Filozofia umysłu WF-FI-KGN-FU
Filozofia umysłu to interdyscyplinarna dziedzina zajmująca się badaniem natury umysłu, świadomości oraz ich relacji do procesów fizycznych i poznawczych.
Przedmiot ten wprowadza studentów w kluczowe zagadnienia współczesnej filozofii umysłu, analizując zarówno klasyczne stanowiska, jak i najnowsze koncepcje wynikające z badań w kognitywistyce i neuronaukach. Omawiane będą tradycyjne podejścia, takie jak dualizm (zakładający odrębność umysłu i materii), materializm (traktujący umysł jako efekt procesów fizycznych w mózgu) czy funkcjonalizm (opisujący umysł w kategoriach jego funkcji i roli w przetwarzaniu informacji).
Równocześnie studenci zapoznają się z nowoczesnymi teoriami umysłu inspirowanymi odkryciami naukowymi, takimi jak neuronalne korelaty świadomości, obliczeniowe modele umysłu, ucieleśnione poznanie czy umysł rozszerzony. Szczególny nacisk zostanie położony na relacje między teoriami filozoficznymi a empirycznymi badaniami nad funkcjonowaniem mózgu i jego wpływem na zachowanie, poznanie i emocje.
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2024/25_L: | W cyklu 2025/26_Z: |
Efekty kształcenia
Wiedza:
- Student zna podstawowe problemy filozofii umysłu, w tym zagadnienia dotyczące relacji umysł-ciało, świadomości, intencjonalności oraz natury reprezentacji mentalnych.
- Student rozumie główne stanowiska teoretyczne w filozofii umysłu, takie jak dualizm, fizykalizm, funkcjonalizm, eliminatywizm czy teoria identyczności.
- Student zna kluczową terminologię z zakresu filozofii umysłu i rozumie jej znaczenie w kontekście współczesnych debat filozoficznych oraz interdyscyplinarnych powiązań z kognitywistyką i neuronaukami.
Umiejętności:
- Student potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę, czytać i interpretować teksty filozoficzne z zakresu filozofii umysłu.
- Student potrafi analizować podstawowe argumenty filozoficzne dotyczące natury umysłu, świadomości oraz relacji między procesami poznawczymi a ich biologicznym podłożem.
- Student rozpoznaje różne teorie i koncepcje umysłu, porównuje ich założenia oraz potrafi wskazać ich mocne i słabe strony.
- Student umie formułować własne stanowisko w odniesieniu do klasycznych i współczesnych problemów filozofii umysłu oraz argumentować na rzecz swoich poglądów w dyskusji.
Kompetencje:
- Student ma świadomość zakresu posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz ich znaczenia dla zrozumienia natury umysłu i świadomości.
- Student rozumie wpływ filozoficznych koncepcji umysłu na badania naukowe w psychologii, neuronaukach i kognitywistyce.
- Student rozwija umiejętność krytycznego myślenia i refleksji nad metodologią badań nad umysłem.
- Student dostrzega znaczenie filozoficznych debat o umyśle dla własnego rozwoju intelektualnego oraz dla kształtowania spójnego światopoglądu.
Opis nakładu pracy studenta w ECTS:
-udział w wykładach: 30h
-udział w ćwiczeniach: 30h
-przygotowanie do ćwiczeń: 30h
-przygotowanie do egzaminu: 30h
suma godzin: 1200 [120/25)= 5]
Kryteria oceniania
Wiedza
Ocena 2 (ndst): Student nie zna podstawowej terminologii z zakresu filozofii umysłu w stopniu umożliwiającym zrozumienie omawianych problemów. Nie zna podstawowych stanowisk teoretycznych, takich jak dualizm, funkcjonalizm czy teoria identyczności. Nie potrafi wskazać kluczowych argumentów filozofów omawianych na zajęciach.
Ocena 3 (dst): Student słabo zna podstawową terminologię filozoficzną z zakresu filozofii umysłu i z trudem rozumie omawiane zagadnienia. W ograniczonym stopniu potrafi zidentyfikować podstawowe tezy głoszone przez kluczowych autorów oraz ich argumentację. Ma trudności ze wskazaniem relacji między różnymi stanowiskami.
Ocena 4 (db): Student dobrze zna podstawową terminologię filozoficzną z zakresu filozofii umysłu i potrafi poprawnie zrozumieć jej główne zagadnienia. Rozumie podstawowe tezy i argumentację przedstawioną przez omawianych autorów oraz potrafi wskazać zależności między różnymi teoriami. Jest zdolny do samodzielnej lektury tekstów filozoficznych na poziomie akademickim.
Ocena 5 (bdb): Student doskonale zna terminologię oraz główne stanowiska filozofii umysłu. W pełni rozumie argumentację przedstawioną przez różnych autorów i potrafi krytycznie ocenić ich założenia. Jest zdolny do samodzielnej analizy i interpretacji tekstów filozoficznych oraz uczestniczenia w dyskusji na zaawansowanym poziomie.
Umiejętności
Ocena 2 (ndst): Student nie jest w stanie samodzielnie czytać i analizować tekstów z filozofii umysłu. Nie potrafi zidentyfikować podstawowych problemów ani argumentów filozoficznych.
Ocena 3 (dst): Student w małym stopniu jest w stanie samodzielnie czytać teksty filozoficzne. Rozumie jedynie podstawowe idee, ale ma trudności z ich analizą i interpretacją.
Ocena 4 (db): Student jest w stanie samodzielnie czytać i zadowalająco analizować teksty filozoficzne, identyfikować główne problemy oraz śledzić argumentację.
Ocena 5 (bdb): Student jest w stanie samodzielnie i twórczo analizować teksty filozoficzne, dostrzegać ich szersze konsekwencje teoretyczne i proponować własne interpretacje.
Kompetencje
Ocena 2 (ndst): Student nie potrafi efektywnie zorganizować własnej pracy nad tekstem ani krytycznie ocenić stopnia jej zaawansowania.
Ocena 3 (dst): Student w ograniczonym stopniu potrafi zorganizować własną pracę nad czytaniem i analizowaniem tekstów filozoficznych.
Ocena 4 (db): Student zadowalająco organizuje swoją pracę nad tekstem oraz potrafi krytycznie ocenić jej poziom i stopień zaawansowania.
Ocena 5 (bdb): Student efektywnie organizuje swoją pracę nad tekstami, wykazuje umiejętność krytycznego myślenia i samodzielnej analizy. Rozumie znaczenie filozoficznych problemów dla interdyscyplinarnych badań nad umysłem.
Na ocenę końcową z wykładu składają się:
1. Obecność na zajęciach:
- Dopuszczalna dwie nieusprawiedliwione obecności.
2. Aktywny udział w zajęciach
- Udział w dyskusjach, zadawanie pytań, komentowanie treści wykładu.
3. Bieżące przygotowywanie pytań do wykładów oraz notatek na ćwiczenia
- Sprawdzane w trakcie semestru.
4. Udział w egzaminie pisemnym (po uprzednim zaliczeniu ćwiczeń)
5. Zaliczenie ćwiczeń na podstawie notatek z tekstów i pracy pisemnej na wybrany temat, przygotowany w grupie projektowej.
Praktyki zawodowe
n/d
Literatura
W cyklu 2024/25_L:
Chalmers, D. (2009). Świadomość i jej miejsce w naturze. W T. Ciecierski & R. Poczobut (tłum.), Analityczna metafizyka umysłu (red. M. Miłkowski & R. Poczobut, s. 442-490). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Churchland, P. M. (1995). Problem umysł–ciało. W Fragmenty filozofii analitycznej. Filozofia umysłu (tłum. B. Chwedeńczuk, s. 47-58). Warszawa: Wydawnictwo Spacja. Clark, A., & Chalmers, D. (2008). Umysł rozszerzony. W Analityczna metafizyka umysłu (red. M. Miłkowski & R. Poczobut, s. 342–359). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Crane, T. (2008). Doniosłość emergencji. W Analityczna metafizyka umysłu (red. M. Miłkowski & R. Poczobut, s. 223-244). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Dennett, D. C. (msp). Gdzie jestem? Froese, T. (2011). Tchnąć nowe życie w kognitywistykę. Avant, 1/2011, https://avant.edu.pl/wp-content/uploads/tchnac-nowe-zycie-w-kognitywistyke.pdf. Kim, J. (2001). Superweniencja jako pojęcie filozoficzne. Roczniki Filozoficzne, 49(1), 195–227, https://www.jstor.org/stable/43409725 Noë, A. (2011). Doświadczanie świata w czasie. Avant, I/2011, https://avant.edu.pl/wp-content/uploads/doswiadczenie-swiata-w-czasie.pdf. Parfit, D. (1992). Problem braku tożsamości. Nowa Krytyka, 3, 141–171, https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Nowa_Krytyka/Nowa_Krytyka-r1992-t3/Nowa_Krytyka-r1992-t3-s141-171/Nowa_Krytyka-r1992-t3-s141-171.pdf. Putnam, H. (2008). Funkcjonalizm – kognitywistyka czy fantastyka naukowa? W Analityczna metafizyka umysłu (red. M. Miłkowski & R. Poczobut, s. 326-341). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Smart, J. J. C. (1995). Doznania a procesy mózgowe. W Fragmenty filozofii analitycznej. Filozofia umysłu (tłum. B. Chwedeńczuk, s. 247-262). Warszawa: Wydawnictwo Spacja. Varela, F. J. (2010). Neurofenomenologia: metodologiczne lekarstwo na trudny problem. Avant, I/2010, https://avant.edu.pl/wp-content/uploads/2010-01/pl/avant_2010-01_01-01.pdf. |
W cyklu 2025/26_Z:
Chalmers, D. (2009). Świadomość i jej miejsce w naturze. W T. Ciecierski & R. Poczobut (tłum.), Analityczna metafizyka umysłu (red. M. Miłkowski & R. Poczobut, s. 442-490). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Churchland, P. M. (1995). Problem umysł–ciało. W Fragmenty filozofii analitycznej. Filozofia umysłu (tłum. B. Chwedeńczuk, s. 47-58). Warszawa: Wydawnictwo Spacja. Clark, A., & Chalmers, D. (2008). Umysł rozszerzony. W Analityczna metafizyka umysłu (red. M. Miłkowski & R. Poczobut, s. 342–359). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Crane, T. (2008). Doniosłość emergencji. W Analityczna metafizyka umysłu (red. M. Miłkowski & R. Poczobut, s. 223-244). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Dennett, D. C. (msp). Gdzie jestem? Froese, T. (2011). Tchnąć nowe życie w kognitywistykę. Avant, 1/2011, https://avant.edu.pl/wp-content/uploads/tchnac-nowe-zycie-w-kognitywistyke.pdf. Kim, J. (2001). Superweniencja jako pojęcie filozoficzne. Roczniki Filozoficzne, 49(1), 195–227, https://www.jstor.org/stable/43409725 Noë, A. (2011). Doświadczanie świata w czasie. Avant, I/2011, https://avant.edu.pl/wp-content/uploads/doswiadczenie-swiata-w-czasie.pdf. Parfit, D. (1992). Problem braku tożsamości. Nowa Krytyka, 3, 141–171, https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Nowa_Krytyka/Nowa_Krytyka-r1992-t3/Nowa_Krytyka-r1992-t3-s141-171/Nowa_Krytyka-r1992-t3-s141-171.pdf. Putnam, H. (2008). Funkcjonalizm – kognitywistyka czy fantastyka naukowa? W Analityczna metafizyka umysłu (red. M. Miłkowski & R. Poczobut, s. 326-341). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Smart, J. J. C. (1995). Doznania a procesy mózgowe. W Fragmenty filozofii analitycznej. Filozofia umysłu (tłum. B. Chwedeńczuk, s. 247-262). Warszawa: Wydawnictwo Spacja. Varela, F. J. (2010). Neurofenomenologia: metodologiczne lekarstwo na trudny problem. Avant, I/2010, https://avant.edu.pl/wp-content/uploads/2010-01/pl/avant_2010-01_01-01.pdf. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: