Filozofia przyrody i przyrodoznawstwa WF-FI-N112-FPP
- https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aQfz1DE1v_CX9-fI6391tTS_HyOcCOmZzhQGAaYAeDe01%40thread.tacv2/conversations?groupId=ad81bafe-4de9-4221-9548-106176b6aed7&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3
- https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aAq1fxdMn5S9kS9KZd8lxkkCLqIBGnHT2BTPb_0YUs_s1%40thread.tacv2/conversations?groupId=f2c98d9a-697f-4b5f-9547-b6981df9bb41&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3 (w cyklu 2021/22_Z)
- https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aOwbJ9-sJ_AhKiJ7-4klpE9Uobb5o2x9wVIBFGE6W30E1%40thread.tacv2/conversations?groupId=6b4670c8-2944-491e-b63c-de588da4b8d0&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3 (w cyklu 2022/23_Z)
Celem wykładu jest wprowadzenie w podstawy filozofii przyrody i filozofii przyrodoznawstwa oraz nabycie przez studentów umiejętności filozoficznej interpretacji faktów naukowych, a także rozumienia metody naukowej i metody filozofii przyrody oraz filozofii przyrodoznawstwa. Ćwiczenia są rozszerzeniem i dopełnieniem treści wykładu. Polegają na omawianiu treści wyznaczonych lektur i innych materiałów tematycznych oraz formułowaniu i wspólnym analizowaniu stawianych problemów. Celem tych zajęć jest zapoznanie studentów z najważniejszymi zagadnieniami wchodzącymi w obszar zainteresowania filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, wypracowanie umiejętności samodzielnej analizy tekstu filozoficznego, streszczania poglądów autorów oraz formułowania wniosków i ocen, a także zainteresowanie lekturą tekstów naukowych i filozoficznych.
|
W cyklu 2021/22_Z:
Przez filozofię przyrody najczęściej rozumie się filozoficzną refleksję nad przyrodą, nad rzeczywistością materialną otaczającą człowieka. Mamy zatem do czynienia z dyscypliną filozoficzną, której przedmiotem badania jest świat materialny. Należy jednak pamiętać, że istnieją nauki przyrodnicze, które również badają świat materialny. Zasadne zatem jest pytanie, czy są jakieś problemy dotyczące przyrody, których te nauki nie są w stanie rozwiązać, a które mogłyby stać się przedmiotem zainteresowania filozofa przyrody. Po drugie, nie jest jasne, czym jest to, co nazywamy przyrodą, toteż nie jest oczywiste, co jest przedmiotem filozofii przyrody. Po trzecie, powstaje kwestia relacji między filozofią przyrody a naukami przyrodniczymi i innymi dyscyplinami filozoficznymi. Po czwarte, pojawia się problem, jak uprawiać filozofię przyrody, by nie zmieniła się w popularyzowanie wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych bądź w oderwane od rzeczywistości czyste spekulacje na temat przyrody. Ponadto od filozofii przyrody należy odróżnić filozofię przyrodoznawstwa czyli filozofię nauk przyrodniczych, która zajmuje się naukami przyrodniczymi, badając ich metodologię, status poznawczy, rozwój teorii naukowych itp. Nauki szczegółowe badają z powodzeniem świat materialny. Czy jest zatem jeszcze miejsce dla filozofii przyrody? Uzasadnieniem potrzeby jej uprawiania niech będzie wymienienie wielu zadań, które można przed nią postawić, a których nauki przyrodnicze nie podejmują. Głównym celem filozofii przyrody jest poznanie istoty czy natury poszczególnych przedmiotów materialnych oraz całego kosmosu. Aby to osiągnąć, należy odpowiedzieć na następujące pytania: jaka jest istota bytów materialnych, jaka jest natura czasu i przestrzeni, jak możliwe są zmiany i ewolucja w przyrodzie, czy przyroda jest deterministyczna, czy w przyrodzie istnieje celowość, jaka jest natura prawidłowości przyrodniczych. W filozofii przyrody rozpatruje się również szczegółowe kwestie dotyczące: struktury bytów występujących w przyrodzie, natury organizmów żywych, relacji między naturalnymi obiektami a wytworami człowieka, relacji między materią a szeroko rozumianym psychizmem. W pewnym zakresie próbuje się również odpowiedzieć na następujące pytania: jaka jest relacja między tym, co jest materialne, a tym, co jest pozamaterialne czy duchowe; jaka jest przyczyna zaistnienia wszechświata, ewolucji kosmosu i poszczególnych struktur w nim występujących. Te zagadnienia tradycyjnie były podejmowane przez filozofów przyrody i ze względu na metody badawcze nauk przyrodniczych nie mogą być w nich rozpatrywane. Również samo istnienie nauk przyrodniczych i ich skuteczność w poznawaniu świata stworzyły interesujący obszar badawczy dla filozofii przyrody. Przede wszystkim warunkiem uprawiania nauki jest powtarzalność zjawisk oraz możliwość grupowania obiektów przyrodniczych podobnych pod pewnym względem. Warto zatem postawić następujące pytania: co sprawia, że rzeczywistość materialna posiada te własności, dlaczego można dokonywać idealizacji i abstrahowania, dlaczego matematyka jest tak użyteczna przy badaniu przyrody. Pojawia się też kwestia istnienia rozmaitych obiektów, które są postulowane przez teorie przyrodnicze, jak np. kwarki, elektrony, osobliwość kosmologiczna. Również te problemy nie poddają się metodom badawczym nauk przyrodniczych; są to problemy filozoficzne. Jest zatem miejsce na filozofię przyrody, na badanie świata przyrodniczego innymi metodami niż charakterystyczne dla nauk przyrodniczych. |
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Opis nakładu pracy studenta w ECTS
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
- ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w relacji do nauk przyrodniczych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej nauk przyrodniczych i filozofii
- zna podstawowe zagadnienia z zakresu filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody
Umiejętności:
- wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych na temat nauk przyrodniczych, filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody
- potrafi analizować tekst filozoficzny i przytaczać główne tezy badanych wypowiedzi naukowych i filozoficznych, stosownie do ich istotności
Kompetencje:
- rozumie znaczenie wiedzy przyrodniczej i filozoficznej w całokształcie ludzkiej kultury
- ma świadomość ograniczeń poznania naukowego i dąży do znajdowania odpowiedzi na pytania dotyczące przyrody na płaszczyźnie filozoficznej
Kryteria oceniania
Ocena 5:
- ma kompletną wymaganą podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w relacji do nauk przyrodniczych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej nauk przyrodniczych i filozofii
- w pełni zna podstawowe zagadnienia z zakresu filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody
- całkowicie trafnie wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych na temat nauk przyrodniczych, filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody
- w pełni prawidłowo potrafi analizować tekst filozoficzny i przytaczać główne tezy badanych wypowiedzi naukowych i filozoficznych, stosownie do ich istotności
- całkowicie prawidłowo rozumie znaczenie wiedzy przyrodniczej i filozoficznej w całokształcie ludzkiej kultury
- ma pełną świadomość ograniczeń poznania naukowego i wytrwale dąży do znajdowania odpowiedzi na pytania dotyczące przyrody na płaszczyźnie filozoficznej
Ocena 4:
- ma częściową wymaganą podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w relacji do nauk przyrodniczych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej nauk przyrodniczych i filozofii
- w znacznym stopniu, choć nie w pełni zna podstawowe zagadnienia z zakresu filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody
- zasadniczo trafnie wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych na temat nauk przyrodniczych, filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody
- poprawnie, bez istotnych błędów potrafi analizować tekst filozoficzny i przytaczać główne tezy badanych wypowiedzi naukowych i filozoficznych, stosownie do ich istotności
- nie całkowicie prawidłowo rozumie znaczenie wiedzy przyrodniczej i filozoficznej w całokształcie ludzkiej kultury
- ma częściową świadomość ograniczeń poznania naukowego i nie wpełni konsekwentnie dąży do znajdowania odpowiedzi na pytania dotyczące przyrody na płaszczyźnie filozoficznej
Ocena 3:
- ma ograniczoną, ale zadowalającą wymaganą podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filozofii w relacji do nauk przyrodniczych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej nauk przyrodniczych i filozofii
- zadowalająco zna podstawowe zagadnienia z zakresu filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody
- poprawnie, choć z błędami wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych na temat nauk przyrodniczych, filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody
- jedynie fragmentarycznie i częściowo prawidłowo potrafi analizować tekst filozoficzny i przytaczać główne tezy badanych wypowiedzi naukowych i filozoficznych, stosownie do ich istotności
- zasadniczo poprawnie, choć z błędami rozumie znaczenie wiedzy przyrodniczej i filozoficznej w całokształcie ludzkiej kultury
- ma wąską świadomość ograniczeń poznania naukowego i nie całkiem konsekwetnie dąży do znajdowania odpowiedzi na pytania dotyczące przyrody na płaszczyźnie filozoficznej
Literatura
Literatura do wykładu:
1. G. Bugajak, J. Kukowski, A. Latawiec, A Lemańska, D. Ługowska, A. Świeżyński, Tajemnice natury. Zarys filozofii przyrody, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2019.
2. M. Heller, T. Pabjan, Elementy filozofii przyrody, OBI-Biblos, Tarnów 2007.
3. L. Wciórka, Filozofia przyrody, PWT, Poznań 1993.
4. M. Heller, Filozofia przyrody. Zarys historyczny, Znak, Kraków 2004.
5. Filozofia przyrody, seria: Dydaktyka filozofii, t. 3, red. J. Janeczek, A. Starościc, D. Dąbek, J.Herda, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
6. Filozofia przyrody współcześnie, red. M. Kuszyk-Bytniewska, A. Łukasik, Universitas, Kraków 2010.
Lektura dodatkowa - na życzenie osób zainteresowanych
|
W cyklu 2021/22_Z:
Literatura do wykładu: Lektura dodatkowa - na życzenie osób zainteresowanych |
Uwagi
|
W cyklu 2021/22_Z:
Znajomość nauk przyrodniczych na poziomie szkoły średniej. |
W cyklu 2022/23_Z:
Zajęcia odbywają się w trybie stacjonarnym. |
W cyklu 2023/24_Z:
Zajęcia odbywają się w trybie stacjonarnym. |
W cyklu 2024/25_Z:
Zajęcia odbywają się w trybie stacjonarnym. |
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: