Research methods in anthropology and human ecology. From the field to the lab WF-OB-PORM

Jakie są największe problemy, przed którymi stoi ludzkość w XXI wieku? Głód? Regionalne niedobory wody? Globalne pandemie, w tym zespół nabytego niedoboru odporności? Zaspokojenie światowego zapotrzebowania na energię? Globalne ocieplenie? Globalny kryzys finansowy? Międzynarodowy terroryzm? Odpowiedź brzmi: wszystkie te zagrożenia- i jeszcze więcej. Coraz częściej naukowcy zajmujący się problematyką zrównoważonego rozwoju oraz relacją człowieka ze środowiskiem naturalnym dostrzegają, że człowiek jest częścią przyrody- i zawsze nią był. Dlatego współczesne wyzwania wymagają nowego, bardziej zintegrowanego, transdyscyplinarnego spojrzenia na to, jak ludzie w przeszłości wchodzili w interakcje z resztą środowiska naturalnego.

Ocena potrzeb współczesnego człowieka w kontekście zrównoważonego rozwoju częściowo wynika z biologicznych podstaw, adaptacji oraz wzorców zachowań, jakie ludzie przejawiali w przeszłości. Dzięki metodom laboratoryjnym jesteśmy w stanie odtworzyć te informacje i wyciągać wnioski dotyczące funkcjonowania człowieka w środowisku- zarówno dawniej, jak i dziś. Na przykład w ramach kursu studenci uczą się, jak zrekonstruować dietę przodków oraz dyskutują nad tym, czym jest „zrównoważona dieta” na podstawie danych o ludziach żyjących setki lat temu.

Treści prezentowane podczas zajęć koncentrują się na badaniach człowieka prowadzonych na podstawie szczątków szkieletowych. Celem kursu jest przekazanie wiedzy o tym, w jaki sposób społeczeństwa ludzkie wchodziły w interakcje z ekosystemami oraz jakie metody pozwalają nam to ustalić.

W cyklu 2024/25_L:

Wyzwania XXI wieku. Ujęcie regionalne i globalne. Analiza porównawcza sytuacji w Polsce i Islandii.
Antropolog na stanowisku archeologicznym. Metody stosowane w pracy terenowej.
Bezpośrednie i pośrednie metody badawcze w ekologii człowieka.
Przygotowanie materiału do analiz antropologicznych i bioarcheologicznych.
Analiza zmian diagenetycznych w tkance kostnej.
Ewolucja relacji człowiek–środowisko. Długoterminowe cele projektu „Zintegrowana historia i przyszłość ludzi na Ziemi” (IHOPE). (OB1_W07)
Izotopy stabilne węgla i azotu: izolacja kolagenu z próbek kostnych.
Stabilne izotopy tlenu w bioarcheologii.
Izolacja fosforanów do analiz pochodzenia i migracji.
Pierwiastki śladowe w badaniach bioarcheologicznych.
Rozwój a kondycja biologiczna populacji.
Metody określania wieku i płci osobnika.
Pomiary szkieletu pozaczaszkowego, rekonstrukcja wysokości ciała.
Analiza szczątków z grobów zbiorowych i ciałopalnych.
Identyfikacja odcisków palców – daktyloskopia. Problemy metodologiczne w badaniach przodków.

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych

nie dotyczy

Opis nakładu pracy studenta w ECTS

W cyklu 2023/24_L:

(po angielsku) 6 ECTS = 1 ECTS (lecture) + 2 ECTS (participation in the discussion during the classes)+ 3 ECTS (mastering the Essential FTIR software and preparation for tests)

W cyklu 2024/25_L:

1 punkt ECTS odpowiada 25–30 godzinom nakładu pracy studenta.

W cyklu 2022/23_Z:

(po angielsku) 6 ECTS = 1 ECTS (lecture) + 2 ECTS (participation in the discussion during the classes)+ 3 ECTS (mastering the Essential FTIR software and preparation for tests)

Poziom przedmiotu

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się

OB1_W02 OB1_W07 OB1_W08 OB1_W11 OB1_U16 OB2_W12 OB2_U15 OB2_K09

Typ przedmiotu

obowiązkowy

Wymagania wstępne

znajomość języka angielskiego (przynajmniej poziom B1/B2)

Koordynatorzy przedmiotu

Aleksandra Lisowska-Gaczorek

Efekty kształcenia

Student wyjaśnia zależności i współzależności pomiędzy różnymi dyscyplinami nauk przyrodniczych i społecznych, w szczególności tymi, które dotyczą ożywionych i nieożywionych składników przyrody.
Student potrafi zastosować podstawową wiedzę z zakresu matematyki, fizyki i chemii do opisu procesów zachodzących w środowisku naturalnym.
Wykazuje znajomość terminologii oraz metod stosowanych w badaniach przyrodniczych. Charakteryzuje techniki izotopowe wykorzystywane do badania komponentów środowiska i potrafi łączyć wiedzę z różnych dziedzin nauk przyrodniczych w celu rozwiązywania problemów środowiskowych oraz zagadnień związanych z relacjami człowiek–środowisko.

Kryteria oceniania

1. obecność na wykładzie (70%)
2. Test końcowy (100-90% bardzo dobry, 80-70% dobry, 60-50% dostateczny, poniżej 50% niedostateczny).

Literatura

literatura dostępna u prowadzącego, lub przekazywane na każdych zajęciach łącza do najnowszych publikacji naukowych w trybie otwartego dostępu

W cyklu 2024/25_L:

Dodatkowa literatura dostępna dla zainteresowanych u prowadzącego:
White & Folkens (2005). The human bone manual. Amsterdam: Elsevier Academic.
Sandford (1993) Investigations of ancient human tissue. Gordon & Breach
Larsen (1997) Bioarchaeology Interpreting behavior from the human skeleton. Cambridge University Press
McGovern, T. H., Vésteinsson, O., Friđriksson, A., Church, M., Lawson, I., Simpson, I. A., ... & Dunbar, E. (2007). Landscapes of settlement in northern Iceland: Historical ecology of human impact and climate fluctuation on the millennial scale. American anthropologist, 109(1), 27-51.

York, R. (2006). Ecological paradoxes: William Stanley Jevons and the paperless office. Human Ecology Review, 143-147.
Dietz, T., Rosa, E. A., & York, R. (2009). Environmentally efficient well-being: Rethinking sustainability as the relationship between human well-being and environmental impacts. Human Ecology Review, 114-123.
Richerson, P. J., Mulder, M. B., & Vila, B. (1996). Principles of human ecology. Simon & Schuster Custom Pub..
Ericson, J. E. (1985). Strontium isotope characterization in the study of prehistoric human ecology. Journal of human evolution, 14(5), 503-514.
Dyball, R., & Newell, B. (2014). Understanding human ecology: A systems approach to sustainability. Routledge.
Adams, C. C. (1935). The relation of general ecology to human ecology. Ecology, 16(3), 316-335.
Wasserheit, J. N. (1994). Effect of changes in human ecology and behavior on patterns of sexually transmitted diseases, including human immunodeficiency virus infection. Proceedings of the National Academy of Sciences, 91(7), 2430-2435.
Marten, G. G. (2010). Human ecology: Basic concepts for sustainable development. Routledge.
Glaeser, B. (2016). Environment, Development, Agriculture: Integrated Policy through Human Ecology: Integrated Policy through Human Ecology. Routledge.
McGlade, J. (1995). Archaeology and the ecodynamics of human-modified landscapes. Antiquity, 69(262), 113-132.
Scudder, S. J., Foss, J. E., & Collins, M. E. (1996). Soil science and archaeology. Advances in agronomy, 57, 1-76.
Lawrence, R. J. (2003). Human ecology and its applications. Landscape and urban planning, 65(1-2), 31-40.
Croll, E., & Parkin, D. (2002). Anthropology, the environment and development. In Bush Base, Forest Farm (pp. 15-22). Routledge.
Orlove, B., & Caton, S. C. (2010). Water sustainability: Anthropological approaches and prospects. Annual Review of Anthropology, 39, 401-415.
Shortall, R., & Kharrazi, A. (2017). Cultural factors of sustainable energy development: A case study of geothermal energy in Iceland and Japan. Renewable and sustainable energy reviews, 79, 101-109.
Becker, C. D., & Ostrom, E. (1995). Human ecology and resource sustainability: the importance of institutional diversity. Annual review of ecology and systematics, 113-133.
Robinson, J. G. (1993). The limits to caring: sustainable living and the loss of biodiversity. Conservation biology, 7(1), 20-28.
Tilman, D., & Clark, M. (2014). Global diets link environmental sustainability and human health. Nature, 515(7528), 518-522.
Lassaletta, L., Billen, G., Garnier, J., Bouwman, L., Velazquez, E., Mueller, N. D., & Gerber, J. S. (2016). Nitrogen use in the global food system: past trends and future trajectories of agronomic performance, pollution, trade, and dietary demand. Environmental Research Letters, 11(9), 095007.
Reed, K., & Ryan, P. (2019). Lessons from the past and the future of food. World archaeology, 51(1), 1-16.
Sabaté, J., & Soret, S. (2014). Sustainability of plant-based diets: back to the future. The American journal of clinical nutrition, 100(suppl_1), 476S-482S.
McMichael, A. J. (2002). Population, environment, disease, and survival: past patterns, uncertain futures. The Lancet, 359(9312), 1145-1148.
Gluckman, P. D., & Hanson, M. A. (2004). Living with the past: evolution, development, and patterns of disease. Science, 305(5691), 1733-1736.
Daszak, P., Cunningham, A. A., & Hyatt, A. D. (2001). Anthropogenic environmental change and the emergence of infectious diseases in wildlife. Acta tropica, 78(2), 103-116.
Tilman, D. (1999). Global environmental impacts of agricultural expansion: the need for sustainable and efficient practices. Proceedings of the national Academy of Sciences, 96(11), 5995-6000.
Warner, K., Hamza, M., Oliver-Smith, A., Renaud, F., & Julca, A. (2010). Climate change, environmental degradation and migration. Natural Hazards, 55(3), 689-715.
McLeman, R. A. (2009). On the origins of environmental migration. Fordham Envtl. L. Rev., 20, 403.
Costanza, R., Graumlich, L., Steffen, W., Crumley, C., Dearing, J., Hibbard, K., ... & Schimel, D. (2007). Sustainability or collapse: what can we learn from integrating the history of humans and the rest of nature?. AMBIO: A Journal of the Human Environment, 36(7), 522-527.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu WF-OB-PORM w USOSweb