Rozumienie osoby w fenomenologii na przykładzie filozofii Edyty Stein. WF-FI-PSYCH-MAZ24
Na pytanie: „czym jest twoja osoba?” - nie mogę odpowiedzieć: „moje ciało, mój rozum, moja wola, moja wolność, mój duch”. To wszystko to jeszcze nie osoba, to jest dopiero jak gdyby materiał na nią. Cała rzeczywistość człowieka, a więc nie tylko ciało, świadomość czy wolność, należy do zakresu osoby, która wyposażona jest w wyjątkową godność, przynależną każdemu człowiekowi.
Dziś wiele mówi się na temat rozumienia natury i osoby ludzkiej, proponując często jej błędne ujęcie, dlatego warto zapoznać się z personalizmem Edyty Stein, której filozofia zrodziła się z fascynacji istnieniem osoby ludzkiej. Jej koncepcja osoby jest bardzo aktualna, łączy bowiem w sobie dowartościowanie indywidualnego aspektu bycia osobą z tym, co wspólnotowe i ukierunkowane na solidarność społeczną. Jest to inne ujęcie w stosunku do liberalizmu lub komunitaryzmu, czyli podejścia indywidualistycznego lub kolektywistycznego w rozumieniu osoby.
Warto również podkreślić, że E. Stein proponuje połączyć w racjonalny sposób autonomię człowieka z jego heteronomią (czyli zależnością od norm zewnętrznych), tworząc teonomiczną (czyli zależną od Bożego prawa) koncepcję osoby. Z dobrze rozumianej teonomii można z kolei wyprowadzić ważne treści etyczne, które rzucają wiele światła na rozwiązywanie współczesnych dylematów moralnych.
Ta „głęboka” filozofia osoby może stanowić lekarstwo na współczesną, promowaną przez niektóre środowiska, "płytką", jednowymiarową antropologię, która wręcz animalizuje człowieka.
Filozofia E. Stein ma wymiar teoretyczny i praktyczny; nie ulega więc wątpliwości, że badania nad jej myślą pozostają aktualne i bardzo potrzebne.
|
W cyklu 2024/25_L:
Na pytanie: „czym jest twoja osoba?” - nie mogę odpowiedzieć: „moje ciało, mój rozum, moja wola, moja wolność, mój duch”. To wszystko to jeszcze nie osoba, to jest dopiero jak gdyby materiał na nią. Cała rzeczywistość człowieka, a więc nie tylko ciało, świadomość czy wolność, należy do zakresu osoby, która wyposażona jest w wyjątkową godność, przynależną każdemu człowiekowi. |
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
- Student(ka) poznaje i rozumie ważne pojęcia związane z personalistyczną filozofią człowieka E. Stein i niektórymi, ważnymi obszarami współczesnej kultury.
- Zapoznaje się z filozoficznymi przyczynami kryzysu kultury współczesnej, jak również z środkami, które mogą uzdrowić kulturę. Pochodzą one m.in. ze strony personalizmu.
Umiejętności:
- Student(ka) potrafi zająć samodzielnie stanowisko w dyskusji na temat "błędu antropologicznego" i kryzysu kultury współczesnej i możliwościami jego przezwyciężenia.
- Poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną z zakresu problematyki wykładu.
Kompetencje społeczne:
- Student(ka) zachowuje otwartość na różne argumenty dotyczące kryzysu współczesnej kultury rozumiejąc jego przyczyny i konsekwencje.
- Potrafi wejść w rzeczą dyskusję z osobami reprezentującymi różne światopoglądy, szczególnie odnośnie rozumienia osoby ludzkiej.
Punkty ECTS:
udział w wykładzie - 30
przygotowanie do wykładu i lektura tekstów - 30
przygotowanie do zaliczenia - 25
konsultacje - 5
SUMA GODZIN 90 [90:30=3]
LICZBA ECTS – 3
Kryteria oceniania
Metody i kryteria ocenienia:
- ocena niedostateczna (2) - student nie zna podstawowych zagadnień omówionych na wykładzie
- ocena dostateczna (3) - student pobieżnie orientuje się w problematyce wykładu, wymienia omówione zagadnienia, nie potrafi jednak dokonać głębszej analizy prezentowanych problemów
- ocena dobra (4) - student zna wszystkie poruszane na zajęciach zagadnienia, szczegółowo charakteryzuje kluczowe pojęcia związane z koncepcją osoby ludzkiej w personalizmie.
- ocena bardzo dobra (5) - student zna szczegółowo rozwiązania wszystkich omawianych zagadnień, oraz twórczo i krytycznie potrafi odnieść się do każdego z nich.
- Szczegółowe kryteria oceniania zostaną podane na pierwszym wykładzie.
Literatura
Źródła:
- Stein, E., „Byt skończony a byt wieczny", tłum., I. J. Adamska, Poznań, Wydawnictwo W drodze 1995.
- Stein, E., „O zagadnieniu wczucia”, tłum. D. Gierulanka i J. F. Gierula, Kraków, Znak 1988.
- Stein, E., „Ontyczna struktura osoby i jej problematyka teoriopoznawcza", w: taż, „Twierdza duchowa”, tłum., I. J. Adamska Poznań Wydawnictwo Zysk i S-ka, 1998.
- Św. Teresa Benedykta od Krzyża, Edyta Stein, „Autoportret z listów. Część pierwsza 1916- 1933”, tłum., I. Adamska, A. Talarek, Kraków 2003.
- Św. Teresa Benedykta od Krzyża, Edyta Stein, „Autoportret z listów. Część druga 1933-1942”, tłum., I. Adamska, A. Talarek, Kraków 2003.
- Św. Teresa Benedykta od Krzyża, Edyta Stein, „Autoportret z listów. Część trzecia, Listy do Romana Ingardena”, tłum., M. Klentak-Zabłocka, A. Wajs, Kraków 2003.
- Św. Teresa Benedykta od Krzyża, Edyta Stein, „Wiedza krzyża. Studium o św. Janie od Krzyża”, tłum., I. Adamska, Kraków 2005.
- Św. Teresa Benedykta od Krzyża, Edyta Stein, „Czym jest człowiek. Antropologia teologiczna”, tłum. G. Sowiński, Kraków 2012.
- „Edyta Stein. Europa i jej tożsamość”, red. J. Machnacz, T. Marcinów, K. Serafin, Wrocław 2017.
- Św. Teresa Benedykta od Krzyża, Edyta Stein, „Budowa osoby ludzkiej. Wykład z antropologii filozoficznej”, tłum., G. Sowiński, Kraków 2015.
- „Spór o prawdę istnienia. Listy Edith Stein do Romana Ingardena”, tłum., M. Klentak-Zabłocka, A. Wajs, Warszawa 1994.
Opracowania:
- Batzdorff S., „Ciocia Edyta. Żydowskie dzidzictwo katolickiej świętej”, tłum. M. Grzywacz, Poznań 2011.
- Comte-Sponville A., „Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do duchowości
bez Boga”, tłum. E. Aduszkiewicz, Warszawa 2011.
- Crosby, J. F., „Dialektyka podmiotowości i transcendencja osoby ludzkie”, Ethos 2 (3) 1988, s. 57-65.
- Crosby, J. F., „Zarys filozofii osoby. Bycie sobą”, tłum. B. Majczyna Kraków WAM, 2007.
- Darowski, R., „Filozofia człowieka. Zarys problematyki”, Kraków 2008.
- Ferry, L., Vincent, J. D., „Co to jest człowiek?”, tłum. M. Milewska, Warszawa 2003.
- Flew A., „Bóg istnieje”, tłum. R. Pucek, Warszawa 2011.
- Gesche, A., „Człowiek”, tłum. A. Kuryś, Poznań 2005.
- Grudzień, A., „Kryterium człowieczeństwa embrionu ludzkiego”, „Bioetyczne Zeszyty Pediatrii”, Kraków, rocznik: Vol. 2(2005) nr 2.
- Guardini, R., „Świat i osoba. Próby ujęcia chrześcijańskiej nauki o człowieku”, tłum. M. Turowicz, w: tenże, „Koniec czasów nowożytnych. Świat i osoba. Wolność, łaska, los". Kraków, Znak 1969, s. 87-219.
- Hildebrand, D. von, „Serce. Rozważania o uczuciowości ludzkiej i uczuciowość Boga-człowieka”, tłum. J. Koźbiał, Poznań 1987.
- Hildebrand, D. von, „Czym jest filozofia”, tłum. P. Mazanka, J. Sidorek, Kraków WAM, 2012.
- Hildebrand, D. von, „Metafizyka wspólnoty. Rozważania nad istotą i wartością wspólnoty”, tłum. J. Zychowicz, Kraków WAM, 2012.
- Ingarden, R., „Książeczka o człowieku”, Kraków 1987.
- Jaroszyński, P., „Kultura chrześcijańska szansą uniknięcia błędu antropologicznego”, w: A. Maryniarczyk, K. Stępień (red.): „Błąd antropologiczny”, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2003.
- Lubac de H., „Dramat ateizmu humanistycznego”", tłum. A. Ziernicki, Kraków
2004.
- Mazanka P., „Źródła sekularyzacji i sekularyzmu w kulturze europejskiej”,
Warszawa 2003.
- Mazanka P., „Schopenhauer a sekularyzm”, Warszawa 2024,
- Novak M., „Boga nikt nie widzi. Noc ciemna ateistów i wierzących”, tłum., M.
Pasiciak, Kraków 2010.
- Sokolowski, R., „Wprowadzenie do fenomenologii”, tłum.: M. Rogalski, Kraków WAM, 2012.
- Spaemann, R., „Osoby. O różnicy między czymś a kimś”, tłum. J. Merecki, seria: Terminus 22, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
- Wilk R., „Człowiek - istota wezwana. Antropologiczno-personalistyczne aspekty filozoficznej twórczości Edyty Stein – Św. Teresy Benedykty od Krzyża”, Kraków 2003.
- Wojtyła, K., „Osoba i czyn” w: tenże, "Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne”, wyd. 3 Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL 1994, s. 43-344.
- Wojtyła, K., „Miłość i odpowiedzialność” wyd. 4, Lublin Towarzystwo Naukowe KUL, 1986.
|
W cyklu 2024/25_L:
Źródła: Opracowania: - Batzdorff S., „Ciocia Edyta. Żydowskie dzidzictwo katolickiej świętej”, tłum. M. Grzywacz, Poznań 2011. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: