Psychologia różnic indywidualnych 1 WF-PS-N-RI1
Zakres tematów wykładu
1. Wprowadzenie w problematykę różnic indywidualnych: możliwości i preferencje jako przedmiot badań. Przedmiot badań psychologii różnic indywidualnych. Różnice interindywidualne oraz różnice intraindywidualne.
2. Podstawowe kategorie opisu w psychologii różnic indywidualnych (cecha, czynnik, wymiar, typ, cecha).
3. Natura i struktura inteligencji w klasycznych koncepcjach psychometrycznych. Teoretyczne i praktyczne implikacje sporu o istnienie czynnika "g". Rozwój inteligencji w świetle różnych koncepcji psychometrycznych. Czynnikowe koncepcje inteligencji: teorie hierarchiczne (C. Spearman, P.E. Vernon, R.B. Cattell) i teorie oparte na czynnikach równorzędnych (T. Kelley, L.L. Thurstone, J. Guilford).
4. Psychometryczna diagnoza inteligencji: podejście psychometryczne i poznawcze. Inteligencja jako: zdolność adaptacyjna, właściwość psychiczna, zespół procesów umysłowych, zjawisko, które mierzą testy inteligencji. Testy jako narzędzia oparte na statystycznym układzie odniesienia, pojęcie standaryzacji, sposoby ujmowania wyników testowych, typy norm, efekt Flynna, problem sprawiedliwości kulturowej (kulturowa „czystość” czy kulturowa adekwatność testów).
5. Współczesne koncepcje struktury intelektu: Wielowymiarowa koncepcja inteligencji H. Gardnera oraz Triarchiczna teoria R. J. Sternberga (znaczenie kontekstu kulturowego inteligencji, komponenty inteligencji, inteligencja a automatyzacja przetwarzania informacji, inteligencja a strategie przetwarzania informacji).
6. Rola inteligencji w codziennym funkcjonowaniu człowieka (osiągnięcia edukacyjne i zawodowe, powodzenie życiowe, społeczne uwarunkowanie inteligencji). Pogląd o istnieniu czynnika "g" a problemy diagnozy intelektu i znaczenie edukacji w rozwoju inteligencji.
7. Pojęcie zdolności ogólnych i specjalnych. Wybrane modele zdolności: modele strukturalno-interakcyjne (J. S. Renzulli, F. Mönks, A. Tannenbaum) oraz modele rozwojowe (D. Feldman, J. Piaget).
8. Geneza różnic indywidualnych w zakresie inteligencji i zdolności: pojęcie wskaźnika odziedziczalności, badania bliźniąt i badania adopcyjne, wpływ czynników środowiskowych.
9. Inne aspekty inteligencji: inteligencji emocjonalna i inteligencja społeczna, inteligencja kreatywna.
10. Style poznawcze i style myślenia jako przedmiot badań psychologii różnic indywidualnych. Wybrane przykłady zmiennych służących do opisu stylów poznawczych i stylów myślenia. Znaczenie i uwarunkowania stylów poznawczych i stylów myślenia oraz, możliwości zastosowania wiedzy dotyczącej stylów poznawczych w poradnictwie psychologicznym.
11. Wybitne zdolności, teorie, uwarunkowania genetyczne vs środowiskowe i ich związek z inteligencją i osobowością. Podstawowe aspekty funkcjonowania psychologicznego osób wybitnie zdolnych. Wybrane zagadnienia psychologicznego wspomagania osób wybitnie zdolnych.
12. Trudności w edukacji uczniów i studentów. Aspekt zdolnościowy, motywacyjny i emocjonalny. Mądrość jako przedmiot zainteresowania psychologii – sposoby diagnozy.
13. Kompetencje interpersonalne w kształtowaniu różnic indywidualnych.
14. Psychologia różnic indywidualnych na tle innych działów psychologii.
Ćwiczenia
1.Wprowadzenie w problematykę zajęć, informacje o warunkach zaliczenia, sprawy organizacyjne.
2.Podstawowe metody psychologii różnic indywidualnych: a) w badaniach naukowych (analiza czynnikowa, korelacje, porównania międzygrupowe) b) w badaniach diagnostycznych (testy, kwestionariusze i skale ocen).
3.Etyczne i prawne aspekty stosowania testów i diagnozy psychologicznej.
4.Pomiar inteligencji płynnej – Skala Matryc Ravena – TMS, TMZ.
5.Pomiar inteligencji płynnej – CFT 20-R.
6.Pomiar inteligencji płynnej – CFT-3.
7.Pomiar inteligencji skrystalizowanej – prezentacja baterii APIS/ APIS-Z(R).
8.Pomiar inteligencji skrystalizowanej – analiza interindywidualna APIS.
9.Pomiar inteligencji skrystalizowanej – analiza intraindywidualna APIS.
10.Pomiar inteligencji skrystalizowanej – test Omnibus.
11. Pomiar płynności ekspresyjnej – TPE.
12.Prezentacja Testu Rozumienia Słów – TRS-S, TRS-Z.
13.Relacje pomiędzy inteligencją płynną i skrystalizowaną.
14. Pomiar inteligencji (test sprawdzający wiedzę, umiejętności i kompetencje).
15. Omówienie wyników testu końcowego i zaliczenia.
|
W cyklu 2021/22_Z:
W ramach przedmiotu prowadzone są wykłady i ćwiczenia. Na wykładach studenci zdobywają wiedzę na temat teorii inteligencji ogólnej, społecznej i emocjonalnej a także koncepcji stylów poznawczych i stylów myślenia. Poruszane jest także zagadnienie mądrości jako przedmiot badań psychologicznych oraz jej determinantów. |
W cyklu 2022/23_Z:
W ramach przedmiotu prowadzone są wykłady i ćwiczenia. Na wykładach studenci zdobywają wiedzę na temat teorii inteligencji ogólnej, społecznej i emocjonalnej a także koncepcji stylów poznawczych i stylów myślenia. Poruszane jest także zagadnienie mądrości jako przedmiot badań psychologicznych oraz jej determinantów. Na ćwiczeniach poznają różne testy badające inteligencję oraz uczą się ich używania w celach diagnostycznych. |
W cyklu 2023/24_Z:
W ramach przedmiotu prowadzone są wykłady i ćwiczenia. Na wykładach studenci zdobywają wiedzę na temat teorii inteligencji ogólnej, społecznej i emocjonalnej a także koncepcji stylów poznawczych i stylów myślenia. Poruszane jest także zagadnienie mądrości jako przedmiot badań psychologicznych oraz jej determinantów. |
W cyklu 2024/25_Z:
W ramach przedmiotu prowadzone są wykłady i ćwiczenia. Na wykładach studenci zdobywają wiedzę na temat teorii inteligencji ogólnej, społecznej i emocjonalnej a także koncepcji stylów poznawczych i stylów myślenia. Poruszane jest także zagadnienie mądrości jako przedmiot badań psychologicznych oraz jej determinantów. Na ćwiczeniach poznają różne testy badające inteligencję oraz uczą się ich używania w celach diagnostycznych. |
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/24_Z: | W cyklu 2024/25_Z: | W cyklu 2020/21_Z: | W cyklu 2021/22_Z: | W cyklu 2022/23_Z: |
Efekty kształcenia
Wiedza:
1) Identyfikuje podstawowe koncepcje struktury intelektu (PS_W07).
2) Charakteryzuje nowe teorie temperamentu (PS_W07).
3) Wyjaśnia znaczenie inteligencji w funkcjonowaniu człowieka (PS_W04).
4) Rozróżnia podstawowe typy podejść do diagnozy intelektu i temperamentu (PS_W08).
5) Zna podstawowe testy inteligencji i temperamentu (PS_W05).
6) Rozumie etyczne i prawne aspekty stosowania testów (PS_W10).
Umiejętności:
1) Umie przeprowadzić badanie wybranymi testami inteligencji i temperamentu (PS_U01).
2) Potrafi zinterpretować wyniki (PS_U03).
3) Potrafi integrować wyniki i dokonywać diagnozy intelektu i temperamentu (PS_U04).
4) Potrafi przekazywać informacje zwrotne o wynikach badania
testowego (PS_U05).
Kompetencje:
1) Wykazuję zrozumienie i tolerancję wobec różnorodności (PS_K01).
2) Ma świadomość odpowiedzialności za stawiane diagnozy i przekazywane informacje zwrotne PS_K02).
3) Respektuje i szanuje prawa osób badanych oraz autorów i wydawców testów (PS_K05).
ECTS: 5 punktów (udział w wykładzie: 30; udział w ćwiczeniach: 30; przygotowanie do egzaminu: 20; przygotowanie do kolokwium (ćwiczenia): 20; lektury: 50; [150:30=5]).
Kryteria oceniania
Wykład
Forma zaliczenia wykładu: kolokwium pisemne (test).
Warunkiem zaliczenia jest udzielenie poprawnej odpowiedzi na ponad 50% pytań.
Ćwiczenia
Warunki konieczne do zaliczenia ćwiczeń: 1) liczba nieobecności nieprzekraczająca trzech; 2) aktywny udział w zajęciach (nieprzygotowanie do ćwiczeń skutkuje obniżeniem oceny o 0,5); 3) zaliczenie testu.
Praktyki zawodowe
Brak.
Literatura
Wykład
Gardner, H. (2001). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina.
Hampson, S. E., Colmana A. M. (2000). Psychologia różnic indywidualnych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Klinkosz, W., Iskra, J., Artymiak, M. (2021). Kompetencje interpersonalne i relacje interpersonalne studentów i ich inteligencja emocjonalna. Current Issues in Personality Psychology, 9(2), 125–134.
Iskra, J., Klinkosz, W. (2020). Trudności studenckie: metoda pomiaru i możliwości pomocy. Warszawa: Difin.
Klinkosz, W., Iskra, J., Dawidowicz, M. (2017). Kwestionariusz Kompetencji Interpersonalnych ICQ-R D. Buhrmester, W. Furman, M.T. Wittenberg i H.T. Reis. Podręcznik. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Klinkosz, W. (2010). Zdolności intelektualne a motywacja osiągnięć studentów. W: A. Sękowski, W. Klinkosz (red.). Zdolności człowieka w ujęciu współczesnej psychologii, s. 117-138. Lublin: TN KUL.
Klinkosz, W. (2003). Sukces akademicki studentów niewidomych i słabo widzących a ich osobowość. Lublin: TN KUL.
Klinkosz, W. (2004). Wybrane problemy badań nad wybitnie zdolnymi osobami niepełnosprawnymi. W: A. Sękowski (red.) Psychologia zdolności. Współczesne kierunki badań, s. 91-112. Warszawa: PWN.
Marszał-Wiśniewska, M., Fajkowska-Stanik, M. (red.) (2003) Psychologia różnic indywidualnych. Gdańsk: GWP.
Matczak, A. (1982). Style poznawcze. Warszawa: PWN.
Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii.
Matczak, A. (2000). Style poznawcze. W: J. Strelau (red.), Psychologia: Podręcznik akademicki. T. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 761-782.
Matczak, A. O potrzebie modyfikacji procedury testowego badania zdolności. Przegląd Psychologiczny, 1998, T. 41, Z. 1/2, 89-102.
Nęcka, E. (1994). Inteligencja i procesy poznawcze. Kraków: Oficyna wydawnicza „Impuls”.
Nęcka, E. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.), Psychologia: Podręcznik akademicki. T. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza – Struktura - Funkcje. Gdańsk: GWP.
Nosal, Cz. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: PWN.
Nosal, Cz. (1992). Diagnoza typów umysłu. Rozwinięcie i zastosowanie teorii Junga. Warszawa: PWN.
Popek, S. (red.) (1996). Zdolności i uzdolnienia jako osobowościowe właściwości człowieka. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Seligman, D. (1995). O inteligencji prawie wszystko. Kontrowersje wokół ilorazu inteligencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sękowski, A., Klinkosz, W. (red.) (2010). Zdolności człowieka w ujęciu współczesnej psychologi. Lublin: TN KUL.
Sternberg, R. J. (1999). Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: WSiP.
Strelau, J. (1997). Inteligencja człowieka. Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
Strelau, J. (2000 lub późniejsze wznowienia). Psychologia. Podręcznik akademicki (T. 1 rozdz. 6, 12.2, 12.3; T. 2 rozdz. 37-40). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Strelau, J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Scholar.
Ćwiczenia
1. Anastasi, A., Urbina. S. (1999). Testy psychologiczne (rozdz. 4, 5). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
2. Ciechanowicz, A., Jaworowska, A., Szustrowa, T. (1996). Testy-prawo-praktyka. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
3. Jaworowska, A. (2004). Dostęp do testów psychologicznych i kompetencje zawodowe ich użytkowników. W: J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska (red.), Etyczne dylematy psychologii. Warszawa: Academica.
4. Jaworowska, A. (2017). Test Matryc Ravena w wersji dla Zaawansowanych. Polska normalizacja 2016. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
5. Jaworowska, A., Matczak, A. (2002). Omnibus. Test inteligencji. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
6. Jaworowska, A., Szustrowa, T. (2000). Podręcznik do Testu Matryc Ravena. Wersja Standard TMS. Formy: Klasyczna, Równoległa, Plus. Polskie standaryzacje. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
7. Matczak, A., Jaworowska, A. (2020). Test Płynności Ekspresyjnej TPE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
8. Matczak, A., Jaworowska, A., Ciechanowicz, A., Stańczak, J. (2006). Bateria testów APIS-Z. Podręcznik (wyd. 2). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
9. Matczak, A., Jaworowska, A., Martowska, K. (2012). Test Rozumienia Słów. Wersja Standard. Wersja dla Zaawansowanych TRS-S, TRS-Z. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
10. Matczak, A., Martowska, K. (2013). Neutralny Kulturowo Test Inteligencji - wersja 3 Raymonda B. Cattella i Alberty K.S. Cattell. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
11. Matczak, A., Wujcik, R., Stańczak, J., Jaworowska, A., Wrocławska-Warchala, E. (2020). APIS-Z(R). Bateria testów. Wersja zrewidowana. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
12. Stańczak, J. (2013). Neutralny Kulturowo Test Inteligencji Cattella - wersja 2. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
13. Standardy do testów stosowanych w psychologii i pedagogice. (2007). Gdańsk: GWP.
14. Wytyczne Międzynarodowej Komisji Ds. Testów. www.practest.com.pl
|
W cyklu 2021/22_Z:
Gardner, H. (2001). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina. |
W cyklu 2022/23_Z:
Gardner, H. (2001). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina. |
W cyklu 2023/24_Z:
Gardner, H. (2001). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina. |
Uwagi
|
W cyklu 2021/22_Z:
Brak. |
W cyklu 2022/23_Z:
Brak. |
W cyklu 2023/24_Z:
Brak. |
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: