne).
P_W3 – Zna podstawy profilaktyki psychospołecznej i standardy (np. ISO 45003) oraz narzędzia oceny (PSS-10, MBI, COPSOQ/HSE, pulse-ankiety).
Umiejętności (P_U)
P_U1 – Diagnozuje stresory i zasoby z użyciem danych mieszanych (krótka ankieta, wywiad/obserwacja, proste KPI: absencja, rotacja) i formułuje wnioski.
P_U2 – Projektuje adekwatne działania na trzech poziomach: pierwotne (projekt pracy/procesy), wtórne (psychoedukacja, mindfulness/CBT/ACT, regeneracja), trzeciorzędowe (ścieżki wsparcia/EAP).
P_U3 – Ustala cele i mierniki (np. spadek absencji, poprawa „detachment”, wzrost safety), przygotowuje prosty plan wdrożenia i komunikacji.
Kompetencje społeczne (P_K)
P_K1 – Działa etycznie, respektuje RODO/poufność i granice własnych kompetencji; w razie potrzeby eskaluje do przełożonych/specjalistów.
P_K2 – Współpracuje w zespole interdyscyplinarnym, przyjmuje i daje konstruktywny feedback, komunikuje rekomendacje w sposób zrozumiały.
P_K3 – Przejawia autorefleksję i dba o własną higienę pracy/regenerację jako element odpowiedzialności zawodowej.
Kryteria oceniania
Trafność merytoryczna – poprawne użycie pojęć i modeli stresu/dobrostanu (np. JD-R, Karasek, ERI, ISO 45003) oraz rzetelne źródła.
Analiza i zastosowanie – rozpoznanie stresorów w kontekście struktury i procesów organizacyjnych oraz propozycja adekwatnych działań (prewencja: pierwotna/wtórna/trzeciorzędowa).
Egzamin pisemny — Psychologia stresu w organizacji
Forma: test + krótkie odpowiedzi + mini-case
Czas: 90 minut Maks. punktów: 50
Próg zaliczenia egzaminu: min. 60% pozytywnych i.
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
Cooper, C. L., & Quick, J. C. (2017). The Handbook of Stress and Health. Wiley
Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2007). The Job Demands-Resources Model: State of the Art. Journal of Managerial Psychology, 22(3), 309-328.
Hobfoll, S. E. (1989). Conservation of Resources: A New Attempt at Conceptualizing Stress. American Psychologist, 44(3), 513–524.
Kahn, R. L., Byosiere, P., & Dunnette, M. D. (1992). Stress in organizations. In L. M. Hough (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology, Vol. 3 (pp. 571-650). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
Lazarus, R., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer.
Maslach C, Leiter MP. (2016) Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry. Jun;15(2):103-11.
Quick, J. C., & Tetrick, L. E. (2003). Handbook of Occupational Health Psychology. American Psychological Association
Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-being. Free Press.
Siegrist, J. (2002) Effort-reward imbalance at work and health. In: Perrewe, P.L. and Ganster, D.C., Eds., Historical and current perspectives on stress and health, Elsevier, Amsterdam, 261-291.
Sonnentag, S., & Frese, M. (2003). Stress in Organizations. In Borman, W. C., Ilgen, D. R., & Klimoski, R. J. (Eds.), Handbook of Psychology: Industrial and Organizational Psychology. Wiley.
|
W cyklu 2024/25_Z:
Cooper, C. L., & Quick, J. C. (2017). The Handbook of Stress and Health. Wiley |
W cyklu 2025/26_Z:
Wprowadzenie do problematyki stresu, zdrowia i dobrostanu w pracy |
Uwagi
|
W cyklu 2024/25_Z:
brak |
W cyklu 2025/26_Z:
brak |
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: