WM: Jednostka i wspólnota. Czytając A. MacIntyre'a "Dziedzictwo cnoty" WF-FI-212-WMCE-25
Wykład poświęcony jest myśli Alasdaira MacIntyre’a, jednego z najwybitniejszych filozofów współczesnych, który odegrał kluczową rolę w odnowieniu debaty etycznej i filozoficznej pod koniec XX i na początku XXI wieku. MacIntyre, urodzony w Szkocji, a przez wiele lat związany z amerykańskimi ośrodkami akademickimi, zmarł w 2025 roku, pozostawiając niezwykle bogate dziedzictwo intelektualne. Jego najbardziej znane dzieło, Dziedzictwo cnoty (After Virtue, 1981), uchodzi za punkt zwrotny w filozofii moralnej, ponieważ podjęło odważną i systematyczną krytykę nowoczesnego indywidualizmu, relatywizmu moralnego oraz rozdrobnienia etyki we współczesnej kulturze.
MacIntyre wskazywał, że w epoce nowoczesnej utraciliśmy wspólny język moralny, który pozwalałby nam sensownie rozmawiać o dobru i cnocie. Proponował powrót do tradycji arystotelesowskiej, reinterpretowanej w świetle doświadczeń historycznych i współczesnych problemów, jako sposobu odbudowy spójnego etosu. Jego koncepcja podkreślała znaczenie cnót jako trwałych dyspozycji kształtujących charakter człowieka, ale zarazem mocno akcentowała rolę wspólnot, praktyk społecznych oraz tradycji intelektualnych, w ramach których cnoty są przekazywane i rozwijane. Tym samym filozof przeciwstawiał się dominującemu w liberalnych społeczeństwach przekonaniu, że jednostka może autonomicznie i w pełni samodzielnie określić, czym jest dobre życie.
Zajęcia nie tylko wprowadzą w główne wątki jego refleksji etycznej, ale także ukażą jej znaczenie dla współczesnej filozofii polityki, gdzie pytanie o fundamenty wspólnoty i o możliwości budowania życia publicznego na bazie tradycji moralnych nabiera szczególnej wagi. Analiza myśli MacIntyre’a pozwoli również lepiej zrozumieć problem tożsamości jednostki w świecie ponowoczesnym: jego zdaniem człowiek definiuje siebie poprzez opowieść, której częścią jest historia wspólnot, do których należy. W tym kontekście rozważania filozofa stają się nie tylko przedmiotem akademickiej dyskusji, ale także inspiracją do refleksji nad kondycją współczesnego społeczeństwa, miejscem jednostki w świecie i możliwością odnowy życia moralnego.
E-Learning
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych
Opis nakładu pracy studenta w ECTS
Poziom przedmiotu
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się
Typ przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Absolwent…
(zna i rozumie/potrafi/jest gotów)
- wszechstronnie i dogłębnie poglądy wybranych wiodących autorów filozoficznych oraz bieżący stan badań w zakresie wybranej problematyki filozoficznej, a także w stopniu zaawansowanym metody interpretacji tekstu filozoficznego
- w stopniu zaawansowanym normy konstytuujące i regulujące struktury i instytucje społeczne oraz o źródła tych norm, ich naturę, zmiany i drogi wpływania na ludzkie zachowania
- w stopniu zaawansowanym metody badawcze i strategie argumentacyjne wybranej subdyscypliny filozoficznej
- wykrywać złożone zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a procesami społecznymi i kulturalnymi oraz określać relacje między tymi zależnościami
Student…
- rekonstruuje i interpretuje kluczowe tezy A. MacIntyre’a dotyczące relacji jednostki i wspólnoty oraz wymieni główne wątki współczesnej debaty nad cnotami i wspólnotowością.
- wyjaśnia filozoficzne i społeczne źródła norm konstytuujących wspólnoty oraz analizuje ich wpływ na kształtowanie zachowań i instytucji społecznych.
- identyfikuje i stosuje wybrane metody badawcze oraz strategie argumentacyjne właściwe dla filozofii społecznej i etyki cnót.
- analizuje relacje między ideami filozoficznymi a przemianami kulturowymi i społecznymi, posługując się przykładami zaczerpniętymi z tekstu MacIntyre’a oraz szerszego kontekstu filozoficznego.
Kryteria oceniania
Na ocenę końcową składają się:
1. Obecność na zajęciach – 20
2. Udział w egzaminie pisemnym – 30 pkt
Dopuszczalne są trzy nieobecności.
Egzamin: egzamin pisemy – wypowiedź na jeden z 5 zaproponowanych tematów.
Skala ocen końcowa:
0–25 pkt 2.0 – niedostateczny
26–30 pkt 3.0 – dostateczny
31–35 pkt 3.5 – dostateczny plus
36–40 pkt 4.0 – dobry
41–45 pkt 4.5 – dobry plus
46–50 pkt 5.0 – bardzo dobry
Literatura
A. MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, tłum. Adam Chmielowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
A. MacIntyre, Krótka historia etyki, tłum. Adam Chmielowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2002.(fragmenty)
M. Walzer, Komunitariańska krytyka liberalizmu, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, oprac. P. Śpiewak, Wyd. Aletheia, Warszawa, 2004.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: